Эндокринная система Мультимедийное сопровождение лекции по курсу «Анатомия и физиология человека»

Ұйқы безі pancreas

• Ұзарған пішінді, бөліктік құрылымға ие
• Іш қуысының артқы қабырғысының1 – 2 бел омыртқалары тұсында, асқазанның артқы бөлігінде орналасқан
• салмағы 60 – 80 г, ұзындығы шамамен 17 см

Ұйқы безінің құрылысы:

• Күрделі альвеолярлы-түтіктік без
• Бөліктік құрылымға ие
• Барлық ағзаның 1% эндокринді қызметке тиесілі, бұл бөлік негізінен ағзаның құйрықты бөлігінде орналасып бес түрлі, (A, B, D, D 1, PP-жасушалар) жасушадан құралған Лангерганс аралшығы түрінде кездеседі

Ұйқы безінің қызметі:

• Аралас секрециялы без: он екі елі ішекке түсетін ферментке бай ұйқы безі сөлін өндіреді және инсулин, глюкагон, липокаин, секретин, соматостатин және т.б. гормондар.

Гормондардың қызметі:

• Инсулин – ұйқы безінің басты гормоны
• В-жасушаларында өндіріледі
• Гликогена синтезін ынталандырады және оның бауыр мен бұлшықеттерде жиналуын қамтамасыз етеді.
• Глюкоза үшін мембрана өткізгіштігін арттырады.
• Қандағы глюкоза деңгейін төмендетеді
• Май алмасуын жақсартады және кетонурияны төмендетеді
• Ақуыздардың катоболизмін төмендетеді, аминқышқылдардан ақуыз өндірілуін ынталандырады

Гормондардың қызметі:

• Глюкагон –инсулиннің антагонисті
• Бауыр және бұлшықеттерде гликоген ыдырауына әмер етеді.
• Глюкозаның қандағы деңгейін жоғарылатады
• Май тіндерінде майдың ыдырауын ынталандырады.
• Миокардтық қозғыштығына әсер етпеген күйде оның жиырылғыштығн арттырады Липокаин – бауырда майдың қышқылдануы мен липидтерді пайда қылына байланысты майдың ағзадан шығуына әсер етеді

Бүйрекүсті безі glandulae suprarenales

• Бүйректердің жоғарғы полюсында,11-12 кеуде омыртқалары тұсында орналасатын жұп мүше
• Бір бүйрекүсті безінің салмағы12 -13 г, ұзындығы 40-60 мм, биіктігі 20-30 мм, қалындығы 2 -8 мм
• Сыртқы - қыртысты (80 %) бөліктен және ішкі - милы заттан тұрады