Иіс сезу және көру нервтері: құрылысы, қызметі, зақымдану симптомдары, зерттеу әдістері
жүктеу/скачать 0,56 Mb.
|
| 11.Экстрапирамидті жүйе.Экстрапирамидті жүйе құрылымы.Экстрапирамидті жүйенің өткізгіш жолдарынатап көрсетіңіз.Экстраирамидті жүйе зақымдалған кездегі симптомдар мен синдромдар.
Әрбір ерікті қимылға ми қыртысы жұлынның алдыңғы мүйізімен байланыстыратын пирамида шоғырымен қатар ,экстрапирамида ядроларф мен шоғырлары жұлынның алдыңғы мүйізіне тікелей жалғаспай оған орталық нерв жүйесінің әр түрлі деңгейлері арқылы жетеді. Экстрапирамидтік жүйе негізінен мына төмендегі құрылымдардан тұрады. Ми қыртысы асты түйіндері – құрықты ядро (nucleus caudatus)сыртқы қауыз(putamen)және бозғылт шар (globus pallidus)жасымық тәрізді ядро (nucleus lenticularis)Сыртқы қауыз құйрықты ядромен бірігіп,белдеулі дене (corpus straitum)құрастырады. Көру төмпешігі (thalamus opticus)-аралық мидың негізгі бөлігіне орналастқан көлемдері сүр зат жиынтығы.Эктрапирамидтік реттеу процесінде көру төмпешігі вентролатеральдық сыртқы және алдыңғы ішкі ядроларының маңызы өте зор Люис денесі н/е субталамикалық ядро ми сирақшасы мен қара заттың сыртына жанасып,көру төмпешігінің вентральдық сыртқы ядроының астына орналасқан. Қызыл ядро орталық мидың қақпағында.Ол ірі және ұсақ клеткалы ядроларға бөлінеді.Адамда қызыл ядро көбіне ұсақ клеткалы болып келеді Қара зат –орталық мидың табаны мен қақпағының аралығына орналасқан миелені мол нерв клеткаларының жиынтығы.Бұл клетка қасиеті жағынан адреналин мен ноадреналин \ге ұқсас медиатр-дофаминді өндіреді.Дофамин қара зат клеткаларының тармақтары арқылы боз шарға ,қауызға және құйрықты ядроға жетіп ,олардың қызметінің белсенділігін арттырады. Экстрапирамидтік жүйе құрамына гипоталамус ядролары,мишық ,вестибулярлық ядролар,,төменгі олива ,торлы формация және ми қыртысындағы премотор аймағы да кіреді Күрделі қимыл –әрекеттерді реттеу экстрапир.жүйенің жекелеген құрамдарының тұйық нейрон шеңберінде қатысуымен тұйық нейрон шеңберінде қатысуымен жүзеге асырылады.Тұйық нейрон шеңберінің ең бастылары:көру төмпешігі мен белдеулі дене арасындағы байланыс;көру төмпешігі мен ми қыртысы арасындағы байланыс. Эктрапирамидтік жүйедегі жекелеген құрылымдардың тұйық неврондар шеңберіне жедел қосылуы нәтижесінде адамға қажетті күрделі іс-қимылдар дәлме-дәл орындалатын болады.НЕйрорн шыңберлері жүйесі кері байланыстар жасау принципімен өз қызметін іске асырады .Егер бұйрық берілген болса,оның орындалуын жөнінде тиісті мағлұматтар қабылданады,одан әрі қажетті қимыл-әрекетті іске асыруға бағытталған түзету импульстері іске қосылады. Экстрапирамидалық жүйе қызметі: Бұлшықеттерді қозғалысқа дайындау Белгілі бір қалыпта тұруға, ұстауға қатысады. Еріксіз рекцияларды ерікті қимылға автоматтандыру. Автоматталған, стереотипті қозғалыстарды, және рефлекторлық қорғаныш қимылдарын құрауға қатысады. Эмоциялық қозғалыстар құруға қатысады. Экстрапирамидалық жүйе бұзылысы көрінісі А – зақымдану ошақтары Тh - таламус Gp - бозғылт шар Sn - қара зат Nr – қызыл ядро Ns - субталамусты ядро Cl - люисово тело Nd - тісшелі ядро В- бозғылт шар мен қара зат зақымдануы С,D – бозғылт шар, таламуса және мишық таламус қыртыстыжол бұзылысы. Е – мишықтың базальды ядро, қызыл, субталамусты және тісшелі ядро бұзылысы F- субталамустық ядро бұзылысы Акинетика-ригидтілік синдромы;Бұл паллидиумның ретикулярлы формацияға әсер етуінің функциональді дефициті кезінде дамиды (гипертоникалықгипокинетическалық синдром, паркинсонды синдром) Гипертоникалық - гипокинетикалық синдром (акинетикоригидті синдром,немесе паркинсонизм синдромы). Бозғылт шар мен қара субстанция зақымданғанда дамиды. Гипотоникалық-гиперкинетикалық синдром(кіші хорея синдромы, торзионды дистония.).Құйрықты ядро мен чечевица тәрізді скорлупаның зақымдануында дамиды Қалтырау - қызыл ядроМиоклония – қызыл ядро, қара зат, полосатое тело Хореиялық гиперкинез – неостриатум Атетоз – бозғылт шар, субталамусты ядро, қызыл ядро Гемибаллизм – субталамусты ядро Саусақтың атетоидты гиперкинезі Олигокинезия – қозғалыстың жетіспеуі және нақты болмауы. Брадикинезия – қозғалыс баяулауы Брадилалия – жәй, монотонды, эмоциональді жұтыны сөйлеу Брадипсихия – ойлаудың төмендеуі Микрография – майда шимақ тусініксіз жазу Акайрия – жабысқыш қатынас, бір сұрақты бірнеше рет қоя береді, жауап алсада. Феномен каталепсия - "восковой кукла" қалпы, бұл науқас тыныш қалыптан қозғалыс қалпына өткенде орнында ыңғайсыз қалыпта қатып қалады. Паркинсонды бир орында таптап қалу қалпы – қозғалудыңбасында қиналуы (науқас қиындықпен, жай, аз қадамменжүру)Физиологиялық синкинезия болмауы- ахейрокинез (акинетика ригидті синдромы науқастардың жүргенде қолының қозғалмауы), (пропульсия, ретропульсия, латеропульсия – науқас итерген жаққа бағытталған) Парадоксальді кинезии – күні бойы орындыфқта отырған науқас, аффективті әсерден кейін немесе эмоциональды күштен кейін билеп, секіріп, жүгіреді. Паркинсонды тыныштық треморы – шеткі мүшелердің дстальды бөлігі треморы тыныш қалыпта сақталады және шартты қимылдар жасағанда жоғалады (тиын санап отырғандай). Пластикалық типті бұлшық ет тонусы оөзгерісі –қозғалыс басында және аяғында буындардыңбиркелкі пассивті қозғалысқа қарсылығы (тісшелі колеса тәрізді).Постуральді рефлекстер - голени (тізе буынында аяқты созып ішпен жатқанда, аяғын пассивті бугукезінде бүгілген қалпында қатып қалады), Тремор –ритмді, клоникалық гиперкинез. Түрлері:(рубральді) тремор, интенционді тремор (бағытталған қозғалысты жасау кезіндегі), статикалық тремор(тыныштық треморы, шартты қозғалыс кезінде азаяды.)Блефароспазм - көз айналасы бұлшық етініңспазмы нәтижесінде көздің жұмылуы. Торсионді дистония - омартқаны бел және мойынбөлігінде тырыспалы штоп тәрізді жазуы.Миоклонии – бұлшық етті қысқа , найзағай тәрізді клоникалық қозғалту (жиі шеткі мүшелердіңпроксимальды бөлігінде, шеткі мүшелердің қозғалысынсыз. Атетоз – майда құрт тәрізді шеткі мүшелердің дистальды бөлігінң қозғалысы Хореиялық гиперкинез- ірі бұлшық ет топтарыныңтез, ритмді емесжиырылуы. Спастикалық қисық мойын Мойын бұлшық еттерінің спастикалық жиырылуының, тонусының бұзылысы , нәтижесінде шартсыз жай мойын бұруына әкеледі.Гемибаллизм шеткі мүшелердің ірі, күшпен, күштеп қозғалуы. Беттің параспазмы беттің, мойынның, тілдің, қолдың тоникалық тырысулары.Беттің гемиспазмы көз қуысын, ауыз бұрышын тарылтатын бет спазмы. 12.Таламус, ішкі капсула. Зақымдану симптомдары. Дежерина-Русси синдромы. Гемиплегияның клиникалық көрінісі. жүктеу/скачать 0,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|