Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №4(40), 2013 г. 
142 
специалистов,  определяемых  системой  максимально  развитых  знаний,  умений  и  навыков, 
профессионально  значимыми  качествами  личности,  умением  быстро  адаптироваться  к  реальным 
действиям  и  эффективно  выполнять  свои  профессиональные  обязанности  в  конкретном  сравнении  с 
другими специалистами. В настоящий момент в мировом социально-экономическом и образовательном 
пространстве 
Республика 
Казахстан 
стремится 
к 
интеграции 
(посредством 
создания 
межгосударственных  союзов),  расширяя  международное  сотрудничество  в  области  образования, 
рыночной экономики, физической культуры и в сфере спортивных услуг.  
КЛЮЧЕВЫЕ 
СЛОВА: 
конкурентоспособность, 
свойства 
применения, 
привычка, 
знание, 
квалификация, выполнять обязанности, преподавать, студент, преподаватель.  
 
  
This article deals with parameters of competitiveness and consumer qualities of specialists determined by the 
system  of  developed  knowledge,  abilities  and  skills,  professionally  significant  qualities  of  the  personality,  the 
ability  quickly  to  adapt  to  real  actions  and  effectively  carry  out  professional  duties  in  comparison  with  other 
specialists. Nowadays in the world social-and-economic and educational space the Republic of Kazakhstan seeks 
for integration (by means of creation of the interstate unions), expanding the international cooperation in the field 
of education, market economy, physical culture and in the sphere of sports services.  
KEY WORDS: competitiveness, consumption features, habit, knowledge, qualification, to carry out duties, to 
teach, student, teacher. 
 
Қазақстан Республикасының  «Білім туралы» Заңында: «Білім беру жүйесінің басты міндеті – ұлттық 
және  жалпы  адамзаттық  құндылықтар,  ғылым  мен  практика  жетістіктері  негізінде  жеке  адамды 
қалыптастыруға,  дамытуға  және  кәсіпік  шыңдауға  бағытталған  сапалы  білім  үшін  қажетті  жағдайлар 
жасау; жеке адамның шығармашылық, рухани және  күш-қуат мүмкіндіктерін дамыту, адамгершілік пен 
салауатты өмір салтының берік негіздерін қалыптастыру, даралықты дамыту үшін жағдай жасау арқылы 
ой-өрісін  байыту»,-  деп  атап  көрсетілген  [1].  Аталған  міндетттерді  жүзеге  асыру  оқытудың  жаңа 
технологияларын енгізу және тиімді пайдалану секілді мәселелерді анықтап алып, білім беру жүйесіндегі 
басты  ұстаным  ретінде  әркімнің  өзінің  білім  алуға  деген  жеке  әлеуетін  қоғамда  барынша  пайдалануға 
көмектесетін оқыту жүйесін дамытуды қамтамасыз етуді көздейді.  
 Қоғамдық  дамудың  қазіргі  үрдісі  өзінің  іс-әрекетін  тиімді  жоспарлай  алатын,  танымдық  қызметінде 
алынған  білімді  орынды  пайдалана  білетін,  түпкі  нәтижеге  жету  үшін  әр  түрлі  топтардағы  адамдармен 
тиімді қарым-қатынас диалогіне түсе алатын білімді тұлғаны тәрбелеу мәселесін қойып отыр.  
 Сапалы  білім  алған,  танымдылығы  жоғары,  құзыретті,  бәсекелестіктің  қайсыбір  мықты  тегеурініне 
төтеп бере алатын студенттер ғана болашақтың кілтін аша алады. Еліміздің жаһандық дүниеде даралануы 
білімді, жігерлі, ұлттық санасы рухани бай жас ұрпақ арқылы іске асады. 
Көкейтесті  болып  отырған  білімнің  құзырлылық  ұстанымын  жүзеге  асыру  құралы  ретінде 
педагогикалық  технологиялар  мен  белсенді  оқыту  әдістерінің  алар  орны  ерекше.  Әрекетке  негізделген 
технологиялық оқыту танымдық белсенділігі жоғары, өмірдің әртүрлі мәселелерінен хабардар, кез-келген 
тапсырманы орындауға қабілетті, қолынан іс келетін құзырлы азаматтарды қалыптастырады.  
Әдіснамалық  деңгейге  соңғы  кездері  қолданысқа  «құзырлылық»  ұғымы  еніп  отыр.  Ғылыми 
әдебиеттерде  құзырлылық  қайсыбір  тапсырманы  орындай  алуға  қабілеттілік,  студенттің  қалыптасып 
үлгерген  жеке  сапасы  мен  тәжірибесінің  жиынтығы  ретінде  қарастырылады.  Құзырлылық  дегеніміз  - 
студенттің  алған  білімі  мен  дағдыларын  тәжірибеде,  күнделікті  өмірде  қандай  да  бір  практикалық  және 
теориялық проблемаларды шешу үшін қолдана алу қабілеттілігі [2]. 
 Бәсекелестікке қабілеттік экономикалық ұғым тұрғысына да ЖОО бітірушілеріне қатынасында еңбек 
базасында  нақтылы  маманның  бәсекелестікке  қабілеттілігі  басқалармен  салыстыру  бойынша,  барынша 
жетілген  білім,  біліктілік,  дағдылары  жүйесімен  және  кәсіби  маңызды  жеке  тұлғаның  сапаларымен, 
барынша жоғары біліктілігімен, өмірдегі шын мәніндегі әрекетке тез бейімделу қабілетімен және  кәсіби 
қызметін  барынша  тиімді  орындауымен  анықталады.  Алайда,  маманның  өзі  тауар  болып  табылмайды; 
тауардың маман ұсынған кешенді көрінуі, оның кәсіби іс-әрекеті, яғни қызмет көрсетуі әртүрлілігі болып 
табылады.  Осындай  бейнеде,  маманның  бәсекелестікке  қабілеттілігі  оның  жеке  тұлғалық  және  оның 
кәсіби қызметінің сапасымен, немесе, акмеологиялық тілмен түсіндіргенде жеке тұлға кәсібилігімен және 
қызметтегі  кәсібилігімен  айқындалады.  Сондықтан,  еңбек  базарындағы  маманның  бәсекелестікке 
қабілеттілік  параметрлері  мен  қозғаушы  күштерін  анықтау  үшін  экономикалық  және  акмеологиялық 
тәсілдерді  кешенді  пайдаланған  жөн.  Осыған  байланысты  мамандардың  кәсіби  қызмет  көрсетуіне 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №4(40), 2013 г. 
143 
қолданысты тауардың бәсекелестікке қабілеттілік параметрлерін нақтылаймыз (1 кесте). 
 Мамандардың бәсекелестікке қабілеттілік параметрлері мен тұтыну қасиеттерін салыстыру. 
 1-кесте 
№
Топтық 
тұтыну 
қасиеттері 
Мамандардың бәсекелестікке қабілеттілік параметрлері 
1
Әлеуметтік 
Нақтылы   мамандықтың   маңыздылығы  (актуалдылығы),  оны 
қоғамның талап етуі, нақтылы қызмет көрсетудің пайдалылығы, оның 
мұқтаждық қажеттілігі. 
2
Функционалдық 
Кәсіптік функциялары және нақтылы мамандардың міндеттері.  
3
Эргономикалық  
Оқу, еңбек қызметінде орындау процесінде немесе демалыста адам 
қажеттілігіне байланысты көрсетілген қызмет көрсетулерің сәйкестігі. 
4
Эстетикалық 
Маманның сыртқы түрі және қарым-қатынас жасаудағы мәдениеті, 
оның тәрбиеленгендігі. 
5
Сенімділігі  және 
қауіпсіздігі 
Маманның сапалы қызмет көрсету және тұтынушылар қауіпсіздігін 
қамтамасыз  ете  білу  қабілеттілігі  (ЖОО  мойындалған  абыройы  және 
маманның жұмыс тәжірибесі де анықталады). 
6
Ұзақ 
 
уақыттық 
өміршеңдігі 
Маманның  кәсібилігінің  ұзақ  уақыттық  өміршеңдігі  (маманның 
жеке  тұлғалық  акмеологиялық  бағыттылығының  дамуымен,  оның 
кәсіби дамуға және өзін-өзі жетілдіруге ұмтылуымен анықталады.  
7
Экономикалық 
қасиеті 
Тұтынушылар  үшін  нақтылы  маманның  кәсіби  қызмет  көрсетуінің 
бағасы. 
  
 Осыған  сәйкес  маманның  бәсекеге  қабілеттілігін  келесі  талқыланып,  талданған  экономикалық 
параметрлер арқылы анықтауға болады: 
1) Техникалық-технологиялық:  оқу  орнын бітірушінің мамандығы мен біліктілігі, жалпы және  кәсіби 
білімі,  біліктілігінің  және  дағдыларының  көлемі  мен  сапасы.  Бұл  топқа  функционалдық  және 
эргономикалық тұтынушылық қасиеттеріне жауап бере алатын параметрлерін біріктіруге болады. 
2) Конструктивтік: маманның тиімді кәсіби қызметін қамтамасыз ететін жеке тұлғалық сапасы.  
3)  Эстетикалық:  адамның  сыртқы  түрі  оның  қарым-қатынас  мәдениеті,  тәрбиеленгендігі,  яғни  бұл 
кілтте  маманның  өзі  тауар  болмағанымен  адамдардың  өзара  қарым-қатынасу  тиімділігін 
қамтамасыздандыру үшін адамның адаммен жоғарыдағы сипаттағыларының сезінуіне үлкен әсер ететінін 
ескеру қажет. 
4) Нормативтік: маманның мемлекеттік стандартына (ГОСТ) және кәсіби қызмет көрсетуді кешенді 
тұтынушы ретінде қоғам талаптарына сәйкестігі. 
5)  Экономикалық:  маманды  даярлауға  кеткен  шығыны,  оның  ішінде  оқуға  жұмсалған  өзінің  жеке 
шығыны (кәсіби даярлық сапасына жұмсалған шығынның санының сәйкестігі). 
6)  Экологиялық:  мамандарға  қызмет  көрсетуді  тұтынушылардың  қауіпсіздігін  қамтамасыз  етуге 
мүмкіндік  тұғызатын  қажетті  білімді,  біліктілік  және  дағдыларды  меңгеру  тұрғысында  қарастыруға 
болады. 
7)  Әлеуметтік-ұйымдастыру:  тұтынушылардың  әлеуметтік  құрылымы  -  бұл  мамандардың  қызмет 
көрсетуін  потенциалды  тұтынушылардың  ауқымы  неғұрлым  кеңейген  сайын  еңбекке  орналасу  үшін 
олардың мүмкіндіктері де мол  болады және  олардың өзіне деген қойылатын талаптардың диапозоны да 
кеңейеді. 
 Біздер бөліп қарастырған параметрлер барлық мамандар үшін жалпы сипатта болады. Олар мыналар: 
1)техникалық-технологиялық,  конструктивтік,  эстетикалық  және  экологиялық  параметрлер  бәрінен 
бұрын  маманның  өзінің  жеке  тұлғасын  сипаттайды.  2)  әлеуметтік-ұйымдастыру  мен  экономикалық 
параметрлері бәсекеге қабілеттілікті қалыптастырудың сыртқы қозғаушы күштерін басымырақ ұсынады. 
3)  нормативтік  параметрлер  мамандарды  даярлаудың  сапасы  жайлы  тұжырым  жасауға  мүмкіндік 
туғызатын  үлгі,  яғни  матрицасы  болып  табылады  (тапсырылған  нормативтік  талаптармен  нақтылы 
маманның  сипаттамасын  салыстыру  жолымен  анықталады,  яғни,  маманның  бәсекеге  қабілеттілік 
деңгейін,  сонымен  бірге  оны  арттыру  қозғаушы  күштерін  анықтау  үшін  бірінші  топта  сипатталған 
(нақтылы  маманның  мінездемесі)  параметрлерімен  үшінші  топта  белгіленген  (маманның  немесе 
қызметтің үлгісі) параметрлерімен салыстыру қажет. 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №4(40), 2013 г. 
144 
 Сапа  ретіндегі  тауардың  бәсекелестікке  қабілеттілігін  мұндай  сипаттамасы  мамандарға  екі  тұрғыдан 
қолдануға болады. Бірінші жағынан, бұл оны даярлау деңгейін және жеке тұлғалық сипаттамасын (кәсіби 
даярлық  деңгейінің  көрсеткіштері  ретінде)  бағалаудың  өлшем  белгісі  (критериі),  басқа  жағынан–  еңбек 
наырғында  (рыногында)  маманның  бәсекелестікке  қабілеттілігін  анықтайтын  негізгі  қозғаушы  күні. 
Аталмыш  контекстегі  біздің  көзқарасымыз  бойынша  “сапа” ұғымын  мамандардың  кәсіби  құзырлылығы 
тұрғысынан қарастырған жөн [3]. 
 Кәсіби  құзырлылықты  жалпы  тұрғындан  қарастырғанда  жеке  тұлғаның  тиімді  кәсіби  қызметін 
қамтамасыз  ететін  сапалар  жиынтығы  ретінде  анықтауға  болады.  Бұл  сапалардың  құрамына  кәсіби 
маңызы  бар  білім,  іскерлік  және  дағдылар,  қабілеттер,  кәсіби  қызметтегі  мативация  мен  тәжірибе,  яғни 
олардың интеграциясы. Нақтылы еңбек түріне теориялық және практикалық даярлығының бірлігі болып 
табылады  және  кәсіби  қызметінде  табысты  шығармашылықпен  жұмыс  жүргізуі  үшін  өзінің  күш 
мүмкіндіктерін іс жүзінде жүзеге асыру қабілеттілігін көрсетуге мүмкіндік береді. 
 “Құзырлылық” деген сөз ұғымы “құзырлық” ұғымымен ілесіп жүреді, яғни, мұнда маман өзінің кәсіби 
құзырлылығын жүзеге асыратын өз саласындағы қызмет аясын жетік, терең білетін болуы тиіс.  
 Маманның кәсіби құзырлылық деңгейін бәсекеге қабілеттілік көрсеткіштерін өлшем белгісі (критериі) 
ретінде пайдаланумен анықтау үшін алдын ала сәйкес келетін жетік білу үлгісін жасау қажет. Маманның 
жете білу үлгісі білікті (құзырлылық) маманмен салыстырғанда онша қатаң емес, яғни нақтылы нысанға 
немесе  еңбек  құралына  бекітілген  және  ЖОО  бітіруші  қандай  біліктілік  жиынтығын  меңгеруі  тиіс,  ол 
қандай кәсіби қызметті орындауға дайын және оның даярлық деңгейі қандай дәрежеде болуы тиіс. Білікті 
маманның  қандай  болуы  тиіс  екені  туралы  “Сұрақтар  ауқымы”  кең  және  бір  тектес  емес,  яғни  кәсіби 
біліктілік  құрылымында  әртүрлі  компоненттерді  және  соған  сәйкес  біліктілік  топтарын  бөліп  қарау 
белгіленіп қарастырылған. Сонымен, А.К.Маркова мына келесі топтарды атайды (2 кесте). 
А.К.Маркова бойынша маманның құзырлылық нобайы (№1).  
№2 кесте. 
№
Біліктілік топтары 
Мазмұны 
1 
Арнайы 
құзырлылық 
Кәсіби қызметін жоғары деңгейде меңгеру, өзінің кәсіби дамуын 
жобалай білу қабілеті. 
2 
Әлеуметтік 
құзырлылық 
Ұжымдық  кәсіби  қызметін  және  өз  қызметінің  нәтижесіне 
әлеуметтік жауапкершілікті қалыптастырумен кәсіби қарым-қатынас 
жолдарын меңгеру. 
3 
Жеке 
 
тұлғалық құзырлылық 
Жеке тұлғалық өзін-өзі тәртіпке келтіріп реттей білу, өзіп көрсете 
білу,  әдістерін  өзін  дамыту  тәжірибелерін,  жеке  тұлғаның  кәсіби 
деформацияға  (сыртқы  күш  әсерінен  өзгеру)  қарсы  тура  білу 
қабілетін меңгеру. 
4 
Жеке 
дербес 
құзырлылық  
Өздігінен 
орындай 
білу 
және 
дербестікті 
дамыту, 
шығармашылық потенциалы, әдістерін меңгеру, кәсіби өсуге дайын 
болу. 
  
 Санкт-Петербургтық  және  Мәскеулік  педагогтар  тобының  таңдауымен  мамандардың  құзырлылық 
нобайының  біршама  басқашалау  жолы  құрастырылған.  Олардың  өңдеп,  дайындаған  мамандарды 
дайындаудың екі сатылы үлгісі біліктілік топтарында сол оқу пәндерімен оқыту жатқызылған (және сол 
оқу  қызметі  түрлерімен),  яғни  оның  шегінде  қалыптасуы  мүмкін  (3  кестеде).  Бұл  дене  мәдениеті  және 
спорт бойынша мамандарға қолданыстағы үлгілі осы мамандық бойынша оның оқу жоспарын салыстыру 
жолымен нақтылауға мүмкіндік береді. 
 
 
Дене мәдениеті және спорт бойынша мамандардың құзырлылық нобайын нақтылау. 
 
№3 кесте. 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №4(40), 2013 г. 
145 
№
Құзырлылық 
топтары 
Кәсіби  қызметке  қатынасы 
және сипаттама 
Қалыптасу аясы (сферасы) 
1
Әлеуметтік 
жеке 
тұлғалық құзырлылық 
Ересек 
адамның 
жалпы 
азаматтық 
сапасын, 
оның 
мәдениеттілік  деңгейін  және 
әрекет  істеуге  жарамдылығын 
сипаттайды. 
Құралында  шетел  тілі,  тарих, 
құқықтану, 
дене 
мәдениеті, 
психология 
және 
т.б. 
кіретін 
гуманитарлық 
және 
әлеуметтік 
пәндер циклында қалыптасады. 
2
Экономикалық және 
ұйымдастыру-басқару 
құзырлылық 
Қызмет  аясы  түрлерінде 
өзгермейді, 
 ұжым 
жұмысын 
ұйымдастыруға, 
қызметкерлер 
мен 
ресурстардың 
жұмысын 
жоспарлауға,  өнімдердің  сапа 
менеджменті  жүйесіне  және 
т.б. жатады. 
Экономикалық 
және 
басқару 
пәндері 
циклы 
базасында 
қалыптасады  (экономикалық  теория, 
менеджмент,  экономика  және  дене 
мәдениеті  мен  спорт  менеджменті, 
өнім сапасын басқару, дене мәдениеті 
мен  спорттың  құқық  негіздері  және 
т.б.),  сол  сияқты  психологияның 
арнайы бөлімдерінен тұрады. 
3
Жалпы 
ғылыми 
(танымдық 
қызмет 
құзырлылық) 
Даярлық 
бағытында 
өзгермейді, 
жалпы 
кәсіби 
даярлықты  қамтамасыз  етеді 
(нақтылы 
қызмет 
аясында 
оның  ішінде  дене  мәдениеті 
мен  спортта  жоғары  білімді 
маман 
шеше 
алуға 
тиіс 
міндеттер жиынтығы). 
Жалпы  кәсіби  пәндер  циклында 
қалыптасады:  анатомия,  физиология, 
биохимия, 
биомеханика, 
гигиена, 
спорттық  медицина,  емдеу  дене 
мәдениеті 
және 
массаж 
дене 
мәдениеті  мен  спорт  тарихи,  дене 
мәдениеті  мен  спорт  психологиясы, 
дене 
мәдениеті 
мен 
спорт 
педагогикасы, дене мәдениетінің ілімі 
мен  әдістемесі,  дене  тәрбиесінің 
мектептік  курсын  оқыту  әдістемесі, 
дене 
мәдениеті 
мен 
спорт 
акмеологиясы. 
4
Кәсіби 
функционалдық 
құзырлылық 
Қажетті  бағыттағы  еңбек 
нысандары 
мен 
еңбек 
құралдары 
үшін 
мамандар 
даярлауды  қамтамасыз  етеді 
(дене 
мәдениеті 
мұғалімі 
немесе 
спорт 
түрлерінің 
жаттықтырушысы 
немесе 
спорттық  менеджер  және  т.б.). 
Нақтылы 
салада 
ғылыми 
зерттеу 
жобалау, 
үлгілеу 
жұмыстары 
бойынша 
алгоритмді 
меңгеруді 
қарастырады. 
Арнайы 
пәндер 
циклында 
қалыптасады: 
дене 
мәдениеті-
спорттық 
қызмет 
технологиясы, 
пәндер,  мамандандырулар,  бірқатар 
элективтік  курстар  (мектепке  дейінгі 
мекемелердегі  дене  тәрбиесі,  құру, 
орнату теориясы, спорттық-көріністік 
шараларды ұйымдастыру және т.б.). 
  

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №4(40), 2013 г. 
146 
 1-4  топтар  құзырлылығы  ЖОО  бітірушілерге  еңбек  және  тұрмыс  рыногында  икемділікпен  бағдар 
алуға  мүмкіндік  беретін  негіз  (іргетас)  қалайды  және  білім  алуды  одан  әрі  жалғастыруға,  жаңа 
мамандыққа  ауысуға  және  білімін  өздігінен  көтеруге  және  өзін-өзі  дамытуға  мүмкіндік  береді.  Бесінші 
топтың  құзырлылығы  мамандардың  арнайы  құзырлылық  деңгейін  анықтай  отырып,  нысандық  және 
пәндік даярлық міндеттерін шешеді.  
 Бұл нобайды біріншімен салыстыра отырып мұның білім беру процесіне барынша жақын екенін және 
дене мәдениеті мен спорт бойынша мамандардың оқу бағдарламасымен сәйкес А.К.Маркованың ұсынған 
нобаймен нақтылау үшін пайдаланудың мүмкіндігі бар [4]. 
 Біздің  көзқарасымыз  бойынша  құзырлылық  топтарының  мазмұны  екі  негізгі  интегративті қозғаушы 
күштермен анықталады: 
 1)  Сыртқы:  қоғамның  әлеуметтік-экономикалық  жағдайымен  және  әлемдік  даму  тенденцияларымен 
(1-3 құзырлылық топтарының мазмұнына басымырақ әсер етеді); 2) Ішкі: кәсіби қызмет ерекшеліктерімен 
(бірінші кезекте 3-5 құзырлылық топтары мазмұнын анықтайды). 
 Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасы әлемдік әлеуметтік-экономикалық және білім беру кеңістігінде 
интеграция  (мемлекет  аралық  одақтарды)  жасауға,  яғни  білім  беру,  еңбек  рыногы,  дене  мәдениеті  мен 
спорттық  қызмет  көрсету  саласында  халықаралық  ынтымақтастық  қарым-қатынас  жасауға  ұмтылуда. 
Алайда,  ұлттың  білім  беру  жүйесі  әлі  бірінші  кезекте  мемлекеттік  ішкі  қажеттіліктер  үшін,  уақыт 
дайындайды,  ал  Қазақстандағы  жүріп  жатқан  қоғамдық  процестер,  оның  ішінде  мамандардың  жеке 
тұлғасына және білім беру жүйесіне үлкен дәрежеде қойылатын талаптарды айқындайды. 
 
ӘДЕБИЕТ: 
 
1. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы. Алматы, 2008. 
2. Құдайбергенова К.С. Құзырлылық табиғаты-тұлғаның өздік дамуында. Алматы, 2006. 
3. Бондарева Е.В. // Компетентность в структуре модели качества подготовки  специалистов.  Высшее 
образование сегодня. Москва, 2004 С. 206 
4. А.К.Маркова. // Акмеология: пути достижения вершин профессионализма. М: С, 1993. 
 
ОРГАНИЗАЦИЯ РОЛЕВОЙ ИГРЫ НА ЗАНЯТИЯХ ПО ИНОСТРАННОМУ ЯЗЫКУ 
 
А.С. Мукашева- 
Профессор, к.ф.н., 
С.М. Копбаева- 
Ст. проподавательКазНПУ им. Абая 
 
Summary 
In  the  article  the  main  ways  of  organizing  role  games  at  the  foreign  language  lessons  are  considered.  It  is 
underlined that role games develop independence and creative activity of students. 
Түйін 
Мақалада  шетел  тілі  сабағында  ролдік  ойын  ұйымдастырудың  басты  жолдары  көрсетілген.  Рөлдік 
ойындардың студенттердің өз бетінше және креативті білімін дамытуына әсері көрсетілген. 
 
 
 Процесс глобализации охватил все страны мира. Республика Казахстан быстрыми темпами входит в 
мировое  пространство  и,  как  определил  президент  страны  Н.А.  Назарбаев  в  «Послании  народу 
Казахстана»  политика  ориентации  населения  на  развитие  полиязычья  способствует  совершенствованию 
методов обучения иностранным языкам. 
Говорение  –  один  их  четырех  видов  речевой  деятельности  обучения  иностранному  языку.  В 
совершенствовании говорения ролевая игра является  
 одним из действенных путей повышения качества и эффективности обучения. 
В  данной  статье,  мы  рассматриваем  некоторые  особенности  организации  ролевой  игры  по  теме  « 
Почему  люди  изучают  иностранные  языки».  Ролевая  игра  позволяет  обсудить  эту  тему  с  разных  точек 
зрения и вызывает большую активность у обучащихся. В ней смоделированы ситуации общения, которые 
приближают  речевую  деятельность  на  уроке  к  реальной  коммуникации.  Эту  игру  можно  успешно 
использовать при повторении темы и в работе по развитию навыков говорения со студентами. 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №4(40), 2013 г. 
147 
 В начале игры преподаватель иностранного языка сообщает студентам о задачах и этапах игры: 
Dear students! People learn foreign languages for different purposes. And today we are going to talk about it. 
You will act out different roles and speak about the importance of learning foreign languages. 
  
 Ролевая  игра  состоит  из  3-х  основных  этапов:  подготовительного,  собственно  игры  и 
заключительного этапа. 
  
 На подготовительном этапе статьи знакомятся с ролевой ситуацией, настраиваются на принятие 
роли и активное участие в игре. 
 При  распределении  ролей  преподавателю  необходимо  учитывать  языковую  подготовку  и 
индивидуальные особенности студентов. Так как ролевая игра, как правило, проводится на завершающем 
этапе работы над темой, то лексический материал, используемый в описании ролей и необходимый для 
их  исполнения  ,  уже  отработан.  На  уроке  достаточным  может  быть  повторение  ключевых  слов  и 
выражений.  Также  важной  является  подготовленность  студентов  к  выполнению  речевых  упражнений, 
предваряющих ролевую игру. 
 Второй этап – собственно игра. 
Учащиеся,  исполняя  различные  роли,  осваивают  учебный  материал  в  условиях,  приближенных  к 
реальному  речевому  общению.  Деятельность  преподавателя  сводится  к  наблюдению  и  контролю  за 
ходом  игры.  В  случае  необходимости  преподаватель  может  вмешаться  в  игру,  направляя  деятельность 
студентов. 
  
 На  заключительном  этапе  проводится  обсуждение  результатов  игры.  Преподаватель  обращает 
внимание  на  активность  студентов,  на  использование  активной  лексики,  логичность  высказываний, 
допущенные ошибки. Он может поинтересоваться их мнением о предложенных ролях. 
В ходе игры данная тема рассматривается с разных точек зрения. Участниками игры являются: 
Человек, который любит путешествовать; 
Родитель; 
Бизнесмен; 
Жена бизнесмена; 
Специалист (инженер, ученый) ; 
Учитель иностранного языка; 
Ученик школы; 
Президент детского фонда города. 
Количество ролевых ситуаций может варьироваться, преподаватель может предложить и другие роли. 
Следует помнить, что роли должны быть посильными и давать возможность участникам высказать свое 
мнение. Описание роли дается в ролевой карточке. 
 
 Ролевая  карточка  -  это  своего  рода  опора,  стимулирующая  самостоятельное  высказывание 
студентов.  Информация  в  карточке  не  должна  излагаться  слишком  подробно,  чтобы  участник  игры  не 
лишался возможности проявить творчество. 
 Role 1 
 
 You are a person who is fond of travelling. 
 
You are sure that the best way to study geography is to travel and the best way to get to 
know people is to meet them in their own homes. Every country has its customs. You’d like to o 
learn the customs 
 
 
 
 
Role 2 
  
 You are the parent of children who are learning  
 English at school. 
 As parents you naturally want the best for your children. You hope that if they learn English 
or  German  well  it  will  be  useful  for  them  in  their  future  life.  You’d  like  your  children  to  be 
educated people. 
 You are also sure that learning foreign languages improves a child’s memory, develops their 
abilities and broadens their outlook. You tell your children to work hard at their English and you 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №4(40), 2013 г. 
148 
tell them how important foreign languages are. 
 
 
  
Role 3  
 
 You are a young promising businessman. 
 You are going to organize a joint enterprise with an American company. It goes without saying 
you must know English in order to make progress in your business. You understand that English is 
the most important international language. Many international firms, even in non- English countries, 
operates throughout the world in English. 
 You often have to travel to other countries an although you have an interpreter with you, it is also 
good for you to be able to speak English yourself. 
 
 
Role 4 
  
 You are a wife. 
 Your husband is a young promising businessman. He is going to organize a joint enterprise with 
an American firm. He often travels to other countries. Sometimes you travel  with him too. You also 
invite your foreign guests to the house for dinner. Then you realize how awkward you feel when you 
cannot  hold  a  conversation.  You  would  like  to  learn  English  because  it  is  spoken  in  different 
countries. 
 
 
Role 5 
  
 You are an engineer 
 Several years ago you graduated from the University. You are talented engineer. You have now 
decided to improve your English. 
To be a good specialist you must know about new achievements in science and engineering. You’d 
like to learn English in order to read new publications in the field of engineering. 
 
  
Role 6 
  
 You are an English teacher. 
 You tell your pupils about the importance of learning foreign languages. You say that English is 
one of the most important international languages. About 350 million people speak English as their 
first language. About the same number use it as a second language. 75 per cent of the world’s mail is 
in English. In many countries it is the language of business; commerce and technology. 
 
 
 
Role 7 
 
 You are a ninth-year pupil. 
 You love learning English. You begin to realize how important foreign languages are in modern 
life.  You  have  got  a  pen-friend  in  Liverpool.  You  hope  to  meet  him  one  day  and  talk  with  him  in 
English.  You  want  to  read  foreign  books  and  magazines  in  the  original.  You  have  more  exchange 
pupils and teachers in your school and can communicate with them. 
 
 
Role 8 
  

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №4(40), 2013 г. 
149 
 You are the President of the City’s Children’s Fund. 
 You  are  sure  that  today  English  and  other  foreign  languages  are  becoming  increasingly 
important.  Different  delegations  arrive  in  your  city  and among  them  there  are  those  that  deal  with 
children’s problems. You have to meet them and cooperate with then 
 You also make contacts with foreign companies to organize children’s art exhibitions or to send 
sick children for treatment abroad. Most foreign papers you receive at the office are in English. 
 
 
 
Итак,  описание  ролевой  ситуации  позволяет  учащимся  легче  адаптироваться  к  роли,  не 
ограничивая  самостоятельности  высказывания.  Каждый  участник  ролевой  игры  совершает  речевые 
действия,  обусловленные  ситуацией  общения  и  тем  самым  осознает,  как  приобретенные  знания  могут 
быть применены на практике. 
 
Успешное проведение ролевой игры во многом зависит от соблюдения определенных условий: 
1. Ролевая игра должна тщательно готовиться с учетом знаний студентов, 
2.  Ролевая  игра  должна  включаться  в  коммуникативную  деятельность  и  проводиться  в 
доброжелательной атмосфере. 
3. Ролевая игра должна проводиться в ситуации адекватных моделям общения. 
4. Ролевая игра должна способствовать эффективному использованию языкового материала в речевом 
общении. 
5. Ролевая игра должна проводиться регулярно. 
Мы пришли к следующему выводу, что ролевая игра студентов превратившись в активную речевую 
деятельность вызывает эмоциональный подъем , развивает самостоятельность и творчество студентов. 
 
Список литературы: 
1. Закирова Ф.К.,ЧГПУ, издательство педагогического университета Челябинск, 2012 
2. Миролюбов А.А. Методика преподавания иностранных языков, М., «Высшая школа», 1990 
3. Рогова Г.В. Методика преподавания английского языка, М., «Просвещение», 1977 
4.  Пассов  Е.И.  Концепци  я  коммуникативного  иноязычного  образования,  Методическое  пособие, 
СПб., «Златоуст», 2007 
5. Закирова Ф.К., е-mail: fzakirova@ mail.ru 
 

жүктеу/скачать 4,46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: