.1 6 -с у р е т . Проэритробласттың эритроцитке дәйекті түрде дифференциялану

7.4, Қанжасам (гемопоэз)
179
КТБ-Э макрофагпен байланыскаи унииотентті КТБ-Э жасушасынан дамып 
келе жаткан, бір немесе бірнеше катар кұраған эритроидты жасушалардын 
коршауында калған макрофагтан тұрады. Одан түзеле бастаған жасушалар 
(проэритробласттан бастап ретикулоцитке дейін) макрофагпен байланыста 
онын рецепторларымен (сиалоадгезиндерімен және т.б.) ұсталынып тұрады 
(7.17, 7.18-суреттер).
Ересектердін организмінде эритроциттердің кажетті мөлшері поли- 
хроматофилді эритробласттардын (гомопластикалық гемопоэз) каркынды 
көбеюі аркылы камтамасыз етіледі. Бірак, организмнін эритроциттерге де­
ген сұранысы жоғарылағанда, (мысалы, кансырағанда) эритроциттер іза- 
шарлардан дами бастайды, ал олар дің жасушаларынан (гетеропластикалык 
эритропоэз) пайда болады.
Калыпты жағдайда сүйек майынан канға тек эритроциттер мен ретикуло- 
питтер ғана түседі.
Гранулоцитопоэз
Гранулоцитопоэздің даму көзі КДЖ және мультипотентті КТБ-ГЭММ 
болып табылады (7.15-суретті караныз). Үш әр түрлі бағытта, бірнеше аралык 
сатылардан өтетін, дивергентті дифференпировканын нәтижесінде үш түрлі 
гранулоциттер пайда болады: нейтрофилдер, эозинофилдер және базофил- 
дер. Гранулоциттердін жасушалық дифферондары келесі жасуша түрлерімен 
берілген: СКК —> КТБ-ГЭММ -> КТБ-ГМ 
—>
унипотентті ізашарлар (КТБ-Б, 
КТБ-Эо, КТБ-Гн) миелобласт 
—>
промиелоцит —►
миелоцит -> метамиело­
цит -» таякша-ядролы гранулоцит 
—>
сегментті-ядролы гранулоцит.
Гранулоциттер жетіле бастаған сайын, жасушалардын көлемдері кішірейе 
бастайды, олардың ядролары дөңгелек пішіндіден сегменттелгенге айналады, 
цитоплазмасында айрыкша түйіршіктіктер жинакталады (7.19-сурет).
Миелобласттар
(myeloblastus
), гранулоциттердің түріне карай дифференци- 
ялана отырып, 
промиелоңиттерге (promyelocytus)
бастама береді (7.15-суретті 
караңыз). Бұл кұрамында бірнеше ядрошығы бар дөңгелек немесе сопак 
пішінді ядросы бар ірі жасушалар. Ядроның касында аныкбайкалатын центро­
сома орналаскан, Гольджи кешені, лизосомалар жаксы дамыған. Цитоплаз­
ма сәл базофилді. Ол жерде миелопероксидазанын, кышкыл фосфатазаның 
жоғары белсенділігімен сипатталатын, яғни лизосомаларға жататын, бірінші 
реттік (азурофилді) түйіршіктер жинакталады. Промиелоциттер митоз аркылы 
бөлінеді. Айрыкша түйіршіктер жоқ.
Нейтрофилді миелоциттердің (myelocytus neutrophilicus)
көлемдері 12 мкм- 
ден 18 мкм-ге дейін болады. Бұл жасушалар митоз аркылы бөлінеді. Олар- 
да, бірінші реттік түйіршіктермен катар, электрондык тығыздығы төмендеу 
екінші реттік (айрыкша) түйіршіктер пайда болып, цитоплазмасы диф- 
фузды ацидофилді бола бастайды. Миелоциттерде барлык органелла- 
лар да аныкталады. Митохондриялардың саны көп емес, эндоплазмалық 
тор көпіршіктерден тұрады. Рибосомалар мембраналык көпіршіктердін 
үстінде және цитоплазмада диффузды түрде орналасады. Нейтрофилді 
миелоциттердің көбеюі жалғаскан сайын, дөнгелек немесе сопакша ядросы

1 8 0
7-Тарау. Қан жэне лимфа. Қан өндіру (қан түзеу)
6

жүктеу/скачать 74,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: