Дина5вд б. Б., Сапина с. М. Академиялық сауаттылықТЫҢ теориялық ЖӘне практикалық негіздері оқУ ҚҰралы
Зерттеудің негізгі бөлімінде не жазу керек?
жүктеу/скачать 2,16 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Қазіргі жастардың құндылықтар жүйесіндегі махаббат/ақша ұғымдарының орны»
| 3.2 Зерттеудің негізгі бөлімінде не жазу керек?
Әңгіме кез келген ғылыми мәтіннің негізгі бөлімін жазу кезінде ұстанатын стандартты ёрежелер туралы болмақ. Бұл жерде ең басты ереже мынадай: Әрбір жазбаша мәтін құрылымы «тезис - аргумент» байланысына бағынуы тиіс. Жұмысыңыз теориялық немесе эмпирикалық екендігіне байланысты бұл ереже әртүрлі жолмен іске асырылуы мүмкін. Мысалы, қандай да бір әдеби, тілдік, ғылыми дереккөздерге негізделген теориялық жұмысты алайық. Мұндай тақырыпты дереккөздерге қысқаша, бірақ барынша толық шолу жасаумен бастауға болады. Бұл арқылы сіз өзіңізге дейінгі ғылыми тәжірибені, ғылыми дәстүрді, осы тақырып немесе осыған ұқсас, жанама тақырып бойынша сізге дейінгі зерттеушілерді көрсетіп қана қоймай, бұл ғылыми көзқарастар мен олардың авторларын білетіндігіңізді де байқатасыз, сонымен қатар оқырманды зерттеу тақырыбына кірістіресіз. 39
Бұдан соң зерттеуіңізде қойылған мәселені түсіндіретін қандай да бір идея немесе тұжырым, тезис беріледі. Бұл идея өзіңіздікі болуы мүмкін немесе сіз әз түсіндіруіңізбен ұсынған басқа адамның идеясы болуы мүмкін. Осындай идея ұсынғаннан кейін, мәтіннің басты бөлігі аргументтерге көшесіз. Аргумент ретінде қандай да бір мысалдарды көптеп беру барлық жағдайда дұрыс бола бермейді. Мысалдарды жалпы ережелердің, көзқарастардың көрінісі ретінде немесе құрғақ логикалық, теориялық тұжырымдарды жандандыру үшін қолдануға болады. Әрине, мысал ретінде заңнамалық құжаттар келтірілетін болса, әңгіме басқа, себебі бұл мысалдар бұлжымасереже ретінде дәлелдеуді қажететпейтін мысал бола алады. Мұндай ережені барлық ғылыми зерттеулерде қолдануға келе бермейді. Олай болса, аргумент қалай құрылуы керек? Аргумент келтірудің көптеген жұмысқа тән әдісі мынадай: жұмыста қандай да бір автордың (немесе авторлардың) ғылыми көзқарастары, тұжырымдары талданады. Мысалы, белгілі ғалым қандай да бір ғылыми мәселені табысты шешті. Айталық, ғалым Ө.Айтбаев осы кезге дейін жүйеленбеген қазақ терминологиясының қалыптасу кезеңдерін жүйелеп көрсетіпберді. Осыавтордыңзерттеулерініңнегізіндеоныңтұжырымдары терминологиялық тұрғыдан сауатты, жан-жақты түрде сіз қарастырып отырған көзқарас, ұстаным тұрғысынан талданады. Бұдан кейін аталған ғалым сөз болып отырған мәселені шешті. Біздің мысалымызда Ө.Айтбаев қазақ терминологиясының зерттелуіне жаңа дерек қосты деген шешім кептіресіз. Олай болса, сіз де өз жұмысыңыздың міндетін орындадыңыз. Сырт қарағанда бәрі дұрыс сияқты көрінгенімен, зерттеу жұмысында жетіспейтін нәрсе бар, ол - мәселеге деген сыни көзқарас. Бұл жағдайда сіз қандай да бір ғалымның (ғалымдардың) теориялық тұжырымдарын баяндап беріп отырсыз. Бұл, әрине, дұрыс, бірақ жұмысыңыз тек реферат сипатында ғана қалып отыр. Кез келген ғылыми жобада реферат элементі болуы тиіс, алайда кәсіби жұмыс үшін бұл жеткіліксіз. Сіздің мәтініңізде келтірілген ұстанымдарға қатысты сыни баға болуы міндетті. Сыни аргументсіз жақсы жұмыс шықпайды. Сыни аргументті түрлі тәсілдер арқылы беруге болады. Мысалы, түрлі авторлардың көзқарастарын қарама- қарсы қойып, екі көзқарасты салыстыру арқылы өз ұстанымыңызды көрсетуге болады. Келесі тәсіл - мүлде басқаша. Сыни аргументті бірінші жақтан беріп, өз тұжырымдарыңызды теориялық дәйектемелер арқылы дәлелдеп беруге болады. Егер сіздің зерттеуіңіз эмпирикалық сипаттағы жұмыс болса, құрылымы сәл өзгереді. Алдымен, зерттеу тақырыбыңызға байланысты қандай да бір тезис ұсынылады. Кейін қолданылған деректердің сипатын ашатын әдістемелік бөлік жазылуы тиіс. Соңында эмпирикалық зерттеу нәтижелері талданады. Мысалы, сіз «Қазіргі жастардың құндылықтар жүйесіндегі махаббат/ақша ұғымдарының орны» деген тақырыпта 40
ғылыми жоба орындамақшысыз. Алдымен, қазіргі жастардың құндылықгар жүйесінде махаббат (не ақша) ұғымы бірінші орында екендігі жөнінде дәлелдемелері бар тұжырым, тезис бересіз. Сіздің жұмысыңыз, негізінен, эмпирикалықзерттеу нәтижелеріне құрылуы мүмкін. Сондықтан жүргізген практикалық жұмысыңыз туралы (сауалнама, бақылау, сынақ), оны не үшін қолданғаныңыз туралы жазып, кейін алған нәтижелеріңіз бастапқы тезисіңізді, тұжырымыңызды дәлелдеді де, дәлелдемеді ме, қорытындысы қандай болды, ол арқылы қандай тұжырымға келдіңіз т.с.с сұрақтардың жауабы берілгені жөн. Осы жерде мынаны ескерген жөн: өз позицияңызды, тезисіңізді, тұжырымыңызды міндетті түрде дәлелдейтін жекелеген фактілерді, әдейі жиналған мысалдарды келтіру сіздің жұмысыңызға эмпирикалық сипат бермейді. Эмпирикалық зерттеу деректер жинау оларды талдаудан құралады. Ғылыми жұмыста барлық жағдайда эмпирикалық элемент болуы міндетті емес. Жұмыс таза тілдік, әдеби дереккөздерге ғана құрылуы мүмкін, дегенмен жұмысқа эмпирикалық талдаулар енгізілсе, еңбектің құндылығы арта түсетіндігі анық. Ғылыми тақырыппен жұмыс жасау кезінде студенттер «тақырыпты қазіргі заманмен, қазіргі заманғы мәселелермен байланыстыру міндетті ме?» деген сұрақты жиі қояды. Мұндай талап қойылмайды. Әрине, зерттеуіңізді қазіргі күнмен сәл болса да, байланыстыра алсаңыз, сіз сөз қылып отырған теориялардың бүгінгі күнге қандай да бір қатысы барын кәрсете алсаңыз, оқырманның қызығушылығы артуы мүмкін. Оған қоса, бұл айтылған мәселелер зерттеу тақырыбының өзектілігін көрсету кезінде де алдыңғы орынға шығады. жүктеу/скачать 2,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|