Iii beynəlxalq türk dünyasi araşdirmalari simpoziumu III. Uluslararasi türk dünyasi araştirmalari sempozyumu ІІІ халықаралық ТҮркі әлемі зерттеулері симпозиумы
жүктеу/скачать 42,43 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Bilge Kağan Yazıtındaki Metaforlar
- Tonyukuk Yazıtındaki Metaforlar
- Tablo-1 Orhun Yazıtlarındaki Metaforların Frekans ve Yüzdelik Dağılımları Metaforlar Frekans (F) Yüzde (%)
- Toplam 26 100,00
- Tablo-2 Orhun Yazıtlarındaki Metaforların Yazıtlara Göre Frekans ve Yüzdelik Dağılımları Yazıtlar Frekans (F) Yüzde (%)
- GÜNEYBATI TÜRK LEHÇELERİNİN ATASÖZLERİNDE SAZ, DAVUL, ZURNA, DÜDÜK
- Anahtar Kelimeler
- Keywords
- 2.1. Tespit edilen atasözlerinin lehçelere göre gruplandırılması
Kül Tigin Yazıtındaki Metaforlar
Tengri küç birtük üçün, kangım kağan süsi böri teğ ermiş, yağısı kony teğ ermiş. (D12) Tanrı güç vermiş (olduğu) için, babam hakanın askerleri kurt gibi imiş, düşmanları (da) koyun gibi imiş. Burada Bilge Kağan babasının askerlerinin yeteneklerini ve savaşçı özelliklerini uzun uzun anlatmak yerine “kurt” metaforunu kullanmıştır. Babasının düşmanlarını ise “koyun” metaforuyla anlatmıştır. Düşmanlarının sayıca üstün olmalarına rağmen babasının ordusu karşısındaki durumunu koyun sürüsünün kurt karşısındaki durumuna benzetmiştir.
Barduk yirde edgüğ ol, erinç: Kanıng subça yüğürti, singüküng tağça yatdı; beğlik urı oğlung kul boltı, eşilik kız oğlung küng boltı. (D24) Gittiğiniz yerlerde kazancınız şu oldu, hiç şüphesiz: kanlarınız ırmaklar gibi aktı, kemikleriniz dağlar gibi yığıldı; bey olacak erkek evladınız köle oldu, hanım olacak kız evladınız cariye oldu. Burada Bilge Kağan halkına sesleniyor ve diyor ki: Kağanınızın rızası olmadan gittiğiniz yerlerde ölümden başka bir şey bulmadınız. Bu ölümün şiddetini ve ciddiyetini ise “ırmak” ve “dağ” metaforlarıyla anlatıyor. Bilge Kağan, halkının hükümdarlarından izinsiz gittiği yerlerde karşılaştığı ölüm neticesinde akan kanlarının çokluğunu “ırmak”, ölen insanların fazlalığını ise insan kemiğinden oluşan “dağ”a benzetiyor. Dolayısıyla bu satırlarda kullanılan “kandan ırmaklar” ve “kemikten dağlar” benzetmeleri, Bilge Kağan’ın anlatımını daha zengin ve daha kalıcı kılmak için kullanmış olduğu metaforlar olarak karşımıza çıkmaktalar.
kılmadım. (D27) Kardeşim Kül Tigin ile iki Şad ile (birlikte) ölesiye yitesiye çalıştım, çabaladım. Öylece çalışıp çabalayıp birleşik halkı ateş (ile) su (gibi birbirlerine düşman) etmedim. Bu satırlarda Bilge Kağan, kötü kağanlar dönemindeki halkın birbirlerine olan düşmanlığının ne denli şiddetli olduğunu vurgulamak için “ateş” ve “su” benzetmelerini kullanıyor. Burada kullanılan ateş ve su metaforları halk arasındaki düşmanlığın boyutunu daha edebî bir ifadeyle vurguluyor. Bilge Kağan, kendinden önceki bazı kağanların döneminde olduğu gibi halkı ateş ile su etmediğini yani halkı birbirine düşman kılmadığını aksine halkı derleyip toparladığını belirtiyor.
Umay gibi annem hatunun kutu sayesinde, kardeşim Kül Tigin erkeklik adını elde etti. Köktürklerde Umay, insanlara kut veren, iyilik yapan yardımcı bir ruh olarak görülür. Bilge Kağan burada annesini Umay’a benzetiyor. Burada Umay bir benzetme aracı olarak kullanılıyor. Anne Hatun, kut vermesi ya da yardım etmesi açısından Bilge Kağan tarafından Umay’a benzetilmektedir.
Türgiş Hakanının ordusu Bolçu'da ateş gibi, kasırga gibi, (üzerimize) geldi. Bu satırlarda Türgiş ordusunun saldırısının şiddeti “ateş” ve “kasırga” metaforlarıyla anlatılıyor. Ateşin ve kasırganın yoğun, yıkıcı ve yok edici etkisi kullanılarak Türgiş saldırısının şiddeti daha etkileyici ve somut bir şekilde veriliyor.
boltı. (K10) Kardeşim Kül Tigin vefat etti. Kendim yas tuttum. Gören gözlerim görmez gibi, eren aklım ermez gibi oldu.
516 III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Bu satırlarda kardeşinin vefatından duyduğu üzüntüyü dile getiren Bilge Kağan, onun ölümüyle birlikte kendisinin kör ve düşünemeyen bir deli gibi olduğunu anlatıyor. Bilge Kağan kardeşinin kendisi için ne kadar önemli ve kıymetli olduğunu uzun uzun anlatmak yerine Kül Tigin’i kendisinin gören gözüne ve eren aklına benzetiyor.
[...............] (G-D) (Halkınızı) değerli evladınızdan, tay (gibi) oğullarınızdan daha iyi besliyor idiniz. Uçup gittiniz. Gök (ler)de de) hayattaki gibi (olasınız). Bu satırlarda oğulların gençliği, tazeliği, çevikliği ve kıymeti “tay” metaforuyla anlatılıyor ve oğlanlar taya benzetiliyor.
Bilge Kağan ve Kül Tigin yazıtlarının çok büyük kısmı aynı olduğu için bu iki yazıtta yer alan metaforlar da büyük oranda aynı metaforlardır. Bilge Kağan yazıtındaki metaforlara bakacak olursak;
Olurtukuma, ölteçiçe sakınığma Türük beğler bodun [ö]girip sebinip tongıtmış közi yüğerü körti. (D2)
(Tahta) oturduğumda, ölecekmiş gibi düşünceli olan Türk beyleri (ve) halkı kıvanıp sevinip yere eğilmiş gözleri yukarıya baktı. Bilge Kağan, bu satırlarda tahta oturduğu dönemdeki Türk beylerinin ve halkının dertler ve tasalar içinde boğulmuş ve ne yapacaklarını bilmez bir şekilde düşünceye dalmış hâllerini uzun satırlarla anlatmak yerine “ölüm” metaforunu kullanmış ve onların bu hâlini ölecek bir insanın çaresiz ve düşünceli hâline benzetmiştir.
Tanrı güç vermiş (olduğu) için, babam hakanın askerleri kurt gibi imiş, düşmanları (da) koyun gibi imiş.
kul kıltığ, eşilik [kız oğlungın küng] kıltığ. (D20) Gittiğiniz yerlerde kazancınız hiç şüphesiz şu oldu: Kanınız ırmaklar gibi aktı, kemikleriniz dağlar gibi yığıldı; bey olacak erkek evladınızı köle yaptınız, hanım olacak kız evladınızı cariye yaptınız.
Ança kazganıp birki bodunuğ ot sub kılmadım. (D22) Öylece çalışıp çabalayıp birleşik halkı ateş (ile) su (gibi birbirlerine düşman) etmedim.
Türgiş hakanının ordusu ateş (ve) bora gibi (üzerimize) geldi.
Yay bolsar, üze t[engri (?)] köbürgesi eterçe, anç[a], tağda sığun etser, a[nça (?)],sakınur men. (B3-B4-B5-B6) İlkbahar gelince, yukarıda (gök) davulu (nasıl) gümbürderse, öylece, dağlarda geyikler (nasıl) böğürürse, (öylece), yas tutuyorum. Bu satırların yazarı Bilge Kağan’ın oğlu Tengri Kağan’dır. Tengri Kağan babasının ölümünden duyduğu üzüntüyü dile getirirken “gök davulu gümbürdemesi” ve “dağlardaki geyik böğürmesi” metaforlarını kullanıyor. Babasını yasını tutarken kendi ağlamasını gök davulu gümbürdemesine ve geyik böğürmesine benzetiyor. Tonyukuk Yazıtındaki Metaforlar
Yağımız teğre oçuk teğ erti; biz aş Düşmanlarımız çepeçevre ocak gibi idi; biz (ortadaki) aş gibi idik. Bu satırlarda Bilge Tonyukuk, düşmanlarının etrafını sardığını onları yok etmeye hazırlandıklarını “ocak” ve “aş” metaforlarıyla anlatma yoluna gidiyor. Düşmanlarını kor ateşle dolu ve yakmaya hazır bir ocağa, kendilerini ise bu ocağın ortasındaki aşa benzetiyor.
Ekinti kün örtçe kızıp kelti. (İkinci Taş, B4-B5) İkinci gün ateş gibi kızıp (üzerimize) geldiler. 517 Arş. Gör Nurullah ŞAHİN-Yrd. Doç. Dr. M. Fatih ÖZCAN/Orhun Yazıtlarındaki Metaforlar Bilge Tonyukuk, bu satırlarda düşmanın sinirini ve kızgınlığını “ateş” metaforu ile anlatıyor. Ateş sözcüğü ile yapılan benzetme sayesinde düşmanın siniri ve kızgınlığı daha da pekiştirilerek veriliyor. Sonuç Türk yazı dilinin en önemli ürünlerinden biri olan Orhun Yazıtlarındaki metaforları araştırdığımız çalışmamızda toplam 16 adet farklı metafor tespit edilmiştir. Bu metaforlar ve geçiş sıklıkları aşağıdaki Tablo 1’de verilmiştir. Tablo-1 Orhun Yazıtlarındaki Metaforların Frekans ve Yüzdelik Dağılımları Metaforlar Frekans (F) Yüzde (%) Ateş
5 19,23
Su 2
7,69 Bora / Kasırga 2 7,69
Kandan Irmak 2
7,69 Kemikten Dağ 2 7,69
Kurt 2
7,69 Koyun
2 7,69
Ocak 1 3,84 Aş 1
3,84 Gök Davulu Gümbürdemesi Geyik Böğürmesi Ölecekmiş Gibi Düşünceli İnsan Tay Gören Gözün Görmemesi Eren Aklın Ermemesi Umay
1 1 1 1 1 1 1 3,84
3,84 3,84
3,84 3,84
3,84 3,84
Toplam 26 100,00 Tablo 1 incelendiğinde yazıtlarda en çok tekrar edilen metaforun “ateş” (f 5) metaforu olduğu görülmektedir. Onu sırasıyla “Su” (f 2), “Bora / Kasırga” (f 2), “Kandan Irmak” (f 2), “Kemikten Dağ” (f 2), “Kurt” (f 2) ve “Koyun” (f 2) metaforları izlemektedir. “Ocak” (f 1), “Aş” (f 1), “Gök Davulu Gümbürdemesi” (f 1), “Geyik Böğürmesi” (f 1), “Ölecekmiş Gibi Düşünceli İnsan” (f 1), “Tay” (f 1), “Gören Gözün Görmemesi” (f 1), “Eren Aklın Ermemesi” (f 1) ve “Umay” (f 1) metaforları ise yazıtlarda sadece 1 kez geçiş sıklıkları ile en az tekrar edilen metaforlardır. Tespit edilen 26 adet metaforun yazıtlara göre dağılımı ise aşağıdaki Tablo 2’de verilmiştir. Tablo-2 Orhun Yazıtlarındaki Metaforların Yazıtlara Göre Frekans ve Yüzdelik Dağılımları Yazıtlar Frekans (F) Yüzde (%) Kül Tigin Yazıtı 13 50
Bilge Kağan Yazıtı 11
42,30 Tonyukuk Yazıtı Birinci Taş 1 3,84
Tonyukuk Yazıtı İkinci Taş 1 3,84 Toplam 26 100,00 Tablo 2 incelendiğinde tespit edilen 26 adet metaforun %50’si (f 13) Kül Tigin Yazıtında, %42,30’u (f 11) Bilge Kağan Yazıtında, %3,84’ü (f 1) Tonyukuk Yazıtı Birinci Taşında ve %3,84’ü (f 1) ise Tonyukuk Yazıtı İkinci Taşında yer aldığı görülür. Yazıtlarda kullanılan bu metaforlar, daha çok anlamı pekiştirmek, düşünceyi kuvvetlendirmek, sözün gücünü ve etkinliğini artırmak, söylenilenin kalıcılığını yani hatırlanabilirliğini artırmak gibi amaçlarla kullanılmışlardır.
Aksan, D. (1983). Köktürkçenin sözvarlığı üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten (1980 - 1981), 21, 17- 21. Alyılmaz, C. (2004). Türk tengri dini edebi çevresi (Orhun Türkçesi dönemi). Türk dünyası ortak edebiyatı, Türk dünyası ortak tarihi, Cilt 4. Ankara: AKDTYK Atatürk Kültür Merkezi Yayınevi. Barutcu Özönder, F. S. (2002), Türk dilinin tarihî dönemleri üzerine birkaç söz. Türkbilig, S. 3, 203-210. Boydak Özan, M. ve Demir, C. (2011). Farklı Lise Türlerine Göre Öğretmen ve Öğrencilerin Okul Kültürü Metaforu Algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (2), 106-126. Gömleksiz, N. M.; Kan, Ü. A. ve Öner, Ü. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersine İlişkin Metaforik Algıları. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 419-436. Koç, N. (2002). İslamlıktan önce Türk dili ve edebiyatı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi
518 III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Tekin, T. (1998). Orhon Yazıtları. İstanbul: Simurg Yayınları. Tenişev, E. R. (1986). Eski Türklerde edebî dil var mıydı? Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten (1982-1983), 157-161. Tepeli, Y. (1997). VII. yüzyıldan XV. yüzyıla kadar dinî metinler ve Türkçe, 13 Mayıs 1997 tarihinde düzenlenen “İlim Dili Türkçe” konulu panelde bildiri olarak sunulmuştur. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Erzurum. Yalçınkaya, E. (2013). Tarih Kavramına Yönelik Sınıf Öğretmeni Adaylarının Ürettikleri Metaforların İncelenmesi.
GÜNEYBATI TÜRK LEHÇELERİNİN ATASÖZLERİNDE SAZ, DAVUL, ZURNA, DÜDÜK Arş. Gör. Orhan BALDANE
araçlardan olmuştur. Dünyadaki bütün toplumlar için müzik, vazgeçilmez bir olgudur. Doğal olarak, müzik aletleri de bu vesileyle insan hayatının daima içindedir. Atasözleri de, tıpkı müzik gibi, toplumların en önemli kültürel belleklerindendir. Müzik ve atasözleri, ait oldukları toplumlarla ilgili birçok bilgi içerirler. Bundan dolayı, aralarında güçlü bir ilişki söz konusudur. Türkçe müzik eserlerinin bazılarında herkesçe iyi bilinen atasözleri mevcuttur. Ünlü Türk müzisyen Barış Manço’nun eserleri bu bakımdan kıymetli örneklerdir. Bununla birlikte, birçok müzikal unsur da Türk atasözlerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Müzik aletleri de bu unsurların arasında yer almaktadır. Bu çalışmada, Güneybatı Türk lehçelerinin atasözlerinde saz, davul,
the most ancient times. Music is an indispensable phenomenon for all societies in the world. Naturally, musical instruments are always within the human life on this occasion. Proverbs are one of the most important cultural memories of societies, like music. Music and proverbs contain a lot of information about the community which they belong. Therefore, there is a strong relationship between them. In some of the Turkish musical works, well-known proverbs are available. Songs which belong to famous Turkish musician Barış Manço, are valuable examples in this respect. Besides, many musical elements are often used in Turkish proverbs. Musical instruments, too, are among these elements. In this study, uses of musical instruments which named saz, drum, shrill pipe, whistle in Southwestern Turkish Dialects Proverbs were examined with examples. Keywords: Proverbs, Southwestern Turkish dialects, musical instruments, saz, drum, shrill pipe, whistle Giriş Ait oldukları toplumların tarihlerine, gelenek ve göreneklerine, olaylar karşısında takındıkları tutumlara ve yaşam tarzlarına dair birçok bilgi içeren atasözleri, uzun yılların süzgecinden geçerek damıtılmış ve büyük oranda son halleriyle dondurulmuş yapılardır. Atasözleri; deyimler, ikilemeler ve kalıp sözlerle birlikte, Türkçenin ‘kalıplaşmış öğeleri’ arasında değerlendirilirler (Gökdayı 2008: 90). Bu öğelerden atasözleri ve deyimler, çoğunlukla mecazlı bir anlatıma sahip oldukları için yabancı dil öğrenimi ve öğretiminin de en çetrefilli konularındandır. Toplumsal yaşantı içindeki bireyin uyması gereken bir düstur niteliğinde olan atasözlerinin milletlerin karakterlerini, hayat karşısındaki tavır ve zihniyetlerini ifade eden sözler olduğunu belirten Özkul Çobanoğlu, dünyanın oldukça geniş bir kesimine dağılmış olarak yaşayan Türk kavimlerine ait atasözlerinin taşıdıkları mesajlar ve yönlendirdikleri davranışlardan dolayı Türk milletinin temel zihin yapısını gösteren ve Türklerin tek bir zihin ülkesinde yaşadıklarına işaret eden kültür öğelerinden olduğunu da söylemektedir (Çobanoğlu 2004: 1).
Müzik, bütün toplumlarda olduğu gibi Türk toplumunda da kendine has bir yer edinmiştir. Hem arkeolojik bulgular, hem yazılı metinler, hem de yazılı dönem öncesinden de bilgiler barından sözlü kültür, müziğin Türk insanı için vazgeçilmez unsurlardan olduğuna dair önemli bilgiler sunmaktadır. Doğal olarak müzik aletleri de Türk toplumunda en ilkel şekillerinden günümüzdeki en ileri formlarına kadar her zaman sosyal hayatta kendilerine yer bulmuşlardır. Feyzan Göher Vural, konuyla ilgili olarak Türklerin binlerce yıllık geçmişlerinde her zaman ve her yerde müzikle iç içe olduklarını, çalgılarını yanlarında taşıdıklarını, bu yüzden de acılarını, özlemlerini, sevinçlerini ve coşkularını bu çalgılar eşliğinde dile getirdiklerini ifade etmektedir (Göher Vural 2013: 2).
Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ÇTLE Bölümü, orhanbaldane@gazi.edu.tr 520 III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Atasözleri ve müzik arasında organik bir bağ vardır. Müziğin ve müzik aletlerinin sosyal hayatın merkezinde olmaları, atasözleri gibi toplumun kültürel belleği niteliğindeki yapılarda kendilerine sıkça yer bulmalarına olanak sağlamıştır. Yani, tarihsel süreçte milyonlarca kilometrekarelik alana yayılmış olan Türkçe konuşurları, zaman içinde kullanıma soktukları binlerce atasözünde müzik ile ilgili terimlere de sık sık yer vermişlerdir. Atasözleri de hem akılda kalıcılıklarıyla, hem de büyük oranda hece ölçülü ve kafiyeli yapılar olmaları sebebiyle müzik eserlerinde kullanılmaya son derece elverişlidirler. Ünlü Türk müzisyen Barış Manço’nun eserleri, bu bakımdan oldukça dikkat çekicidir 1 . Özkul Çobanoğlu, Barış Manço ile ilgili bir araştırmasında şöyle demektedir: “İşte bu bağlamda, Barış Manço eserlerinin sözlerini, yazı ve diğer kayıt teknoloji imkânlarına sahip “ikinci tip kültür ortamı”nda üretmesine karşılık “birinci tip sözlü kültür ortamı” özellikleri olan hazır kalıp ifadeler -ki atasözleri ve deyimler bunların büyük bir çoğunluğunu oluşturur- kullanmıştır.” (Çobanoğlu 2000: 44) Müzik aletlerinin atasözlerinde kullanımı ile ilgili yapılan çalışmalardan, Göktürk Erdoğan tarafından hazırlanmış “Türk Atasözleri ve Deyimlerinde Müzik Kültürümüz” (Erdoğan 2015) adlı makale içerdiği bilgiler bakımından önemlidir. Bu yazıda, müzik aletleri ve genel olarak müzik kültürü ile ilgili kelimelerin geçtiği atasözleri ve deyimler farklı yönlerden ele alınmıştır. Ancak bu yazı, sadece Türkiye Türkçesi bağlamında kaleme alınmıştır ve örnekler sadece Türkiye Türkçesinden belirlenmiştir. Bununla birlikte Sinan Gönen tarafından hazırlanmış Batı Türklerinin Manzum Atasözleri Üzerine Bir
başlık açılmış ve bu kısımda örnek olarak sadece “Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az” atasözü gösterilmiştir. Ama bu çalışmanın başka kısımlarında, farklı konular işlenirken örnek olarak verilen atasözlerinin bazılarında da musiki aletleri geçmektedir. Bu çalışmada ise, Türkçenin Güneybatı lehçe grubunda yer alan Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Gagavuz Türkçesi ve Türkmen Türkçesinin atasözleri taranıp içlerinde saz, davul, zurna, düdük geçen atasözleri tespit edilecek ve bu müzik aletlerinin atasözlerindeki kullanımları ile ilgili bazı değerlendirmelerde bulunulacaktır 2 .
İçinde saz, davul, zurna, düdük geçen atasözleri bu bölümde farklı yönlerden ele alınacaktır. 2.1. Tespit edilen atasözlerinin lehçelere göre gruplandırılması
1 Konuyla ilgili yaptığımız araştırmalar esnasında genel ağda yayımlanmış bir haber dikkatimizi çekti. Bahsi geçen haberde Serhan Alkan İspirli, yaptıkları araştırma sonucunda Barış Manço tarafından yazılmış 69 eserde 38 atasözü ve
283 deyim
kullanıldığını tespit
ettiklerini belirtmektedir. Haberin tamamı
için bk.
http://arsiv.ntv.com.tr/news/201560.asp 2 Günümüzde atasözleri ile ilgili, özellikle sözlük tarzında birçok kaynağa ulaşmak mümkündür. Bu çalışmada verilecek örnekler, bahsi geçen lehçelerin atasözleriyle ilgili yayımlanmış bazı temel kaynaklardan tespit edilmiştir. Türkiye Türkçesi atasözleri, Türk Dil Kurumunun ağ sayfasında yer alan ve 2396 atasözü ile 11209 deyimin yer aldığı veri tabanından tespit edilmiştir (http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_atasozleri&view=atasozleri). Bu veri tabanı oldukça geniş bir içeriğe sahip olduğu ve daha önce yayımlanmış sözlüklerdeki atasözlerini içerdiği için kitap halindeki sözlüklere ayrıca bakılmamıştır. Azerbaycan Türkçesi atasözleri, 2004 yılında Bakü’de neşredilen “Atalar Sözü” (Atalar Sözü (2004). Bakı: Önder Neşriyyat) adlı eserden, Göksel Öztürk tarafından 1993 yılında hazırlanmış yüksek lisans tezinden (Öztürk, Göksel (1993). Azerbaycan Atasözleri ve Deyimleri (Metin-
Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.) ve Kültür ve Turizm Bakanlığının “ekitap” ağ sayfasında yer alan Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisinin “Azerbaycan Türk Edebiyatı” ciltlerindeki “Azerbaycan Türklerinin Halk Yaratıcılığı” başlıklı bölümde
yer alan
“Atasözü ve
Meseller” kısmından tespit edilmiştir (http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10837,atasozuvemesellerpdf.pdf?0). Gagavuz Türkçesi atasözleri de yine Kültür ve Turizm Bakanlığının bahsi geçen uygulamasındaki “Gagavuz Türk Edebiyatı” cildinin “Gagavuz Sözlü Türk Edebiyatı” bölümünde yer alan “Atasözleri ve Deyimler” başlıklı kısımdan tespit edilmiştir (http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/11648,atasozlerivedeyimleripdf.pdf?0). Türkmen Türkçesi atasözleri ise 2005 yılında Aşgabat’ta neşredilen “Türkmen Halk Nakyllary” (Türkmen Halk Nakyllary (2005). Aşgabat: MIRAS) adlı eserden tespit edilmiştir. Bunların haricinde ise Özkul Çobanoğlu’nun Türk Dünyasının ortak atasözleriyle ilgili eseri (Çobanoğlu, Özkul (2004). Türk Dünyası Ortak Atasözleri Sözlüğü, Ankara: AKM Yayınları.) ile Sinan Gönen tarafından hazırlanmış doktora tezi (Gönen, Sinan (2006). Batı Türklerinin Manzum Atasözleri Üzerine (2 Cilt), Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Saim Sakaoğlu, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü) dört lehçe için de kaynak olarak kullanılmıştır. 521 Arş. Gör. Orhan BALDANE/Güneybatı Türk Lehçelerinin Atasözlerinde Saz, Davul, Zurna, Düdük İncelememizde ilk olarak konuyla ilgili tespit edilen atasözlerinin bahsi geçen lehçelerden hangilerinde bulunduklarına dair bilgiler verilecektir 3 .
1. Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az (TT; TTADS / TDOAS: 85 / BTMAÜ: 419); Anlayana milçek sazdır, anlamayana zurna da azdır. (AT; AS: 35 / TDOAS: 85 / BTMAÜ: 419 / AAD: 27); Annayana sivrisinek sazdır, annamayana daul zurna azdır (GT; GTAD: 2 / TDOAS: 85 / BTMAÜ: 419); Anlana çıbın sesi de sazdır (TRKT; TDOAS: 85) жүктеу/скачать 42,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|