Аралық ми жəне оның қызметі

Аралық  ми  ортаңғы  мидың  алдында,  алдыңғы  (соңғы)  мидың  жолақ 

байланыстырып  тұрады.  Оның  құрамына  көру  төмемпегі  -  таламус,  төмпек 

асты аймақ - гипоталамус жəне төмпек қосалқысы - эпиталамус енеді. 

Көру төмпегі (таламус) - аралық мидың негізгі бөлігі. Алдыңғы жағынан 

ол құйрықты ядромен, ал артқы жағынан - төрт төмпешікпен жанасады. Көру 

төмпегінде сұр заттан түзілген көптеген ядролар (40-қа жуық) шоғырланады. 

Олар алдыңғы, медиальдық жəне латеральдық болып бөлінеді. 

есту  анализаторларынан  бағытталған  импульстер  келеді.  Үлкен  ми  жарты 

шарларына 

бағытталған 

барлық 

афференттік 

импульстер 

(иістік 

импульстер  қақпасы  болып  есептеледі.  Таламус  ядроларында  жанасу, 

пропиро-,  термо-,  ауырсынту,  дəм  сезу  рецепторларынан  бағытталған 

импульстер  тоғысады,  сондықтан  көру  төмпегі  зақымданса  рецепция 

(рецепторлардың  тітіркенуін  қабылдау)  бұзылады.  Мұндай  жағдайда  бірде 

қатты  ауырсыну  түйсігі  пайда  болып,  кейде  сезімталдық  тіпті  жойылып 

кетеді.  Таламустық  ауырсыну  сезімі  не  күшті, не  əлсіз болуы  мүмкін, бірақ 

213-ñóðåт.

 Îïтèê-ëûº т½ë¹- т¾çåó ðåôëåêñi. 

-т-ë¹-í  ðåôëåêñтi  ë-áèðèíттåði 

ºîñ  æ-ºтû  á½çûë¹-í  æ-íó-ðë-ðäû 

æ-ìá-ñûí-í  -ñûï,  á-ñûí  т¼ìåí 

º-ð-é  ñ-ëáûð-тûï  ºîéûï  çåðттåóãå 

áîë-äû.  -ë¹-øºû  ê¾íäåði  ì½íä-é 

æ-íó-ðäû»  á-ñû  åðiêñiç  ñ-ëáûð-ï 

т

½ð-äû.  Áiðíåøå  ê¾ííåí  êåéií  á-ñтû 

ºîñûë-äû.  Îñûä-í  ñî»  æ-íó-ðäû» 

ê¼çií  т-»ûï  т-ñт-ñ-,  á-ñтû  ½ñт-ó 

ðåôëåêñтåði  º-éт-ä-í  æîéûë-äû  ä-, 

îíû» á-ñû т-¹û ä- ñ-ëáûð-ï т½ð-äû 

(213-ñóðåт). 

-éт- 

êåтåð 

îïтèê-ëûº  т½ë¹-  т¾çåó  ðåôëåêñтåðií 

-тº-ðóä-  ìè  ºûðтûñû  º-тûñ-äû,  -ë 

á½ë 

á-ñº- 

¾ðëåði 

ìèäû» º-тûñóûìåí -тº-ðûë- áåðåäi. 

 

567

онда  айқын,  анық  сипат  болмайды.  Ауырсыну  түйсігі  толастамайды  жəне 

емге  көнбейді.  Осымен  байланысты  таламусты  соңғы  кезге  дейін  ауырсыну 

түйсігінің орталығы деп санап келді. Дегенмен, көп зерттеушілер ауырсыну 

орталығы үлкен ми жарты шарлары қыртысында орын тепкен, ал таламуста 

тек аралық қосымша орталық орналасады деп есептейді. 

Қызметі  жағынан  таламус  ядролары  арнаулы  (өзіндік)  жəне  жалпылама 

болып  екі  топқа  бөлінеді.  Арнаулы  ядролардан  тараған  импульстер  ми 

қыртысының  үшінші  немесе  төртінші  қабатының  нақтылы  сезімтал 

(сенсорлық)  жəне  жалғастырғыш  (ассоциативтік)  аймақтарына  шоғырлана 

бағытталады. Ал жалпылама ядролардан тараған импульстер ми қыртысына 

шашырай жайылады да, оның көп бөлігін қамтиды (214-сурет). 

 

 

214-сурет. Таламустың арнаулы жəне 

жалпылама ядроларының ми  

қыртысына проекциялары: 

1 – сенсорлық афференттік жолдар;  

0

 

– ретикуло-таламус жолы;  

1

 

– ми қыртысының проекциялық аймағы;  

4 – ми қыртысының ассоциативтік аймағы; 

 

 

Таламус 

ядролары 

қосушы 

жəне 

жалғастырушы болып та бөлінеді. Қосушы ядролар импульстерді белгілі бір 

рецепторлардан ғана (мысалы, көру, есту рецепторларынан) қабылдайды, ал 

жүктеу/скачать 9,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: