Жолдасбекова Б. А. «Дене тәрбиесі мен спорт түрлерінің физиологиялық негіздері мен гигиенасы»
жүктеу/скачать 0,53 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Спорттық қабілеттіктің физиологиялық көрсеткіштерінің өсу ерешеліктері.
| Биологиялық жас:
Шапшаңдатылған Бірқалыпты Баяу Қарқын қарқын қарқын Акселераттар нормодаттар реторданттар (13-20%) (13-20%) Балаларда ересек адамдарға қарағанада ағзаларында бірталай қызметтік ерекшеліктері бар: 1) физиологиялық қорлардың салыстырмалы диапазоны үлкен емес(вегетативті, метоболизм); 2) вегетативті қамтамасыз ету тиімділігі жоғары емес; 3) жұмыстың анаэробты – гликолитті денгеә салыстырмалы түред алғанда жоғары емес. Спорттық қабілеттіктің физиологиялық көрсеткіштерінің өсу ерешеліктері. Спорттық жұмысқа қабілеттік төмендегідей факторлармен бағаланады: қимыл шапшаңдылығы; жүгіру қарқындылығы мен ұзақтығы жане қуаттылығының артуы. Бала өскен сайын жұмысқа қабілеттілігі де соншалық ты арта береді. Баланың жасының өсуіне қарай ағзасының аэробты өнімділігі де артады. Осыған байланысты оттгінің барынша қажеттілігі өседі. Ол 8-9 жаста 1,5 л/мин-ке, ал 14-15 жаста 3л/мин –ке денгейіне жетеді. Спортпен шұғылданатын 10 жастағы балаларда спортпен шұғылданбайтн балаларға қарағанда жұмысқа қабілеттілігі 14% ға артады. 16-17 жастағы балаларда отегіні барынша қажетілігі 60-70% ға өседі. Ал 13-14 жастағы балаларда бұл қажетіліктің жылдамдық өседі 1100мл-ге тең. Жас спортшылардың спорттық қабілетілігі бірқатар факторларға байланысты бағаланады: қимыл шапшаңдылығы; жугіру қрқыны мен ұзақтығы; жұмыс қуатының артуы. Жас спортшылар есейген айын жұмысқа қабілеттілігі арта береді. Күштің дамуы 7-11 аралағанда қарқынды жүріп, 11-13 жас аралығында баяулап, 13-17 жас аралығында қайта дами бастайды. 18 жас шамасында бұлшықет күшінің дамуы ересектердің деңгеіне жетеді. 7-8жаста мидың жүйесі 10-13 жасқа келгенде жетіледі, бұл кезде мидың экстерлік белсенділігінің жсатық сипаттамасы қалыптасады; кеңестікке бағдарлануй талдай жеттіледі, қимыл белсенділігі артады. Бұлшық ет сезімі 13-14 жастажетіледі, қимыл белсенділігі артады, 7 жаста жүгіруде ұшу қасиеті пайда болады. Бұлшық ет салмағы дене бөлімінің бір бөлігін әртүрлі жаста әрқалай, атап айтқанда: -жаңа туылған нәрестеде – 5/1-ін; -8 жаста – 3/1-ін -17-18 жаста - 44%-ын; Спортшыларда - 50%-ын құрайды. Балалардың қаңқа бұлшық еттері ересектердікімен құрамы бойынша ерекшеленеді: су көп болады, құрғақ заттардың тығыздығы төмен, сондықтан созылғыш және мкемді болып келеді. -7-8 жаста балалардың күші ересектердіңкінің 35%-ын құрайды. Әртүрлі дене сапаларына тұқымқуалаушылықтың әсер етуі 1-ші кестеде көрсетілген. Кесте-5-Тұқымқуалаушылықтың (Н) адамың дене сапаларына әсерінің көрсеткіштері (Н). Зерттеу авторы-Москатова А.К. (А.С. Солодков және Е.Б. Сологуб бойынша, 2005)
Сонымен, кестеде келтірілгенн мәліметтерге сүйіне отырып, төмендегідей қорытынды жасауға болады : туа біткен қасиеттерге төзімділік пен иілгіштік көбірек (Н=0,70-0,85), ал төзімділік пен жергілікті бұлшық ет төзімділігі азырақ (Н=0,45-0,50)тәуелді. жүктеу/скачать 0,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|