| БАЗАР ЖЫРАУ ОҢДАСҰЛЫ
(1839–1911)
Туған жері: қазіргі Қызылорда облысы, Қармақшы ауданы.
Қызметі: жырау.
Әкесінен ерте жетім қалып, есейгенше нағашысы Өтемістің қолында тәрбиеленеді. 9 жасында Тәспен би оны өз қолына алады.
15-16 жасында бала жырау атанады.
1858 жылы Тәспен би Қызылқұмдағы игі жақсыларды шақырып, ұланғайыр той жасап, Базардың астына жүйрік ат мінгізіп, үстіне шапан жауып, жыраулық жолына сәт сапар тілейді. Базар осы кезден бастап Ор төңірегін, Ырғыз, Сыр бойы, Қызылқұмды, Үргеніш, Хиуа жағын жырау ретінде аралайды.
Шығыс аңыздарының ізімен «Әмина қыз», «Айна-тарақ» дейтін шағын дастандар да шығарады.
1907 жылы Базар жырау Қазан қаласынан тасқа басылып шыққан «Айман-Шолпан» жырын қайтадан жаңғырта жырлайды.
«Қыз Жібек» жырына да көп өзгеріс енгізіп, қайта жырлап ел арасына таратады.
«Әр кемелге – бір зауал», «Тіршіліктің түрлері», «Керқұлан», «Кермиық» т.б. толғауларында ол өмірдің мән-мағынасына көз жүгіртеді, тіршілікте кездесетін жақсылық пен жамандық, адамшылық пен зұлымдық хақында тереңнен ой толғайды.
Қартайған шағында құрдасы әрі туысы Нұрымбеттің Төремұрат деген оқыған баласына ауызша айтып отырып, көп толғау-жырларын, дастандарын хатқа түсірткен. Жыраудың өз айтуымен хатқа түскен 15 мың жолға жуық өлең-жырлары, 5 дастаны сақталған.
Достарыңызбен бөлісу: |
