Қытайдың саяси жүйесі бойынша лекциялар Лекция кіріспе сөз. Жүйе және саяси жүйе ұғымдары
Қытай Компартиясының саяси басқару жүйесі (1949 ж. дейінгі)
жүктеу/скачать 197 Kb.
|
ÒÑÑай ÑаÑÑи жүйеÑÑ ÒÑÑÒа ÐÓÑÑÑÑеÑ
| 9. Қытай Компартиясының саяси басқару жүйесі (1949 ж. дейінгі).
Қытай Халық Республикасының саяси сипаты – Қытай Коммунистік партиясы басшылығындағы, маркизм-ленинизм, МаоДцзэдун идеясын жетекшілік еткен, халықтық демократиялық (пролетарият) дикторасындағы социалистік мемлекет болып табылады. ҚХР-ның осы сипаты мемлекеттің саяси жүйесінің қалыптасу ерекшелігін анықтаған. ҚХР-ның мемлекеттік құрылымы негізі 1949 жылдың қыркүйек айында бекітлген болатын. 1949 жылы 21 қыркүйек күні ҚКП Қытай халықтық саяси Кеңесі (Народная политческая консультативная конференция) мәжілісінің бірінші кезекті съезін Бейпиң қаласына ашты. Оған ҚКП мен демогратиялық партиялар, бұқаралық ұйымдар, Халық азаттық армиясы, әрбір аймақтың, ұлттардың, Хуачияулардың өкілдерінен 662 өкіл қатысады. Бұл Бүкіл мемлекеттік халық құрылтайы немесе Парламет (Всекитайское Собрание народных представителей - ВСНП) құрылғанша оның міндетін атқарған ұйым болатын. Осы жиналысты ҚКП ОК төрағасы Мао Цзэдун ашылу сөзін сөйлеп ашады. Ол өз сөзінде: «Біздің ісіміз адамзат тарихына жазылады, ол адамзаттың төрттен бірін құрайтын Қытай халқының бүгіннен бастап орнынан тұрғандығын айғақтайды»-деп атап көрсетеді. Осы реткі мәжіліс «ҚХР Орталық Халық үкіметінің ұйымдастыру заңын», «Қытай халықтық саяси Кеңес жиналысының ұйымдастыру заңын» және «Қытай халықтық саяси Кеңес жиналысының Ортақ бағдарламасын» қабылдайды. «Ортақ бағдарлама» ҚХР-ның сипатын, саяси жүйесін, әскери жүйесін, экономикалық және мәдени жүйесін, ұлттық және сыртқы саясаттарының негізгі принциптерін белгілейді. Демек, ол «ҚХР Коституциясы» қабылданға дейін (1954 ж.) Консттцияның міндетін атқарды. Мәжіліс «ҚХР Орталық халық үкіметінің ұйымдастыру заңы» бойынша, Мао Цзэдунды ҚХР Орталық халық үкіметінің төрағасы етіп сайлады. Чжу Дэ, Лю Шаоци, Сун Чинлинь, Ли Чжышын, Чжан Лань, Гао Ган қатарлы 7 адам орынбар төраға болып сайланды. Шын Иі, Хы Лун, Чжоу Энлай қатарлы 56 адамды Орталық халық үкіметінің мұшесі болып сайлады. Мәжіліс ҚХР астанасын, Ән ұранын, және елтаңбасын бекітті. Сонымен бірге Чжоу Энлайды Орталық халық үкіметі басшылы – премъер –министрі және Сыртқы істер министрі етіп сайлады, Дун Бию қатарлы төрт адамды оның орынбасары, Маоны Орталық халық үкіметі халықтық революциялық әскери Кеңесінің төрағсы, Чжу Дэ, Лию Шаоци, Чжоу Энлай, Фын Дэхуай, Чэн Чиян (程潜 Cheng Qian) қатарлы 5 адамды оның орын басры етіп сайлады. Чжу Дэны Қытай халық азаттық армиясының бас штап командры болджы. Шың Чжунруды (沉均儒 Chen Junru) Ең жоғарға соттың төрағасы, Ло Роңхуанды ең жоғарғы прокуратураның төрағасы (Генеральный прокурор 罗荣桓 Luo Ronghuan) етіп тағайындағы. 1949 жылдың 1 қазан күні тұтстен кейін Тянь аньмин лаңына жиналған 300.000 адаммен ҚХР құрылу салтанаты рәсімі өтті. Мао Қытай Халық Республикасының құрылғандығын жариялады. Үкімет құрамында 6 комитен құрылды: Саяси заң, Қаржы және экономика, мәдениет және білім беру, Халық прокуратурасы, Заң-ереже, Ұлттар істері, Хуация істерінің басшылары тағайындалды. Ішкі сасат, Қоғам қауіпсіздігі, Қаржы қатарлы 20 министрілік, Қытай ғылым академиясы, импорматияка, Кеден, Баспа, Ақпарат 4 агенттік құрылды, Қытай халық банкі құрылып олардығ басшылары тағайындалды. Ең жоғарғы сот және ең жоғарғы прокуратура құрылып жұмыс бастады. Жергілікті жерлерде алғашқы кезде әскери басқару режимін жүргізді. Шарт-жағдай пісіп-жетілгенде Халық құрылтайын ашу арқылы сайлау өткізуді жоспарлады... 1950 жылы бүкіл мемлекет бойынша 28 әкімшілік провинция (Тайваньнан басқа), 13 төте қарасты қала, 8 әкімшілік аудан,, 1 автономиялы аудан (Ішкі моңғол), 1 жергілік басқару әкімшілігі құрылды. 1 Ұлкен аймақтық халық үкіметі (Шығыс солтүстік), 1 автономиялы халық үкіметі (Ішкі Моңғол), 4 әкімшілік Әскери окург (Хуа дүң, Жоңнан, Ши бей, Шинан 4 әскери комитет) құрылған. Бұлар Орталық үкіметтің жіберген басшылқ ететін және бақылайтын жергілікті органдары болды. 1952 жылы қараша айыннан кейін провинция, төте қарасты қала, әкімшілік аймақ және 2087 ауданда халық үкіметі құрылды. 1952 жылы 8 тамызда орталық Халық үкіметі «Ұлттық өңірлерде автономиялы саясат жүргізу тезисін» бекітті. Сонымен аз санды ұлттар жиы қоныстанған жерлерді автономиля әкімшілік органдарын құру басталды... ҚХР әкімшілік құрылымдарын құрумен қатар, мемлекет көлемінде Гоминьдан күштерін тазарту процесін жүргізді, социалистік қайта құрулар жүргізді және АҚШ-қа қарсы тұрып, Кореяға көмектесу, Отанды қорғау соғысна қатысты... Экономикалық жақтан социалистік экономикалық жүйені қалыптастыру жараларын қолданды. Мысалы, Гоминьдан үкіметінен Орталық банк, Қытай банк, транспорт банк, Қытай аграрлық банк, Орталық сақтандыу басқармасы мен Почта жинақ басқармасы, Орталық алтын қоймасын және қала провинциялардағы 2400 ден аса банктерін конпескелеп алды. Штелдердің Қытайдағы капиталдарын мұздатып тастады... 1950 жылы 28маусымда Орталық халық үкіметіның 8-ші реткі жиналысының шешімі бойынша «ҚХР-ның жер реформасы заңын» қабылдады. Ол 30 маусымнан бастап күшіне енді. Жер реформасы үш этап бойынша 1950-1953 жылға дейін аяқталатын болды. 1950 жылы 4 тамыз күні Мемлекеттік Кеңес «Ауыл қытсақтарда тап айыру туралы қаулы» жариялады. Қытайда жер реформасының жүрілуі мен тап айыру әрекеті Қытайдың саясаи өміріне орасан зор әсер етті... Қытайдағы саяси партиялар – 民革, 民盟, 民建, 民进, 农工, 九三, 致公, 台盟 деген саяси партиялар өздерінің съездерін ашып органдарын құрып, ҚКП-ның біртұтас басшылығына бағынайтындығын мәлімдейді.. жүктеу/скачать 197 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|