Ерғалиев Қуаныш Советұлы Асанбаева Елдана Бақытқызы газет тақырыпаттарының прагматикалық Қызметі
жүктеу/скачать 1,99 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Камалдың қамал бұзар қаламы » (Ақ. – 2012. №4).
| пын
, биік пін , байтақ ел мін , қайта ту дым , өмірге қайта кел дім … » (ЕҚ. – 31.05.2012), « Өсе мiз бе , өше мiз бе ? » (П. – 1994. №8) Лексикалық қайталамалар, Қ.Ө.Есенова тілімен айтсақ, «сөйлемнің бөліктерін байланыстырушы қызметін атқара отырып іс- әрекеттің қарқындылығын немесе басқыштана сатылануын, өрбуін көрсетеді» [70, 30]. Кейде авторлар мақала атауында бір сөздің түрлі тұлғалық формаларын қолданып жатса, енді бірде оның әртүрлі мағыналық реңктерін, кейде тіпті омонимдерді өзара іргелес жымдастырып, қолданып, нәтижесінде «ойнақы» тақырыпаттар да туындап жатады: « Жаңа Астанамен – жаңа ғасырға » (СС. – 26.05.1998), « Iрiлердiң iрiлiгi » (ЕҚ. – 24.09.2008), «" Адал -ТВ" адал ма ?» (ЕҚ. – 06.03.2002), «" Отанның " ойлайтыны – ортақ Отан » (ЕҚ. – 05.07.2006), « Сенім телефондарына сеніп үйренейік » (СС. – 07.10.2010), « Камалдың қамал бұзар қаламы » (Ақ. – 2012. №4). Н.Ж. Дәулеткерееваның еңбегінде синтаксистік қайтала- малардың хиазм және анадиплозис атты түрлері сөз етіледі. Хиазмда іргелес орналасқан сөйлемдер синтаксистік тұрғыда бір-біріне ұқсас болып қайталанып құралады, «бірақ ол қайталанудың дәстүрлі түрлерден айырмашылығы – сөйлем компоненттерінің біріне-бірі айқыш орналасуда» [143, 18], – деп атап көрсетеді. Синтаксистік қайталамалардың мұндай түрі көбіне публицистикалық мақала 85 мәтінінің өзінде қолданылады да, тақырыпат кешенінде өте сирек кездеседі: « Халық мемлекет үшiн емес, мемлекет халық үшiн » (Ақ. – 2012. №1). Ал анадиплозис кезінде бір сөйлемнің соңындағы сөз не сөз тіркесі одан кейінгі сөйлемнің басында кездеседі: « Болған жiгiт болдым демес, болдым десе болғаны емес » (ЖА. – 19.02.2002). Қ.Ө. Есенова болса, газет тіліндегі қайталамаларды талдай келе, синтаксистік конвергенция құбылысы туралы сөз етеді. Оған автор «қызметтері өзара ұқсас келетін, басыңқы сөйлемге немесе негізгі сөзге синтаксистік қатынасы жөнінен бірден бағынышты, тәуелді болатын элементтер тобын» жатқызып, мысал ретінде «сөйлемдегі бірыңғай мүшелерді атауға болады» деген тұжырымын ұсынады [66, 30]. Заманауи газет беттерінде мұндай тақырыпаттар біршама жиі кездеседі: « Әзiрлен, Астана, әзiрлен! » (ЕҚ. – 12.11.2010), « Өр Алтай, асқар Алтай, асқан Алтай! » (ЕҚ. – 11.12.2012), « Жиырма Ғасыр... Жиырма жыл... Жиырма Жас... » (ЖА. – 04.01.2001). жүктеу/скачать 1,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|