Түрiк қағанаты Маньчжуриядан Босфорға және
Сiбiрден Парсыға (Иран) дейiнгi жерді алып жатты.
Осындай орасан зор аумақты бағындырып қана
қоймай, оған иелiк ету қажет еді.
Қағандар тек қолбасшы ғана емес, аса көрнектi
билеушілер болды. Түрік қағанатында егiншiлiк пен
қолөнер дамыды, түрлі дiндер бiр-бiрiмен үйлесiм
тапты. Қытайдан Византияға апарылатын жiбектiң
бiр бөлiгi қалаларда қалдырылды. Түркілер
мемлекетте тәртiп орнатты. Жаулап алынған
халықтардың дербестiгі сақталды, олар қағандарға
алым-салық төлеп отырды.
Қаған мемлекетті басқарды, жоғарғы сот мiндетiн
атқарды, әскерге басшылық етті. Мемлекетті
басқаруда тайпаның ақсүйек қауымына сүйендi.
Әскери және азаматтық билікті басқаратын жүйе –
ябғу, шад т.б. құрылды.
Билеуші әулеттің жасы жағынан ең үлкені қаған
сайланды. Мұның өзi кәмелетке жетпеген ханзаданы
таққа отырғызудан сақтап, елдiң қауiпсiздігін
қамтамасыз етті.
Билiк үнемi тәжiрибелi адамдардың қоЕжелгi түркі
жауынгерлерi лында болды. Ұлы қаған ордасы
түркілердiң байырғы қонысы – Алтайда орналасты.
Түрiк мемлекетiнде қарапайым халық бұдун
(
мемлекеттiң қатардағы құрамы) аталды. «Бектер»
ақсүйектер билiк тобын құрады.
Қаған ашина руынан шыққан түркi елiндегi ақсүйек
қауымының ең таңдаулы өкілі саналды.
Зерттеушiлер «ашина» терминiн әрқилы
саралайды, бiреулерi бұл сөздi «текті қасқыр», ал
Достарыңызбен бөлісу: |
