Туған жері: қазіргі Қостанай облысы, Алтынсарин ауданында (Бұрынғы Торғай облысы, Қостанай уезі, Аманқарағай болысы).
Қызметі: аудармашы, жазушы, ақын, ағартушы-ұстаз, қазақтың тұңғыш ұлттық педагогикасының негізін салушы, қазақ тіліндегі тұңғыш оқулықтардың авторы («Қазақ хрестоматиясы»). Тұңғыш қазақ мектебін ашты, тұңғыш қыздар мектебін ашты. Балалар әдебиетінің негізін салушы.
Үш жаста болғанда, әкесі Алтынсары қайтыс болып, атасы Балғожаның тәрбиесінде өседі. Ы. Алтынсарин сауатын мұсылманша ашып, ауылда молдадан хат таниды.
1850–1957
Орынбордағы қазақ-орыс мектебінде оқиды. Мектептен кейін екі жыл өз елінде тілмаш болып қызмет етеді.
1859
Орынбордағы шекаралық комиссияға тілмаш болып орналасады. Шекаралық комиссияның төрағасы, профессор В.В.Григорьевпен танысады. В.В.Григорьевтің кітапханасынан орыс, дүниежүзі әдебиетімен танысады.
1860
Орал сыртындағы (Троицк, Торғай, Ырғыз, Қазалы) қазақтарға арналып 4 сыныптық бастауыш мектеп ашу туралы шешім шыққанда өзі сұранып, Торғай мектебінде мұғалім болады. Торғай қаласында бірден мектеп ашу мүмкін болмай, іс көпке созылып кетеді. Ы. Алтынсарин ел ішінде оқудың мәнін түсіндіріп, білімге халықтың ықыласын ояту үшін балаларды алғаш өз үйінде оқытады.
