И. К. Бейсембетов ректор Зам главного редактора

 

●

 Техникалық ғылымдар 

 

ҚазҰТЗУ хабаршысы №2 2016                                          

51 

 

Отличительные  особенности  веб-квестов  заключаются  в  следующем:  во-первых,  работая  над 

изучением  какой-либо  темы, преподаватель задействует  обширную  информацию  Интернет-ресурсов 

по определенной тематике; во-вторых, работая над выполнением веб-квеста, студент может выбрать 

для  себя  наиболее  удобный  для  него  темп  выполнения  задания,  вне  зависимости  от  того,  работает 

студент над веб-квестом индивидуально или в команде; в-третьих, веб-квест предоставляет возмож-

ность поиска дополнительной информации по теме,  однако в  определенных, заданных преподавате-

лем рамках.  

Предварительный отбор преподавателем сайтов позволяет исключить вероятность использова-

ния студентами сайтов с неподтвержденной, ложной или необъективной информацией. Представлен-

ная в мультимедийном виде информация имеет иные свойства, чем информация данная в учебниках. 

Преподаватель  отбирает  Интернет-ресурсы  ориентируясь  на  разные  уровни  языковой  подготовки 

студентов. Под web-квестом в настоящее время в педагогике понимается «образовательныйweb-сайт 

в сети Internet, в котором часть или вся информация, с которой работают учащиеся, находится на раз-

личных web-сайтах. Web-квесты могут охватывать как отдельную проблему, учебный предмет, тему, 

так и быть межпредметными.  

По мнению Багузиной Е.И. «особенностью образовательных web-квестов является то, что часть 

или вся информация для самостоятельной или групповой работы  учащихся с ним находится на раз-

личных  web-сайтах.  Кроме  того,  результатом  работы  с  web-квестом  может  стать  публикация  работ 

учащихся  в  виде  web-страниц или  web-сайтов  (локально  или в  сети  Internet),  презентационных при-

ложений, портфолио»[5]. Web-квестом называется специальным образом организованный вид иссле-

довательской  деятельности,  для  выполнения  которой  учащиеся  осуществляют  поиск  информации  в 

сети  по  указанным  адресам.  Они  создаются  для  того,  чтобы  лучше  использовать  время  учащихся, 

чтобы использовать полученную информацию в практических целях и чтобы развивать умения кри-

тического  мышления,  анализа,  синтеза  и  оценки  информации.  Web-квест  может  касаться  одного 

предмета  или  быть  межпредметным.  Исследователи  отмечают,  что  во  время  работы  с  межпредмет-

нымиweb-квестами ознакомление с учебным материалом происходит более эффективнее [6, c.86].  

Web-квесты  –  это  технологии,  позволяющие,  с  одной  стороны,  на  этапе  их  создания  и  разме-

щения в Internet: представить материал результатов выполненного вне Internet классического учебно-

го проекта в компьютерной версии;  представить конспект (описание) проекта, последовательно вы-

полняемого  студентами.  С  другой  стороны,  когда  web-квест  готов,  проанализирован  экспертами  в 

области  телекоммуникаций  и  образования,  а  также  отредактирован  с  учетом  сделанных  замечаний, 

он  может  использоваться  другими  учителями  и  учащимися,  имеющими  доступ  в  Internet,  как  элек-

тронный  учебник-справочник.  Причем  главной  особенностью  данного  учебника  и  его  бесспорным 

преимуществом по сравнению с другими аналогичными учебниками в сети Internet будет лежащая в 

основе работы с ним методика телекоммуникационных проектов и ролевые игры. Рассмотрим систе-

му самостоятельных работ с применением web-квеста и возможностей телекоммуникационных сетей. 

Каждую  систему  можно  охарактеризовать,  определив  ее  цель,  содержание  и  формы.  Целью 

разрабатываемой  системы  самостоятельных  работ  является  развитие  познавательной  самостоятель-

ности учащихся; ее содержанием - усвоение учебной программы по предмету. При этом используют-

ся новые информационные технологии (НИТ). Для поиска информации в сети - использование web-

браузеров,  баз  данных,  пользование  информационно-поисковыми  и  информационно-справочными 

системами,  автоматизированными  библиотечными  системами,  электронными  журналами.  Для  орга-

низации диалога в сети – использование электронной почты, синхронных и отсроченных телеконфе-

ренций. Для создания тематических web-страниц и web-квестов - использование html-редакторов, ftp, 

web-браузеров,  графических  редакторов.  Для  эффективного  применения  web-квеста,  его  целесооб-

разно использовать для самостоятельной или групповой работы нескольких студентов[5, c.80].  

Таким образом, технология веб-квеста носит универсальный характер и может быть использо-

вана  в  целях  формирования  иноязычной  коммуникативной  компетентности  студентовв  сфере  само-

стоятельной  познавательной  деятельности.  Кроме  того,технология  может  стимулировать  познава-

тельную активность обучаемых, развивает умение ориентироваться в огромном потоке информации, 

умение  анализировать,  самостоятельно  и  творчески  мыслить,  объективно  оценивать  свои  достиже-

ния, умение работать в команде, идти в ногу со временем, и более того, она является новой, разнооб-

разной формой работы, которая позволяет проявить себя не только студенту, но и преподавателю, как 

творческой личности, а, следовательно, необходима в современном образовательном процессе. 

 

 

 

●

 Технические науки 

 

52                                                                                            

№2 2016 Вестник КазНИТУ

 

 

ЛИТЕРАТУРА 

[1]  Бобровских  О.Н.  Использование  веб-квестов  в  обучении  [электрон.ресурс]   http://www.eidos.ru/ 

journal/2008/1216.htm 

[2]  March  T.  Criteria  for  Assessing  Best  Web  Quests  //  BestWebQuests.  University  Online  Master 

Classhttp://www. bestwebquests. com/bwq/matrix.    

[3] Ковалевская Е.В. Проблемноеобучение: подход, метод, тип, система: Книга2.М., 2000. учеб.пособие. 

М.:Академия,2000.-264с. 

4.Dodge,B.Some  Thoughts  About  Webquests.  1995–1997.http://edweb.sdsu.edu/courses/edtec596/  about_webquests. 

html. 

[5] Багузина Е.И. Методология создания веб-квестов как формы итог.контроля знаний, умений и навыков 

при  изучении  студентами  иностранного  языка  //  Мат.  25-й  Всерос.  Научная  Конференция  молодых  ученых  и 

студентов. Вып. 2. М.: Изд-во Гос. унив. управления, 2010. С. 167-169.  

[6] Новикова, А.А. Медиаобразовательныеквесты / А.А. Новикова, А.В. Федоров. Инновации в образова-

нии. – 2008. – № 10. – С. 71-93. 

[7] Понятие образовательного web-сайта и web-квеста .Электронный ресурс-allbest.ru/k-26.html 

 

REFERENCES 

[1]  Bobrovskih  O.N.  Using  the  Web-quests  in  training  [electron.  resource]  http://www.eidos.ru 

/journal/2008/1216.htm 

[2] March T. Criteria for Assessing Best Web Quests // BestWebQuests. University Online Master Classhttp: // 

www. bestwebquests. com / bwq / matrix. 

[3]  Kovalevskaya  E.V.  Problem-based  learning:  an  approach,  method,  type  of  system:  Kniga2.M., 

2000.ucheb.posobie.M.: Academy, 2000.-264s. 

[4]  Dodge,  B.Some  Thoughts  About  Webquests.  1995-1997.  http://edweb.sdsu.edu/courses/edtec596/ 

about_webquests.html. 

[5]  Baguzina E.I. Methodology for creating web forms as the result of quests. control of knowledge and skills in 

the  study  of  foreign  language  students  //  Mat.  25th  All-Russia.Scientific  Conference  of  young  scientists  and  stu-

dents.Vol. 2.M .: Publishing House of the State. Univ. Management, 2010. P. 167-169. 

[6]  Novikovа, A.A. Media education quests / AA Novikov, AV Fedorov. Innovation in Education. - 2008. - № 

10. - S. 71-93. 

[7]  The concept of educational web-site and web-quest. Electronic resource-allbest.ru / k-26.html 

 

Ершиманова Д.О. 

Веб- квест  технология  жоғары  оқу орындары студенттердің шет тілінде сөйлеу біліктілігінің ди-

дактикалық құралы ретінде 

Түйіндеме.  Мақалада      Веб-  квест    технологиясын  шет  тілінді    құруды    жоғары    оқу    орындарындағы 

студенттерге  біліктілігін  көтеру және  дамыту  ретінде  пайдалануға   болатындығы . Мақалада  сонымен  қа-

тар  Веб –квест  технологиясының   маңызы  және оның  техникалық   жоғары  оқу орындарында  пайдаланудың  

өзектілігін  анықтап  береді .Автор  сонымен  қатар  ақпараттық – коммуникациялық   Веб-квест  технология-

сын  ендіру   дегеніміз , ол  шет тілін  оқуда  оны  үйренуге  тездету  қарқынын   күшейтеді,   өзара  қарым –

қатынасын   қол жеткізеді ,   әр  түрлі  кәсіби  бағдарлаудағы  қызметте  тілді  дамытуға  өте  қажеттілігін  жо-

ғарлатады,  сонымен  қатар  қазіргі  заманауи дамыған  жаңа  технологияларды  пайдалануға және дидактика-

лық    принциптерді    енгізумен    қатар:көрнекілік,  қолжетімді,    мәдени  ,  ғылыми,  кәсіби  бағыттылық,өзектілік,  

жаңа  ақпараттық  жолдарын  дамыту . 

Түін  сөздер:  веб –квест,  интернет, технология.  ақпараттық  қор,  шеттілдік  қатынас. 

 

Yershimanova D.O. 

Web-quest  technology  as  an  effective  didactic  means  of  formation  of  foreign  language  communicative 

competence of technical higher education institution students 

Summary.The article focuses on the use of Web-quest technology as an effective didactic means of formation of 

foreign language communicative competence of technical higher education institution students.The  article studies the 

nature of Web Quest technology and its relevance to students of a technical college. The author notes that the introduc-

tion of such information and communication technology as a Web- Quest intensifies  the process of teaching of foreign 

language communication, immersing of students in a real language environment and significantly enriches the content 

of language learning with professionally oriented material by using of Internet resources in accordance with the leading 

didactic  principles  of  clarity,  accessibility,  cultural  conformity,  professional  orientation, relevance  and  novelty  of  in-

formation. 

Key words: Web-Quest, Internet, technology, information resources, foreign communication. 

 

 

 

●

 Техникалық ғылымдар 

 

ҚазҰТЗУ хабаршысы №2 2016                                          

53 

 

ЖОК 539.17 

Б. Дуаметұлы, Б.П. Калауов, А.С. Даулеткулова 

(Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті 

Алматы қаласы, Қазақстан Республикасы, bahat62@yahoo.com) 

 

НЕЙТРОНДАРДЫҢ НЫСАНА ЯДРОЛАРЫМЕН ӘСЕРЛЕСУ КЕЗІНДЕГІ  

РЕАКЦИЯ ҚИМАСЫН ЗЕРТТЕУ 

 

Аннотация. Ұсынылып  отырған  жұмыстың  негізгі мақсаты  ядролық  реактор ішіндегі нейтрондардың 

нысана ядроларымен әсерлесу кезіндегі реакция қималарының физикалық заңдылықтарын қарастыру. Реактор 

ішіндегі ядролық отын жанған кезде реактордың  реактивтілігі екі себеп бойынша: бірінші, бөліну жарықшақ-

тарының  пайда болу  салдарынан және екінші, бөлінетін нуклидтердің жойылуы мен жаңа трансурандық эле-

менттердің  түзілуі  салдарынан  өзгереді.  Бөліну  жарықшақтары  нейтронды  қармаудың  әртүрлі  жылулық  және 

резонанстық  қималарына  ие.  Егер  аталған  қималар  өте  үлкен  болса,  онда  мұндай  жарықшақтардың  нейтрон-

дарды көп жұтуы себепті реактордың қалыпты жұмысына әсерін тигізеді. Сондықтан реактордың отынын жо-

балау кезінде бөлінетін  өнімдерінің нейтрондарды жұтуы себебінен реактивтілікке тигізетін әсерін алдын-ала 

білуге тура келеді.  

Түйін сөздер: нейтрон, реактор, реакция қимасы, атом электрстансасы, атом энергетикасы. 

 

Атом энергиясын алуда қолданылатын негізгі қондырғы ол – ядролық реактор. Ядролық реак-

торда отын ретінде табиғи уран мен торий қолданылады. Ал бұл аталған элементтің (уранның)  қоры  

Қазақстанның жер қойнауында көп мөлшерде бар екендігі мәлім. Біздің еліміздің стратегиялық жос-

парында  жақын  болашақта  атом  энергиясын  өндіретін  электрстансалар  салу  қарастырылған.  Қазақ-

станның алдында тұрған тағы бір үлкен мәселе, ол – қазіргі заман талаптарына сай келетін радиация-

лық  және  экологиялық  қауіпсіз,  сонымен  қатар экономикалық  бәсекеге  қабілетті  және  сенімді  реак-

тор  түрлерін  таңдап  алу.  Сондай-ақ  білімді,  жоғарғы  сапалы,  бәсекеге  қабілетті  маман  дайындау  да 

өзекті мәселелердің бірі. Ядролық реактордың сауатты қолданылуы – ядролық реактор жұмысын қа-

дағалайтын  маманның  реакторда  болатын  физикалық  процесстерді  түсіну  тереңдігіне  және  теория-

лық білімін практика жүзінде іске асыра алуына тікелей байланысты. 

Әлем халқы санының жылдан жылға артуы – адам өмірін қамтамасыз ететін өнімдердің шыға-

рылуының  арттырылуына,  өндірістің  ұлғаюына  алып  келеді.  Өз  кезегінде  кез-келген  өндірістің,  ғы-

лыми-техникалық  дамудың  түп-тамыры  энергияның  жай-күйіне    байланысты.  Сондықтан  қазіргі 

күнде атом энергетикасы үлкен сұранысқа ие. Атом  энергиясы жылулық және электр энергиясы ре-

тінде  кеңінен  қолданылады.  Қазақстанда   атомдық  энергияны жетілдіру  бағдарламасы  1993  жылдан 

бастап жұмыс жасап келеді, алайда  бізде әлі күнге дейін бұл энергия түрі қолданыста жоқ.  

Бұл жұмыста реактор ішіндегі нейтрондардың нысана ядроларымен әсерлесу кезіндегі реакция 

қимасы қарастырылады. Ядролық реактордың жұмысы кезінде бөліну жарықшақтарының және олар-

дың  ыдырауы  кезінде  пайда болатын өнімдерінің ішінде нейтронды жұту қимасы үлкен ядролардың 

реактор жұмысына әсерін елемеуге болмайды. Реактордың қуаты өзгерген кезде реактивтілік те өзге-

ріп отырады. Реактор жұмысы тоқтаған сәтте реактивтіліктің мәні ең төменгі деңгейіне жетеді. Бөлі-

ну  өнімдерінің  ыдырауы  салдарынан,  кейде  реакторды  қайта  қосу  мүмкіншілігі  азаяды,  осылайша, 

бөліну  өнімдерінің  реактор  жұмысына  тигізетін  әсері  орасан  зор  болғандықтан  ядролық  реакторды 

пайдалану  кезінде  оларды  ескерусіз  қалдыруға  болмайды.  Төменде  нейтрондардың  нысана    ядрола-

рымен әсерлесуін қарастырамыз. 

Кеңістікте  тығыздығы  барлық  жерде  бірдей  n[/см

3

]  нейтрондар  υ[см/с]  жылдамдықпен  белгілі 

бағытта қозғалып, қалыңдығы өте жұқа dx[см], ауданы S[см

2

] болатын жазық бетке  енеді деп  қарас-

тырайық.  Сондай-ақ,  осы  жазық  бетте  реакция  қимасы  σ[см

2

]  болатын  ядролар  тығыздығы  бірдей 

N[/см

3

] орналасқан болсын. Енді, бірлік уақытта, бірлік көлемдегі нейтрондар мен ядролардың реак-

ция санын қарастырып көрейік. Бірлік уақытта жазық беттің бірлік ауданын тесіп өтетін нейтрондар 

санын nυS [/c] деп алайық. 

Беттің  dx  қалыңдығы  өте  жұқа,  нейтронның  қозғалыс  бағытындағы  нысана  ядролары  бір-

бірімен  қабаттасып  тұрмайтын  болсын  деп  аламыз.  Нейтрондардың  нысана  бетіндегі  ядроларымен 

реакцияласу ықтималдығы нысана бетті құрайтын ядролар қимасының бөлігі деп  қарастыруға бола-

ды.  Нысана  беттің  көлденең  қимасының  ауданы  S[см

2

],  барлық  ядролардың  реакция  қимасы 

 

●

 Технические науки 

 

54                                                                                            

№2 2016 Вестник КазНИТУ

 

 

σ×NSdx[см

2

]  болғандықтан,  dx  аралықтағы  нейтрон  мен  ядроның  реакция  ықтималдығы  σNSdx/S= 

σNdx өрнегі арқылы анықталады. 

Бірлік уақытта нейтрондардың нысана ядроларымен әсерлесуінен пайда болатын реакция саны 

nυS×σNdx[/c]  арқылы  берілген.  Біз  қарастырып  отырған  жұқа  беттің  көлемі  Sdx[см

3

]  болғандықтан, 

бірлік көлемдегі реакциялар саны nυ×σN[/с/см

3

] болады. 

Нейтронның  тығыздығы  (бірлік  көлемдегі  нейтрондар  саны)  n[/см

3

]  мен  нейтрондар  жылдам-

дығының υ[см/с] көбейтіндісі nυ[/см

2

/с] нейтрондар ағыны ϕ=nυ деп аталады. Өлшем бірлігінің анық-

тамасы бойынша нейтрондар ағыны бірлік уақытта бірлік ауданнан өтетін нейтрондардың санын біл-

діреді.  Алайда,  нейтрондар  ағынының  шынайы  физикалық  мағынасы  бірлік  көлемдегі  нейтрондар-

дың бірлік уақытта жүріп өтетін жалпы жолын сипаттайды. 

Жұқа  беттегі  нысана  ядроларының  тығыздығы  N[/см

3

]  мен  реакция  қимасының  σ  [см

2

]  көбей-

тіндісі  Nσ[/см]  реакцияның  макроскопиялық  қимасы  Σ  деп  аталады. Макроскопиялық  қимаға  микро 

ұзындықты  көбейту  арқылы  сол  микро  ұзындықта  пайда  болатын  реакциялардың  ықтималдығын 

анықтауға болады. Мұны микроскопиялық қима σ деп атайды. 

Жоғарғы мазмұннан бірлік уақытта, бірлік көлемде пайда болатын реакция саны R= ϕ×Σ бола-

тынын білуге болады. Егер жұқа бет бірнеше ұқсамаған ядролардан құралған болса, онда макроско-

пиялық қимасын 

сипаттауға болады. Мұндағы i – ядроның түрін сипаттайтын индекс. Басқа-

ша  айтқанда,  микроскопиялық  қима  әртүрлі  ядроларға  қарата  айтылатын  ұғым  да,  ал  макроскопия-

лық қима жұқа бетке  (затқа) қарата айтылатын ұғым болып табылады. Сондықтан уран-235-тің мак-

роскопиялық қимасы немесе уран отынының микроскопиялық қимасы деп айтуға болмайды. 

Бұдан басқа, жоғарыдағы мысалдарда айтылған ядроның қимасын геометриялық қимамен ша-

тастыруға болмайды. Өйткені, біз қарастырып отырған нысана заттың геометриялық көлденең қима-

сы  өзгермейтін  тұрақты  шама.  Ал  нысана  ядросының  реакция  қимасы  түскен  нейтрондардың  энер-

гиясы бойынша өзгеріп отырады. 

Макроскопиялық  қиманың  Σ  өлшем  бірлігі  [/см]  бойынша,  «бірлік  ұзындықтағы  нейтрондар 

мен  ядролардың  реакция  ықтималдығының  тығыздығы»  деген  жаңсақ  түсінік  пайда  болуы  мүмкін. 

Мысалы,  макроскопиялық  қимасы  Σ=10,  қарастырып  отырған жұқа  беттің  қалыңдығы  0,1  см  болса, 

реакция ықтималдығы бұл екі шаманың көбейтіндісі бойынша 1,0 болады. Бұдан «нысананың қалың-

дығы 0,1 см болса, нейтрон толықтай реакцияға түседі» деген ұғым келіп шығады. Шындығында бұл 

дұрыс  емес,  өйткені,  нейтрон  нысана  зат  ішінде  ілгерілеген  сайын  реакция  себебінен  шығындалып 

әлсірей береді. Басқаша айтқанда, қалыңдығы dx үлкен болған сайын, нейтрондардың әлсіреуі күшті 

болатындықтан реакцияның ықтималдығы төмендеуге тиісті. 

Ендеше, нейтронның x қалыңдықта реакция тудыру ықтималдығы p(x)-ді қарастырып көрейік. 

Нейтронның қарастырып отырған нысана (орта) ішіндегі реакция тудыру ықтималдығы өте жұқа қа-

бат dx ішінде Σdx болатындығы белгілі. Сондықтан, n дана нейтронның dx жұқа қабаттағы тудыратын 

реакция өзгерісі dn=-Σdxn арқылы анықталады. 

 

. 

 

 

 

 

 

(1) 

Бұл өрнектің шешімі ретінде 

 

n(x)=n(0)exp(-Σx) 

 

 

 

                 (2) 

 

алуға болады. 

x ~ dx аралығындағы реакция тудыру ықтималдығын p(x)dx төмендегі екі шаманың көбейтіндісі 

арқылы анықтауға болады. Біріншісі, x  қалыңдыққа дейін нейтронның жоғалмай қалу ықтималдығы 

exp(-Σx)  болса, екіншісі, x ~x+dx аралығында нейтрондардың реакция тудыру ықтималдығы Σdx.  

 

p(x)dx=exp(-Σx)Σdx 

 

 

 

                  (3) 

 

сипаттауға болады. Сондықтан нейтронның x қалыңдықта реакция тудыру ықтималдығы 

 

p(x) = exp (-Σx) Σ 

 

 

 

              (4) 

 

жүктеу/скачать 51,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: