История Казахстана


Батыс және Шығыс Түрік қағанаты



бет2/6
Дата23.09.2023
өлшемі0,77 Mb.
#109962
1   2   3   4   5   6
Байланысты:
Қазақстан тарихы 3 -дәріс.

Батыс және Шығыс Түрік қағанаты

- 588 ж. Герат түбінде түріктер Ираннан жеңіліс тапса, 581-618 жылдары Солтүстік Қытаймен қақтығыстан әлсіреді;

Осылайша, 603 ж. Шығыс және Батыс қағанаттарына бөлінді. Батыс – Суяб, Мыңбұлақ қалалары.

Саяси құрлысы- қаған, жабғы, шад, елтебер қаған әулетінен шыққандарға берілді. Сот қызметтерін бұйрықтар мен тархандар атқарды. Негізгі еңбекші халық – “қара бұдын” (қара халық) деп аталды.

Жегуй қаған (610-618 жж.)Түн-жабғы қаған (618-630 жж.) билеген кезде территория Тохарстан, Ауғанстан, Үндістан жеріне дейін жетті.

  • Шығыс түрік қағанаты(603-744)
  • Территориясы: Орталық Азия, Шығыс Түркістан, Оң Сібір жерлері.
  • Қағандары – Құтылық, Қапаған, Білге, Күлтегін.
  • Даңқты қол басшысы – Тоныкөк ескерткіші(6ғ) 313 өлең жолдарынан тұрады. Түркілер тарихы, ерліктері баяндалған.

Тан империясымен қарым-қатынас:

  • 618 ж. Шығыс түркілер Суй әулетін жеңіп, билікке “Тан” әулеті келді.(Ли Юанем) 742 ж. Қытаймен сауда қарым-қатынас орнатты.
  • Тан империясы(табғаштар) түркілерге ұйғыр, теле, байырқы тайпаларын қарсы қойып әлсіретті.
  • 686-687 жж. Түркілер Синьчжоуыны жаулап алды.
  • Білге, Құтылық, Тоныкөк бастаған көптеген шайқастар болды. 716 ж. Тоғыз-оғыз, табғаштар, татар т.б үнемі ішкі бүліктер жасап отырды.

Түргеш қағанаты (704-756)

  • Негізін қалаушы - Үшелік қаған.
  • Территориясы: Орта Азияның оңтүстік- шығысында Шаш (Ташкент) қаласынан Шығыс Түркістандағы Бесбалық, Турфан аралығын қамтыды.
  • Этникалық құрамы: сары және қара түргеш;
  • Орталығы екі қала: Суяб және Іле бойында Күнгіт.
  • Сақал қаған (706-711 жж.) тұсында сары және қара түргеш арасында талас-тартыс басталды. Және батыстан арабтар, оңтүстіктен Таң империясы, шығыстан Орталық Азия түріктері қауіп төндірді.
  • Ішкі тартыстан қара түргештердің көсемі Сұлу-қаған (715-738 ж.ж.) билікке келеді, мемлекеттің астанасы Талас (Тараз) қаласына ауысады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет