Холинэстеразаға қарсы препараттардың ацетилхолинмен байланысуының тұрақтылығына қарай оларды 2 топқа бөлуге болады
) Н – холиноблокаторлар (Н-холинорецепторларды тежегіштер): а)
жүктеу/скачать 333,1 Kb.
|
| 5) Н – холиноблокаторлар (Н-холинорецепторларды тежегіштер):
а) Ганглиоблокаторлар – азаметоний бромиді (пентамин), трепирий йодиді (гигроний), гексаметоний бромиді (бензогексоний), пемпидин тозилаты (пирилен). б) Миорелаксанттар – кураре тәрізді заттар (кураре – өлімші у, қаңқа бұлшықеттерінің параличін шақыртады) қаңқа бұлшықеттерінің шет холинорецепторларын тежейді. Әсер ету механизмі бойынша үш топқа бөлінеді: 1) деполяризацияға қарсы заттар – тубокурарин хлориді, пипекуроний бромиді, т.б. 2) деполяризациялаушы заттар – суксаметоний хлориді (дитилин) 3) әсері аралас заттар - диоксоний Кураретәрізді заттектер немесе миорелаксанттар Диоксоний, тубокурарин, панкуроний, дитилин нерв-бұлшықеттік берілуді тежей отырып, қаңқа бұлшықеттерінің босаңсуына әкеледі. Әсер ету механизмі. Қаңқа бұлшықеттерінің жиырылу процесі төмендегі себептердің нәтижесінде пайда болады: Нерв импульсінің әсерінен мотонейрондардың синапстық көпіршіктерінен ацетилхолиннің синапстық саңылауға үлкен ауқымда босап шығуы байқалады. Егер нерв импульсі болмаған жағдайда да ацетилхолиннің аздаған мөлшері, үнемі синапстық саңылауға босап шығып отырады, оны бөлінбейтін жасушаның шеткі пластинкасында тіркелетін аздаған потенциал бойынша болжауға болады. Синапстық саңылауға босап шыққан ацетилхолин бұлшықеттегі қозғалтқыш нервінің шеткі пластинкасындағы Н-холинорецепторлармен байланысады. Пайда болған кешен жергілікті деполяризацияны туындатады, нәтижесінде шеткі пластинкада әрекет потенциалы пайда болады. Деполяризация қозғалтқыш нейронның шеткі пластинкасының аймағындағы натрий иондарының енуімен және калий иондарының шығуымен байланысты болады. Шеткі пластинаның потенциалы белгілі бір межеге жеткенде пластина аймағының жанындағы бұлшықеттік талшықтың мембранасын қозады, ал ол бұлшықетте саркоплазмалық ретикулумнан кальцийдың шығуымен бірге жүретін потенциал әрекетінің пайда болуына әкеледі. Кальций бұлшықеттің жиырылғыш белсенділігінің пайда болуында маңызды рөл атқарады. Ацетилхолин ацетилхолинэстераза арқылы жылдам гидролиздену мен қатар, иондардың қайтымды ағымының нәтижесінде бұлшықеттік талшықтар мембранасының және мотонейронның шеткі пластинкасының реполяризациясы байқалады. Реполяризацияланған бұлшықет жаңа нервілік импульске қайтадан жауап бере алатын қабілетке ие болады. Миорелаксанттар көмегі арқылы байқалатын аталған процестердің тежелуінің шеткері механизмі келесі жолдар арқылы өтуі мүмкін: 1)Мотонейронның шеткі пластинкасында ацетилхолинді бәсекелестік түрде тежеу, яғни деполяризация процестердің тежелуіне жағдай жасайтын Н-холинорецепторлардың тежеуы болады. Осыған байланысты әрекет потенциалының дамуына кедергі жасалады. Мұндай заттар антидеполяризациялаушы миорелаксанттар (тубокурарин) деп аталады. 2) Постсинапстық мембрананы (бұлшықеттік талшықтардың мембранасы және мотонейронның шеткі пластинкасы) алғашқыда стимуляциялап тұрақты деполяризация туындату. Деполяризация кезінде постсинапстық мембрана келесі импульстерді қабылдап, жауап бере алмайды, нәтижесінде бұлшықеттің босаңсуы байқалады. Бірақ мұндай механизм ұзаққа созылмайды, сондықтан антидеплояризациялаушы миорелаксанттар қысқа уақыт әсер ететін препарат (дитилин) болып табылады. 3) Диоксоний препаратының және басқа заманауи заттардың механизмі аралас түрде жүреді, яғни деполяризациялаушы және антидеполяризациялаушы әсерлердің элементтері болады. Миорелаксанттардың қолданылғанда біріншіден көз және саусақ, башпайдың қысқа бұлшықеттерінің босаңсуы байқалады; одан кейін бірінен соң бірі бет, мойын, аяқ қолдың бұлшықеттері босансып; ең соңында диафрагма бұлшықеттері босаңсиды. Препаратты тоқтатқанда бұлшықеттер тонусының қалыпқа келуі қайтымды ретпен жүреді. Қолдануға көрсетімдер: ауқымды операция кезінде қаңқа бұлшықеттерін босаңсыту және әртүрлі хирургиялық шараларды өткізу үшін; кеңірдек интубациясы кезінде, бронхоскопияда, сүйектің сынықтары репозициясында және сүйек шығып кеткен кезде орнына салу үшін. Жанама әсерлері: тубокурарин, анатруксоний артериялық қысымды түсіреді, ал дитилин - жоғарылатады. Дитилин осымен қатар гиперкалиемия, жүрек аритмиясын тудырады. Тубокурарин бронхоспазмға әкелу мүмкін. Миорелаксанттарды мөлшерден тыс қолданғанда улану сананың сақталуымен жүретін тыныс алудың тоқтауына әкеледі. Антидеполяризациялаушы заттармен уланғанда антидот ретінде АХЭ тағайындайды. Деполяризациялаушы заттармен уланғанда, оларға қарсы антидот болмайды. Науқасқа әдетте холинэстеразасы көп мөлшердегі цитратталған қан құяды. 11. Адренергиялық синапстың құрылысы мен қызмететуі. Синтез, қорға жиналу, бөлініп шығу, қайта ұсталу (нейрональды және экстранейрональды). Катехоламиндердің моноаминооксидаза және катехоламин-О-метилтрансферазаға инактивациялануы. Жүйке импульстарының адренергиялық берілуіне Са2+ иондарының қатысуы. Жүйке импульсінің әсерінен пресинаптикалық мембрананың деполяризациясы жүреді, кальций иондары варикозды қоюлануға енетін потенциалға тәуелді кальций арналары ашылады - варикозды қоюлану цитоплазмасындағы Ca2+ концентрациясы жоғарылайды. Бұл көпіршіктердің экзоцитозына және синаптикалық саңылауға норадреналиннің бөлінуіне әкеледі. Синаптикалық саңылауға шығарылғаннан кейін норадреналин эффекторлық жасушалардың постсинаптикалық мембранасында локализацияланған адренорецепторларды ынталандырады. Норадреналин қысқа уақытқа әсер етеді-оның көп бөлігі (шамамен 80%) арнайы көлік жүйелерінің көмегімен жүйке ұштарымен ұсталады (кері нейрондық ұстау). Варикозды қоюлану цитоплазмасында норадреналиннің бір бөлігі митохондриялардың сыртқы мембранасында локализацияланған моноаминоксидазаның (МАО) әсерінен тотығу дезаминациясына ұшырайды, бірақ норадреналиннің көп мөлшері везикулалармен ұсталады. Норадреналиннің кішкене бөлігін эффекторлық жасушалар алады (мысалы, тегіс бұлшықет жасушалары). Бұл процесс экстранейрондық түсіру деп аталады. Эффекторлық жасушаларда норадреналин катехол-орто-метилтрансфераза (КОМТ) цитоплазмалық ферментімен метаболизденеді. КОМТ әсерінен норадреналиннің о-метилденуі жүреді. 12. 1-, 2-, 1-, 2- и 3 адренорецепторлар, мүшелер мен тіндердегі орналасуы, олардың белсенуінің әсерлері. Адренорецепторлардың белсенді орталықтарының құрылысы. Адренорецепторлардың қызмет етуінде аденилатциклазаның, гуанинді нуклеотидтердің, Са2+ иондарының және фосфолипидтердің рөлі. Катехоламиндердің адренорецепторлармен әсерлесу механизмі. Α-адренергиялық рецепторлар мен β-адренергиялық рецепторлар бөлінеді. а-адренергиялық рецепторлар: • α1-адренергиялық рецепторлар - көз радиальді бұлшықеті, тегіс салалы бұлшықет, тамырларда, тері, бүйректе; • α2-адренергиялық рецепторлар - ОЖЖ, шеткі тамыр, тромбоцит; β-адренергиялық рецепторлар: • β1- жүрек, ЮГА, циллиарлы дене, тромбоцит; • β2 - бронхтың тегіс салалы бұлшықеті, бауыр, миометрий, коронарлы қантамырда; • β3- май жасушаларында; Эффекторлық жасушалардың постсинаптикалық мембранасында α1 - және β1-адренергиялық рецепторлар (постсинаптикалық рецепторлар) локализацияланған. Бұл рецепторлар адренергиялық талшықтардың ұштарынан бөлінетін норадреналинмен ынталандырылады. α2 - және β2-адренергиялық рецепторлар экстрасинаптикалық және пресинаптикалық болуы мүмкін. Эффекторлық жасуша мембранасындағы синапстардан тыс локализацияланған экстрасинаптикалық α2 - және β2-адренергиялық рецепторлар симпатикалық иннервацияланбайды (иннервацияланбайтын рецепторлар). Олар бүйрек үсті безінің милық затының хромафин жасушаларынан бөлінетін қандағы айналымдағы адреналинмен ынталанады, α2-адренергиялық рецепторлар, сонымен қатар қандағы айналымдағы норадреналинмен ынталануы мүмкін. Пресинаптикалық мембранада орналасқан α2-адренергиялық рецепторлар теріс кері байланыс принципі бойынша норадреналиннің бөлінуін реттейді. Бұл рецепторларды норадреналинмен немесе α2-адреномиметикалық белсенділігі бар басқа заттармен ынталандыру варикозды кеңеюден норадреналиннің бөлінуін тежейді. Пресинаптикалық α2-адренергиялық рецепторлардан айырмашылығы, пресинаптикалық β2-адренергиялық рецепторларды ынталандыру норадреналин секрециясының жоғарылауына әкеледі7 α1-рецепторлардың стимуляциясы Gq/11 ақуыздары арқылы фосфолипаза с белсендірілуіне әкеледі, содан кейін жасушаішілік инозитолтрифосфат (IP3) тасымалдаушысының продукциясы және Ca2+иондарының жасушаішілік бөлінуінің жоғарылауы жүреді.Кальмодулин ақуызымен бірге Ca2+ миозиннің жеңіл тізбекті киназасын белсендіреді, бұл жиырылғыш миозин ақуызының (вазоконстрикция) фосфорлануы арқылы тегіс бұлшықет тонусының жоғарылауына әкеледі. β2-рецепторлардың стимуляциясы Gs ақуыздары арқылы аденилатциклаза белсендірілуіне әкеледі, содан кейін цАМФ продукциясы артады ол протеинкиназа А белсенуіне кейін киназаны ингибиторлап, миозинкиназаның активтенуіне әкеледі. Бұл тегіс бұлшықет тонусының төмендеуіне әкеледі (вазодилатация) 13. Адренергиялық заттардың жіктелуі. -адренорецепторларды және -адренорецепторды ынталандыратын заттар. Әсер ету механизмдері. Эпинефриннің (адреналина гидрохлорида) фармакологиялық әсерлері. Қолданылуы. Кері әсерлері. жүктеу/скачать 333,1 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|