Гаврилова екатерина николаевна
жүктеу/скачать 4,75 Mb. Pdf көрінісі
|
ЖОО-да математикалық пәндерді оқыту процесін инновациялық бағытта
| Жаңа формация мұғалімі - бұл рухани-адамгершілік, азаматтық
жауапты, белсенді-жасампаз, экологиялық мәдени, шығармашылық, рефлексияға, өзін-өзі дамытуға және жүзеге асыруға қабілетті, әдіснамалық, зерттеушілік, дидактикалық-әдістемелік, жеке әлеуметтік, коммуникативті, ақпараттық және басқа да құзыреттілік түрлерінің қалыптасуының жоғары деңгейімен сипатталатын тұлға. Жаңа формациядағы педагогтің мұндай анықтамасы Қазақстан Республикасының үздіксіз педагогикалық білім беру тұжырымдамасында берілген [72]. Қазіргі уақытта 22-23 жасында университеттік білімін аяқтаған студенттер орта есеппен 40-45 жас аралығында оқытушы ретінде жұмыс істейді деп болжау керек. Осы уақытта математика ғылымында әлі белгісіз жаңа бағыттар пайда болады; мектеп сабақтары көптеген жағдайларға байланысты өзгереді, бұл мәселелер біздің студенттерімізге де әсер етеді. Сондықтан, берік білімнен басқа, бүгін болашақ математика мұғалімдерін математиканың қазіргі маңызды бөлімдерін ғана емес, сонымен бірге болашақта дамиды деп сенетін немесе ғылымның болашақ бөлімдерінің негізі болатын пәндерді оқытуымыз керек. Бұл дегеніміз, біз студенттердің ойлауын болашақта мектепте сабақ беруі мүмкін математиканың жаңа бөлімдерін оқи алатындай етіп дамытуымыз керек, тіпті егер олар қазір оқылмаса да. Болашақ математика мұғалімін оқыту және қалыптастыру процесі мұқият назар аударуға және талқылауға лайық. Қазір бұл бағытта жасалып жатқан істердің бәрін даусыз және қанағаттанарлық деп санауға болмайды. Профессор Г.В. Томский өзінің "ЖИПТО және зерттеуге арналған тақырыптар" атты ғылыми еңбегінде математика білім беру пәні ретінде көбінесе ғылыми жаратылыстану бағытындағы ғана емес, жалпы мәдени пән ретінде қарастырылатынын атап өтті. Ол лаконизмді, негіздеудің логикалық толықтығын , ақыл-ой қабілеттерін дамытуды, тіпті шындықты үстірт және ерте ойлауды қабылдамауды, өзіне деген сенімділікті үйретеді. Математикамен айналысуға ықпал ететін қатаң логикалық ойлау шығармашылықтың кез-келген түріне негіз болады [73]. Соңғы уақытта ғылыми әдебиеттерде ең көп кездесетіні - "Математикалық модельдеу" ұғымы. Ғылыми салаларда математикалық модельдеуді қолдану барған сайын кең таралған және тиімді болып келеді. Экономика, менеджмент, тарих, биология, химия және басқа да көптеген білім салаларында математикалық модельдер қарқынды дамуда. Бүгінгі таңда өз тәжірибесінде 36 белгілі бір дәрежеде математикалық модельдерді қолданбайтын жоба немесе конструкторлық ұйымдарын елестету қиын. Осылайша, ерте жастан бастап біз болашақ ұрпақты математикалық модельдеу әдістеріне баулуымыз керек. Профессор Г.В.Томский: "Математикалық модельдеу өнерін жаттығулар арқылы ғана игеруге болады. Алайда, математикалық физикалық немесе экономикалық теорияларды түсіну үшін ғылымның тиісті салаларын алдын-ала жеткілікті терең зерттеусіз мүмкін емес, ал қудалау теориясында бәріне түсінікті процестер зерттеледі, ал ЖИПТО теориясында мектеп жасына дейінгі ойындардан бастап нақты ойналатын математикалық модельдер" [15, 48-бет]. Модель (лат. Modulus - өлшем, үлгі, норма) - бұл таным процесінде түпнұсқа объектіні алмастыратын, оны зерттеу үшін маңызды типтік белгілерді сақтай отырып, материалдық немесе ақыл-ой ұсынған объект. Модельдеу - бұл модельдерді құру және пайдалану процесі [34]. Модель студенттердің ғылыми-зерттеу қызметінің негізгі ерекшеліктерін көрсетуі керек және математикалық түрде сипатталуы керек. Сонымен қатар, математикалық модельді құру кезінде әр анықтайтын элементтің рөлін, оның функциялары мен сипаттамаларын ескеру қажет. Оқушыларды математикалық модельдеу әдістерімен таныстыра отырып, біз оларды математикалық білімді игеруге, танымдық қабілеттер мен математикалық ойлауды дамытуға айтарлықтай ықпал ететін зерттеу қызметіне тартамыз. Осылайша, болашақ математика мұғалімдерінен өз пәнін жақсы білу ғана емес, сонымен қатар оқушыларды қызықтырып, оларды ғылыми-зерттеу қызметіне, атап айтқанда математикалық модельдеу өнерін дамытуға тарту мүмкіндігі қажет. Мұны педагогикалық оқу орындарының студенттері арасында керемет шеберлікпен дамыту қажет. Сыныптың барлық оқушыларының ойларында бір бағытта ұстай алатын және өз пәндерін соншалықты қызықты ететін көптеген мұғалімдер белгілі, сондықтан көптеген студенттер математик болуды армандайды, содан кейін олар шынымен де математик болады. Бірақ, өкінішке орай, сонымен қатар пәнге деген қарапайым қызығушылықты оята алмайтын мұғалімдердің де саны аз емес. Егер бірінші типтегі мұғалімдер көптеген жолдармен жетістікке жетсе, онда оқушылардың мүдделері мен қабілеттерін ескермейтіндер де аз емес, олардың оқушылардың тағдырына, математикаға немқұрайлылығы, сондай-ақ оның нашар ғылыми және әдістемелік дайындығына. Біздің алдымызда үлкен міндет тұр: математика мұғалімдерінің көпшілігінің өз ісінің шебері болуына, олардың қиын жұмысы оқушыларға да, өздеріне де қуаныш әкелуіне қалай қол жеткізуге болады? Бұл сұраққа жауап бере отырып, алдымен болашақ мұғалімді не және қалай оқыту керектігін шешу керек. Біз бұл мәселені талқылау кезінде екі қарама-қарсы ұстаным жиі кездеседі деп санаймыз: біріншісі, жақсы жалпы педагогикалық және әдістемелік дайындық беру керек, және бұл ең бастысы. Екіншіден, жақсы математикалық білім беру керек және бұл негізгісі. 37 Шын мәнінде, екі ұстаным да қате, өйткені терең ішкі мазмұнға толы формализмсіз екеуіне де қажеттілік бар. Егер сіз математиканы білмесеңіз және материалды еркін меңгере алмасаңыз, тақырыпты қалай жақсы үйрете аласыз? Оқушылар өздерінің білімдері өздеріне үйрететін нәрселерден сәл өзгеше екенін білгенде, мұғалімнің беделі үмітсіз бұзылады. Бұл жерде педагогика тарихын, пәнді оқытудың жеке әдістерін білмеу көмектеспейді. Егер сіз тақырыпты жақсы білсеңіз де, ал оқушыларыңызбен ортақ көзқарас таба алмасаңыз, тақырыпты негізгі ұғымдар мен әдістерді толық түсінгенге дейін мүмкін болатын комбинациялар мен практикалық мысалдармен теориялық ақпаратты нақты және сенімді түрде түсіндіре алмасаныз еңбегініз жемісті бола алмайды? Бұл жағдайда, әрине, педагогика, психология және математиканы оқыту әдістемесінің көмегінсіз ештеңе шеше алмайсыз. Бірақ сонымен бірге болашақ мұғалімнің математикалық білімін математик - зерттеуші немесе математик - программист сияқты үлгіге сай құру мүмкін емес. Сондықтан 6-суретте математика-педагогқа қойылатын талаптардың үлгісі көрсетілген. 6 сурет - математика-педагогқа қойылатын заманауи талаптар Өз кезегінде 7 – суретте біз жаңартылған білім беру мазмұны тұжырымдамасына сәйкес болашақ математика мұғалімдерін маман ретінде даярлау үшін қажетті және тән негізгі тенденцияларды ұсындық. жүктеу/скачать 4,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|