Фольклор м.Әуезов – фольклортанушы
жүктеу/скачать 214,39 Kb.
|
| 32. Көркем фольклор жанрлары
Қазақ фольклоры жанрға аса бай.Қазір фольклор жанрларын ғұрыптық және көркем фольклор деп екіге жіктейді. Бұлай жіктеуді ең алғаш ұсынған - А.Байтұрсынов. Ғалым «Әдебиет танытқышында» қазақ фольклорын «сауықтама» және «сарындама» деп екіге бөледі. Көркем фольклорлық жанрға: ертегілер, жырлар, дастандар,т.б. жатса,ғұрыптық фольклорға арбау, алғыс, қарғыс, бәдік, бақсы сарыны, т.б. жатады. арбау, алғыс, қарғыс, бәдік, бақсы сарыны, т.б. Жалпы алғанда, біздің ауыз әдебиеті екі текпен айқындалады. Олар:халық поэзиясы және халық прозасы. 2)Түр.Халық поэзиясының басты түрлері,жанрлары:тұрмыс-салт жырлары,төрт-түлік туралы, аңшылық, наурыз, бесік, жаңылтпаш, беташар,жар-жар, той бастар, сыңсу, жұбату, бәдік, арбау,жалбарыну, жарапазан, бата,тілек, естірту, қоштасу, жоқтау, батырлық жырлар, ғашықтық, тарихи жырлар, тарихи өлеңдер,шешендік сөздер және т.б. Ал,халық прозасының басты түрлері, жанрлары :ертегілер, миф,аңыз-әңгімелер,әпсана, хикаят, т.б. Басқалардан гөрі тұрмыс-салт жырларының ішкі жанрлық түрлері көп. Мысалы,діни ұғымға байланысты өлеңдер, арбау, жалбарыну, бәдік, бақсы сарыны болып бөлінсе, үйлену; қыз ұзатуға байланысты өлеңдер — той бастар, бет ашар, жар-жар, сыңсу болып дараланады. Бұлардан басқа тіршілік кәсіпке, төрт түлік малға байланысты да өлең түрлері және адам өміріндегі мұң-шерді білдіретін қоштасу, естірту, көңіл айту, жұбату, жоқтау тәрізді өлеңдер де бар. Қазақ ауыз әдебиетіндегі ұсақ өлеңдерді халық лирикасы немесе халықтың өлең-жырлары деп те атайды. Осы топқа жататын шығармаларға қара өлең , өтірік өлең, бесік жыры және толғау, терме, тақпақты да қосуға болады. Дастандар тобына батырлар жыры, лиро-эпос, тарихи жырлар жатады. Ертегілер: қиял-ғажайып ертегілері, хайуанат жайындағы ертегілер және салт ертегілері болып бөлінеді. Шешендік сөздер, қанатты сөздер, нақылдар, мақал-мәтелдер — бейнелі сөздер тобын құрайды. Жұмбақтар мен жаңылтпаштар да осы топқа жақын. жүктеу/скачать 214,39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|