ЖҮсіпова тұрсынкүл Әбутәліпқызы ҚР-ның оқу ісінің үздігі, №167 мектептің



Pdf көрінісі
бет3/8
Дата26.01.2017
өлшемі3,46 Mb.
#2754
1   2   3   4   5   6   7   8

10

/ Т


е х н о л о г и я

^ a j a t y t i u f y   у л ш и м қ , 

(с и ім с   ~   Қ /й ж уь л,

Н.С. ОРАЯБАЕВА,

Д  Б а б а е в  атындағы  №115 жалпы  білім берегін мектептің мұғалімі, Алматы  қаласы

С а б а қ т ы ң   м а қ с а т ы :   қ ам золды ң   үлгі  с ы з б а л а р ы н  

дұры с қурып уйрену:

Білімділік: әр киімнің 

өзіндік

 ерекшілігін ескере отырып 



үлгілеп үйрету;

Д амы туш ы лы қ  қ а м зо л д ы ң   д е н е г е   қонымды  болу 

тәсілдерін, түрлеріи дамыту;

Тәрбиелік:  үлгілеумен  сәндік-қолданбалы   өнердің 

т ал ап тар ы на сай ә с е м д е й  білуге үйрету.

Сабақтыңтурі:  дәстүрлі сабақ.

С а б а қ т ы ң   көрнекілігі:  с ы з б а   нусқа  үлттық  киім 

үлгілері.  қ а м з о л д ы   ө л ш е п ,  тігуге  а р н а л г а н   плакат, 

бүктемелер  - « О ю  өрнектер»,  қамзол,

П ә н а р а л ы қ   б а й л а н ы с :   с ы з у   ( с ы з б а   н у с қ а ), 

м атем ати ка  (ө л ш е м д е р   мен  ф о р м у л а  есебі),  б е й н е л е у  

өнері  (жобалар,  ою-өрнектер)  тарих  (киімдер тарихы), 

қазақтілі (көнерген сөздер).

Сабақбарысы.

1. Үйымдастыру кезеңі  Сәлемдесу, сабаққа дайындық

Техника кауіпсіздік ережесін е с к е  тусіру.

II.  Үй  т а п с ы р м а с ы н   тек серу  Ою-өрнектің  турлері 

әш ек ей леу г е,  көркем деуге  а р н а л г а н   ою-ө рнектердің  

суретін  салы п   келу  Қам зо лды ң  эскизін  дай ы нд ап   келу. 

Үй  тап сы рм асы   бойы нш а  10  минуттық  тест  any  T e e m  

багалау

III,  Жаңа сабак.



Қ а м зо л   -  жеңсіз,  жеңіл  киім  Бір түсті  ед әуір  қалың 

матадан,  мақпалдан ,  барқыттан,  жібектен,  кейде  гүлді 

мақпалдан  а т л а с т а н   (жас ерекшелігіне  қарай) тігіледі. 

Қыз-келіншектерге арналған қам золды ң екі өңіріне кесте 

тігіліл,  ою-өрнек  с а л ы н а д ы .  т ү й м е   орнына  әш екейлі 

металл н емесе күміс қапсырмалар тағылады  Қамзолдың 

жүн  тартылып,  а ң   терісінен  қос  а с т а р л а н ы п   тігілетін 

турлері  д е   б о л а д ы   Қамзолды ң  ә д е т т е   етегі  кең болып 

келеді.  Қамзол  18-19 гасырларда қазақхалқы  арасы нд а 

кең тараған упттық киім.

Негізгі сызбаны пайдаланып қамзол сызбасын сызуды 

үйренеді  Қамзол сы збасы н а қойылатын негізгі талап

- ден еге қонымды болу;

-  сәнді,  ұлттық нақыштармен ерекшеленед і.

Қамэол

-  жеңсіз ж әне жеңді (узын,  қысқа);



-  қима бе л және тік пішінде болад ы

Киімді үлгілеу барысында адамның ден е бітіміне назар 

аудару  шарт  Әркімнің  мүсініне  ә р   қалай  болғандықтан 

денедегі  кемшілікті  жасырып.  а д а м н ы н   сырт  келбетін 

әдем і  етіп  керсетуге  тырысу  керек.  Мундай  жумыстар 

ж асау  оқушыны  т а л ға м п а з д ы қ қ а   үйретеді,  ой-өрісін 

жетілдіреді.  э с т е т и к а л ы қ   т а л г а м г а   са й   киіне  білуге 

тәрбиелейді-

Көйлек сы збасы ны ң үстіне басқа түсті қарындашлен 

қамзол сы збасы н қүрады

Өзі  т а ң д а г а н   қ а м з о л   түрін   ж о б а л а у   Оқушы 



жүмысы н  б а с т а й д ы   Тексеріп  қателік  б о л с а   түзетіп 

отырамын


2.  Артқы бой с ы зб асы н ы ң  қынам асы  (белге).

3. 


Алдыңгы  өңір  қынамасы н  (белге)  тексерген  соң 

әшекейлеу жұмысьі жүргізіледі.

Мунда егер қамзолдың a лды ашық болса ою-ернек еңір 

а й н а л а с ы н а ,   ш е т і н е   с ы з ы л а д ы ,   а л д ы   бітеу  б о л с а  

сим м етрия  сызығын  б о й л а й  т е ң  ор таға  н е м е с е   бір  жақ 

жанына  н е м е с е   ойынды сы   а й н а л а   салуга  болатынын 

ескертемін.

Егер қамзолды  жасы ег де тартқан адам ға лайықті. 



жасау керек болса,  қы намасы зтік ж әне еңір жиегіне білте 

салынып  улттық  сәнді  м аш и н а  тігісімен  сырып  тігуге 

б о л а д ы   Тігіс  а т а у ы   м е н   с ы з б а с ы   нұсқау  к а р т а д а  

көрсетілген.

Бүл  тігістер  өңірге  белдік  түсына  колтық  ойынды 

ай наласы на  салынады,

Ж ас қыэдарға  б ала киіміне ою-ернек сапу керек, Мүйіз 

өрнегі,  гул  ернегі  сай  келеді.  Буктемедегі  ою  турінен 

тэңдап сы зылады

5.  С ы зб а негізін  қиып улгі қосып жасайды.

а)Артқы  бой  сызб асы   (сырғымасы  ілгекті  иректеп 

көрсеткен).

б) Алдыңғы  еңір  с ы з б а с ы   (ою-өрнек  сы зб а  жиегіне 

бояу қарындашлен сы зы лады )

С ы з б а н ы ң   соңғы  әш екейін   сы зы п  бел гіл еген   соң 

тексеріп бағалаймын,

IV.  Ж аң а с а б а қ т ы  бекіту.

Қамзолдьің қандай турлері бар?

- Қамзолга қойылатын негізгі талап не?

- Қамзолды әш екейлеудің қандайтүрі  б а р 7

- Сағат бау тігісі неш е ре т  тігістің нәтижесінде пайда 

болады?


- Қынама не ушш қолданы лады ?

Оқушылар жаңа с а б а н ы   кездескен кенерген сөздер 

мен терминдерді сөздік қорына белгілеп жазып алады

V.  С ездік.

Ө лш ем -  киімнің ден еге қонымдылық кеңдігі

Өңір -  алдыңғы бой.

Су -  сы д ы р м а  тігіс бір н е м е с е  екі р ет жүргізеді.

И р е к - и р е л е ң д е п  тігіледі.

Бунақ  -   екі  р ет  тігіетің  бунақтай  айқасуы  арқылы 

тігілетін тігіс.

Айқас дога -  доғал ар  тізбегін қ арама-қ арсы  бағьітта 

екі р ет жүргізумен тігіледі.

Сағат бау -  терт рет жүргізілетін н емесе бунақтігісінін 

екі  рет қайталануы арқылы  ж асалаты н  сәнді тігіс

Кереге  көз  -   п а р а л л е л ь   қиғаш  тесіктердің  айқасуы 

арқылы жүргізілетін тігістүрі

VI.  Қ о р ы т ы н д ы л а у .

Кейлек  сы зб асы   негізінде  қам зо л  с ы збасы н   қалай 

қүруды ү й р е н д ж ж ә н е  әш ек ей леу д ің  екі түрлі  жолымен 

таны сы п  ж аңа с ө з д е р  уйреніп  сөздік қорын  молайттық. 

Негізгі  с ы з б а ғ а   қандай  д а   киім  с ы збасы н   сызып  алуға 

бо латы н  оңай жолын  игердік.  С а б а қ  нәтижеге жетті

VII. Үйге т а п с ы р м а .

О қуш ы лар  е з   ө л ш е м д е р ін   алып  1 1   масш табпен 

дәп тер г е сызып  алып келу  керек

«Мектептегі технология.  Технология  в  школе»

№ 6/2010


З^ЕХНО ЛО ГИЯ

11

Қамзолдың  жиегін  оқалап  тігу  жұмысы



Ж а м а л х а н   Қ а с е н қ ы з ы   ТӨЛ ЕУБЕКО ВА ,

Тоқсын  Қ у л ы б е к о в   а т ы н д а ғ ы   о р т а   м е к т е п т щ   мүғалімі,

Кербулақ  а у д а н ы .  А л м а т ы   о б л ы с ы

Максаты:


а)  Қ а м з о л д ы ң   ж и е г ін   о ю л а п   тігу 

ж о л д а р ы н  

түсіндіру,  д а й ы н д а у   ж о л д а р ы н   уй рету;

ә)  О қу ш ы н ы ң   т е о р и я л ы қ   б і л і м д е р і н   п р а к т и к а  

жузінде  к өрсетуге  ы қп а л   ету;

б) 


О қ у ш ы н ы  

ү қ ы п т ы л ы қ қ а ,  

і с к е р л і к к е ,  

унемділікке,  т а л ғ а м п а з д ы қ қ а   т ә р б и е л е у .

Көрнекілігі: 

у л г і л е р .  м а т а д а н   тігілген  қ а м з о л , 

сөзқурақ,  о ю -ө р н ек тер ,

С абақ  турі:  а р а л а с   білім  м е н   іскерлікті  игеру

С абак  ә д і с і :  с у р а қ - ж а у а п ,  б а я н д а у ,  д е м о н с т р а -  

циялау


П ә н а р а л ы к   б а й л а н ы с :  тарих,  б е й н е л е у .  сы зу

С абақ  б а р ы с ы :

I. ¥ й ы м д а с т ы р у :

а)  С а б а қ т а   жоқ о қ у ш ы н ы   түгендеу.

ә)  О қушының  ж у м ы с   о р н ы н   тексеру,

II. Үй  т а п с ы р м а с ы н  т е к с е р у ;

а)  Қамзо л  қ а н д а й   киім?

ә)  Оны  кім д ер  киеді?

б)  Ол  қ анд ай   у л гід е   т іг іл ед і?

в)  Қамзол  тігу  үшін  қ а н д а й   м а т а   қ а ж е т ?

г)  Қ а м зо л д ы н   пішу  ж о л д а р ы н   а й т ?

III. Ж аң а с а б а қ :

Өткен с а б а қ т а р д а  біз  қ а м з о л д ы ң   ө л ш е м і н   а л ы п , 

пішу  ж у м ы с ы н   ж ү р г і з д і к .  Е н д і  бүгін гі 

с а б а қ т а  

ж а с а м н ы ң   ж и е г і н   о қ а л а п   т і г е м і з .   О қ а л а п   тігу 

дегеніміз  кез  к ел ген   киімге  ө р н е к   с а л ы п   с ә н д е п   тігу 

деген  сөз.  Ө рнекке  о ю -е р н е к ,  гул  с у р е т т е р і  ж а т а д ы .

К ам золды ң   а л д ы ң ғ ы   еңір іне,  е т е к   ж е ң д е р і н е   ою 

с а л ы п  

тігуге  б о л а д ы ,   О л   ү л т т ы қ   киім  б о л ы п  

е с е п т е л е д і .   А л  б і з   е з і м і з   к и е т і н   қ а м з о л   тігіп  

киетіндіктен  қ а м з о л д ы ң   е т е к   ж а ғ ы н ы ң   а л д ы ң ғ ы  

бөлігіне  ғана  бір  т а л   о ю д ы ң   с ы з б а с ы н   түсіріп  оны 

тышқан  із  к е с т е с ім е н   екі  қ а т а р   ж о л м е н   тігеміз.

Кесте  жіп  киімнің  өңін  а ш а т ы н   жіп  б о л у ы   к ер ек  

Бул  тігістішырыш  тігіспен тігуге д е  б о л а д ы ,  б і р а қ о л  

ж уанд ау  б о л ы п   қ а р а б а й ы р   б о л ы п   к е р і н е д і   С о л  

себеп тен   ты ш қан   із  к е с т е с і м е н   тігуге  т у р а   к еледі. 

Кестені  ө те  ү с а қ   үлгісін де  тігеміз,  әрі  жіп  б і р қ а б а т  

болуы  шарт.

IV.  Ж а н а   с а б а к т ы   бекіту.

а)  Қамзо л  қ а н д а й   киім?

ә)  Біз  қанд ай   киімді  піштік?

б)  О қалап   тігу  д е г е н ім і з   н е ?

в)  Киімнің  қай  жеріне  оқа  салдық?

г)  Қандай  тігіс  түрлерін  білесіңдер?

д)  Оюды  қандай  тігіспен  тіктік?

V  Тірек  сызбасын  пайдаланып,  дурыс жауабын

тап


1.Жүмыс 

кезін де 

ескеретін  

н әр се 


-  

дене  өлшемі.

2.  Қ амзолды   пішу 

үшін  п ай далан аты н  

тышқан  із  мата.

3.  Қамзол  тіккенде  бірінші  оры ндалаты н 

оң  жа-гын  беттестіру  жүмыс.

4. Сәндеп тігу сезі  плюш,  велюр

5.  Камзолды  оқалауға  оқалау  арналған  тігіс.

6.  Киім  пішкенде  матаны  пайдалану  тәсілі 

қауіпсіздік  ережесі.

VI. Миға шабуыл жасау.

1.  Кеңілсіз  жүмыс  енімсіз,

2.  Салақтан  олақ  жаман.

3.  Жеті  рет елшеп,  бір  рет кес.

Біз  сәздщ   мағанасын  түсініп  д әлелд еп   беру 

керек.

VII.  Корытындылау.



Сабак кұпия санымен қорытындыланды. Ол үшіь

таңбалы  санның  біреуін  таңдап,  сүракка  жауап 



беру  керек.

1.  Матаның  адам  ағзасына  тигізетін  әсері.

Пішу  б ар ы сы н д а  матаны ң  қай  бетін 



қолданасыңдар?

3  Сабақта  нені  меңгердім,  алған  әсерім. 

Техникалық  қауіпсіздік  ереже  сакталда  ма?

4  Бүгінгі  сабақта  нені  үйрендің?

5  Бүгінгі сабақ  калай  өтті?

VIII. Сергітү сәті.

Әріптерден  сабаққа  байланысты  «сөзқурак» 

кұрастыру.

« С ө з қ ұ р а қ » .

К  Ж 


М  И 

3  Л  А 


А Н  

M  T  Е  А 



П  111 

Қ 

Й 



Ы  А 

XI,Сабактын сонгы сатысы:

а) баға  қою.

ә)  уйге  тапсырма.

б)  сабаққа  анализ.

Не  білемін?

Не  үйрендім?

Не  білгім  келеді?



«Мектептегі технология.  Технология  в  школе»

№ 6/2010

12

% * Е Х Н О Л О Г И Я

Ж.Н. АРЗЫКУЛОВА,

№5 орта  мектептщ  технология пәні  мугалімі,

Шалкар қаласы

¥лтты қ ою-өрнекпен 

бұйымдарды әшекейлөу

С аба^ы ң мақсаты:

1  Б ілім дік  м а қс а тьг 

о ю -е р н е кке   ш е б е р л ікте р ін  

тереңдету:

Т ә р б и е л ік   м а қ с а т ы .  х а л қ ы м ы з д ы ң   а с ы л  



м у р а с ы қс а л т -д ә с т у р ін   қадірл еуге үйрету;

3  Д а м ы туш ы л ы қ м ақсаты :  кеп  ізденуді,  б ір ін -б ір ін  

ты ңдауды   қалы птасты ру.

С абақты ңтүрі:  аралас, дәстурлі.

ГІәнаралық б а й л а н ы с  тарих,  сурет,  биология. 

С абақты ң әдісі  түсіндіру.  баяндау,  сурақ-ж ауал. 

Кернекіліктер:  ою -өр н ектүр ле рі,  таблица,  жасалған 

бұйымдар.

Сабақтың барысы  I  ¥йы мдастыру.

Үй  тапсы рм асы н   сурау.  О қуш ы ларды   екі  топқа 



бөлу.

1-топтың сұрацтары:

Қай терм ин  қол  ж ум ы сы нда  қолданылады'? 



а)  әд іпте у 

ә)  көктеу 

б)  сы ру

2.  Бір жаққа  ңаратып  үтікте у  қалай  аталады ?

а)  айы ра  утіктеу 

ә)  б а сты р а   үтіктеу

б)  жатқы за  ұтікте у

3.  Д екатерлеу  деген  не?

а)  бөлш ектерді  әрлеу  ә) тү й м е л ікт і торлау

б)  матаны  ы лғалды  ж олм ен  әңдеу

4  Киімнің негізгі  бөлш ектері  неден турады ?

а )а р тқы   алдыңғы бой 

ә )ж а ға ,қа л т а  

б )ж е ң ө ң ір

Ж ағаны ң  қонды ру  сы зы ғы ны ң   узы н д ы ғы   неге 



байланы сты ?

а)  мойы н ой ы н ды сы н а 

ә)  қо л ты қ о й ы нды сы на

б) өңіршекке

6. 

П іш ілген  б өл ш е ктегі  сы зы қтар д ы   екінш і жағы на 



аудару ұшін  қандай  қол тігісі  қолданы лады ?

а)  көктеу 

ә)  ж ө рм еу 

б)  тор ла у

7  И ы қ т ігіс ін ің е н д е л у   ре тте лігі?

а)  торлау,  тігу 

ә)  кәктеу,  тігу

б)  кәктеу  тігу,  торлау

8.  Қай өлш ем  тол ы қ ж азы лады ?

а) бел 


ә)  б өксе 

б)  у зы н д ы қ

9,  Л о н д о н д а  

к ім д е р г е  

а р н а л ғ а н  

к и ім д е р  

шығарылды?

а)  ж астарға 

ә) ерле рге 

б)  б алаларға

10. 

Киім  б өл ш е ктер ін   қурасты руд ы ң  реттік жүйес 



неге байланы сты ?

а)  киім үлгісіне 

ә)мататүріне

б)  ки ім т ү р ін е ,  үл гісіне

2 - т о п т ы ң  с у р а қ т а р ы :

1  Қай терм ин м аш ина т ігіс ін д е   қолданы лады ? 

а)  ә д іп те у 

ә)  қай ы п  тігу 

б)  тор  т ігіс

2  Әр  топқа  қараты п  ү т ікте у   қалай  аталады ?

а)  б асты ра  утікте у 

ә)  айы ра  үтікте у

б)  ж а тқы за  үтікте у

3  Қалта  мөлш ері  неге байланы сты ? 

а )к и ім т у р ін е   ә)  киім өл ш е м іне  б) киім  моделіне

4, 


Киімнің бірінш і  қай жері тігіле д і? 

а )е т е г і 

ә)  жаны  

б)  сы зы ғы

5,  Ж е ң ге  іркіп тігу  не  үш ін  керек? 

а) жеңнің д енеге  қоны м ды лы гы

ә)  мата  созы л м а у ы  

б)  ж ең  узы нды ғы

6,  Б ірінш і  өл ш е м ге  д а й ы н д а ға н д а   жасалмайты н 

өңдеу?


а)  б өл ш е ктер д і  еңд еу  ә) т ігіс те р д і  торлау

б)  букпелерді  үтікте у

И ы қ т ігіс і  қай  жаққа  ж а тқы зы л а   ү тікте л е д і^



а) арты на,  екі  ж аққа  айы ра 

ә)  алдына,  екі  жаққа  айыра

б) ай ы рм аш ы л ы ғы  ж о қ

8,  Екі белш екті бір-біріне біріктіру?

а)  қайы л  т ігу  

ә)  ә д іп те у 

б)  ж өрм еу

9.  Ж ең т ігіс і  мен  қатта м а ны   қай  кезде  тігіп  өңдеу 

қа ж е т?

а)  қо л ты қ  ойы нды   қонды ры п тікке нге дейін 

ә)  қол ты қ ойы нды   қонды ры п тіккеннен  кейін

б)  б ар л ы қ  ж а у а п д у р ы с

10 

Ж аға,  қаттам а,  қалталар,  цақпақтар  киімнің 



қандай белш ектеріне б айл аны сты ?

а)  ірі  б өл ш е ктер 

ө)  ұса қ б өл ш е ктер

б)  негізгі бөлш ектер

3. 

Ж а ң а   с а б а қ   та қы р ы б ы м е н   таны сты ру.  Қазақ 



х а л қ ы н ы ң   кең  қ о л д а н ы п   ке л ге н   ө н е р ін ің   тү р і  ою- 

өрнекпен әш екейлеу өнері,

О ю -ө рн ек  әр  ту р л і  ул гщ е  д ам ы ған,  О ны ң  негізп 

э л е м е н т і  м ү й із   т е к т е с   б о л ы п   х а л қ ы м ы з д ы ң   жиі 

п а й д а л а н а ты н   з а т та р ы н д а ,  еру,  тігу,  қурау,  еріту, 

б а л қы ту ,  қию   а р қы л ы   үй  ж и һ а з д а р ы н а ,  зер гер лік 

буйы м дарға.  к т е м ,  алаш а.  сы рм ақ,  текемет,  қоржын 

ыдыс-аяқтарға,  киім-кеш ектерге безендіріліп салынган 

Бір ернекке салы п  қиып  алған улгіні ою дейді.  Ал өрнек 

деп әр түрл і ою бедерлеп,  күйд іріп ж алатқан әшекейді 

а й т а д ы   О ю   м ен  ө р н е к   қ о л ө н е р   б у й ы м д а р ы н ы ң  

туты н уш ы л ы қ және  эсте ти ка л ы қ мәнін  аша түседі  Бір 

кездері тасқа.  агаш қа,  сүйекке тусірілген   ою-таңбалар

Турлері


Атауы

1.  Көк әлем іне б ай л ан ы сты  ер н екте р

i  Ай,  айш ық,  жарты   ай,  ж улды з,  кем пірқосақ,  күн,  шугыла

2  Малға,  малды ң денееіне,  іэіне байланы сты

I  Айыртуяк;,  асқа р м үй із,  атерін,  қош қар м үй із,  та й тү л ік 

түй етаб а н,  ом ы р тқа

3,  Аңга,  аңны ң денесіне,  ізіне  б ай л аны сты

1  Бөрікөз,  бөр іқүла қ.  и тем ш ек,  и тта б ан,  и ттіс

4  Қ урт-қум ы р сқа ла рға б ай л ан ы сты

1  Алақурт,  жулды зқурт,  көбелек,  қум ы рсқа,  қумы рсца  із

5.  Қустарға  б ай л ан ы сты   әрнектер

Қазмойы н,  қазтабан,  қустабан,  қусқанат,  қусмуры н

6,  Ж ер,  су,  есім д ік,  гүл,  ж а л ы р а қ.б ута қ бейнелі 

өрнектер


Ағаш.  б ітпе сгул ,  ж а пы рақ,  ж а уқа зы н гүл , 

1  ирек,  ирексу,  өткізбе,  райхангүл, 

с у,  узіл м е с,  үш  ж а пы рақ,  ш и ы рш ы қ

7,  Қару,  қуралдарға  б ай л аны сты  ер н екте р

А йб ал та,  айы р,  балдац,  балта.  қарм ақ,  шынжыр

8,  Геометриялы қ ф и гуралар төкте с

Қосдөңгелек.  қостум а рш а .  тө р тқул а қ,  түм арш а,  сүйір

«Мектептегі технология.  Технология в  школе»



№ 6/2010

% ?Е Х Н О Л О Г И Я

13

келе-келе киізге,  алаша,  кілем,  т.б-  заттарға салынатын 



болган  Қ азақты ң   ултты к;  о ю -е р н е к т е р і  мен  оны н 

атаулары ете көп  О ю -өрнек тарихы на ой жіберсек,  көп 

маглумат аламыз,  даму  кезеңдерін  байқаим ы з.  Халы қ 

шеберлері  ө зд е р ін ін   т у ы н д ы л а р ы н   ге о м е т р и я л ы қ  

аспаптарсыз-ақ  ш ебер  ж а саған  О ю ш ы л ар  күрделі 

композицияларды дүниеге әкелгенде қатаң симм етрия 

заңдары мен үйлесім  шарттарын өте орынды  қолдаған 

Ою өнері дүние жүзі халы қтарының барлығына тән,  Қай 

халықтың оюларын алып таңдау ж а са с а қта  барлығына 

о ртақ  бір  -з а ң д ы л ы қ  б а р .  Ол  с и м м е т р и я   з а ң ы  

Симметрия  кез  келген  ою -ө р н е кте   болады   О ны ң  екі 

жағынын бірдей болуы -  симм етрия заңы деп аталады. 

Сонымен  қатар  ою д ы ң   қа й с ы б ір   т ү с ін ің   б о л м а сы н  

өзіндік символдық мәні бар  Мысалы  к ө к т ү с -а с п а н д ы  

ақ  түс  -   қуаны ш ты ,  б а қы т т ы   С а ры   т ү с   -   б іл ім д і 

даналықты,  қыэыл  түс  -   күннің,  жасы л  түс  -   ж асты қ 

пен көктемді  қара  түс -  жерді.  б ереке б ел пл ер і  болып 

табылады екен.

Біз осыпардың іш ш де хал ы қ арасы нда  көп тараған 

муйіз тектес ою-өрнектерді  қарастырамыз.  Ә р б ір ою ш ы

о ю - ө р н е к   ж а с а п ,  о ғ а н   а т   б е р іп   о н ы   т ү р м ы с т а  

қолданган  Солардың іш інде жиі  қолданы латы ны   мүиіз 

те кте с  ою л ар  о ю -өр н екте р  кейде  өте  үсақ,  кейде  өте 

ірі болыл  келеді  Үсагы зергерлік,  кесте тігу,  ағаш.  сүйек. 

м үй із  уқсату  си яқты   н ә зік  істер ге  қолданы лса,  ірісі 

кілем,  алаша,  текем ет  киім -кеш ектерге  қолданылады 

Х а л ы қи е б е р л е р і мүйіз өрнегін  сан  қилы  мәнерлермен 

қүбы лта  б ір  эл е м е н тке   екінш і,  үш інш і  элем енттерд і 

қосып  тол ы қты ра д ы  да  қул пы рта  әдем і де  мазмунды 

ком пози ци я  ж а сай д ы   О ю -ө р н е кте р д е   бір  элем енттің 

қайтал аны п оты руы н  ритм  -  ы рғақ д е й ді  М ысалы,  біз 

осы  ою -өр н е кте р д ің   іш ін де  қо ш қа р м уй із  оюын  ойып 

қарасты рам ы з  О ны ң  қай тал ан ы п  оты руы  -  ритм,  Бул 

ою ды   ою үш ін  біз  қағазға  ою ды  ойы п  аламыз.  Қағазды 

екіге  б үкте й м із  де  ою ды ң   сур е тін   салы л,  сол  куйінде 

қиып аламыз  Сонда ою ы м ы з  шығады

4  С а б а ^ ы  бекіту.  Оқушылар қошқармүйіз оюын ойып 

көрсету


5  Қ о р ы т ы н д ы л а у .  С ү р а қ т а р   а р қы л ы   с а б а қт ы  

қорытындылау,  оқуш ы ларды   бағалау

Үйге тапсы рм а:  оюды  матаға  ойы п  әкелу.

Х а л ы қ т ы ң

дәстүрлі

өнері


О Ю - Ө Р Н Е К  

с а л ы п  

үй р е н е й ік

Сабақтың мақсаты:

Б

і л і м д і л і к



 

білім дерін  тереңдету  О ю -ө рнектерд ің  

түрлерімен таныстырып,  оның қию әдісін үйрету,

Д ам ы туш ы лы қ.  о қ у ш ы л а р д ы ң   сы н  т у р ғы с ы н а н  

ойлауын, қолөнертуындьісын көру арқылы оқушылардың 

өнерге деген  қүштарлыгын,  ш ы ғарм аш ы лы қ  қабілетін 

дуниетанымын дамыту,

Тәрбиелік  уқы пты лы ққа.  өз  ор н ы н ы ң  тазалы ғы н 

са^ауга. өз бетінше еңбек етуге,  алған білімдергн дурыс 

пайдалана білуге тәрбиелеу

Сабақтыңтүрі; дам ы туш ы лы қсабақ.

Сабаісга қолданылатын әдіс:  сын түрғысы нан  ойлау 

Пәнаралық байланы с  бейнелеу  геометрия  тарих, 

әдебиет,


Көрнекілігі: ою-өрнек турлері, түрм ы сты қ буйымдар, 

қоржын, үлгі,

Сабақгың барысы

а) ¥йымдастыру кезеңі

ә) Оқушылардың назарын сабаққа аудару  топча белу 

Қоржыннан өз топтарына есім алады

I топ.  «Өнерлілер» тобы 

II 


топ «Шеберлер» тобы.

Ill топ «Ісмерлер» тобы.

Жаңа  сабақ.

Ою-өрнек ежепден келе жатқан енер болып саналады 

Әрбір ха л ы ^ы ң  өзіне тән  ою -әрнектері  баршылық,  қаи 

халықтың  да  м ә д е н и е т ін е   кө з  с а л с а қ   х а л ы қт ы ң  

эстетикалықталгамы. дамуы  ою-өрнекпен байланысты 

Ою-өрнек  өнерінің  белгілі  бір  халы ққа  тән  негізп 

стильдік  ерекшеліктері  сол  халы қты ң  қолтаңбэсы мен 

сабақтасып жатады

Кезінде  енертанушы  В  Чепелев  «Қаэақтар  тек  ою 

өрнек әлемінде өмір сүретін сияк^гы» деп атап көрсеткен 

қаэактың ою-өрнектері  аталуы на  байланы сты   бірнеше 

топқабөлінген

1. Ай, күн,  жүлдыздар,  көк әлеміне байланысты

2. Малдыц дене мүшесіне байланысты

3. Аңға байланысты ою-өрнек.

Жәндіктерге байланы сты  өрнектер.



5,  Қустарга байланысты.

6, Жер, су,  есімдіктерге байланы сты

7,  Қару қуралдарға байланысты

Клара Бектөреқызы МАРАКУЛОВА,

Т   Бердияров  атындагы  № 127  орта  мектеп, 

Сарыағаш ауданы, ОҚО

8  Геометриялық фигура  тектес

I  Қызығушылыгын ояту.

II  О йқозғау  (Сөздік жумыс)

Is  Сурақтар

Жауабы

'  О ю-өрнек дегенім із



Латынның орнамент деген

латы нны ңқаи сөзіне 

келеді?

Композиция 



дегеніміз не?

3

Симметрия 



дегеніміз не?

Ритм дегеніміз не?

сөзінен алынған.  Орнамент -  

әшекейлеу,  әсемдеу деген 

мағынасына келеді

О ю -өрнекті бір заттын бетіне 

I  реттел  орналастыру

Ою-өрнектің екі жагыныңбірдей 

болуы -  симметрия  заңы

О ю-өрнектердегІ бояу 

түрлерінің бір-бірімен ундесіл, 

ж арасы м  табуы

О ю -ө р н е к т е   б ір   эл е м е н т т ің  

қайталанып отыруы.

І6

Оюдың лайдасы бар 



ма?

Ж уй ке  қызметін  жақсартып, 

ойды бір жүйеге  келтіреді 

Математикалық білімді 

жетілдіреді, тустерді таңдауға 

үйретед).

Қолөнер  -   халы қты ң  өз  қолы м ен  жасайтьін  ултты қ 

мәдениеті мен енер туы нды сы

О ю ш ы -ә р т ү р л і өрнек үлгілерін жасаушы,  қазақою - 

өрнегінің шебері

Оюлау  -   әсем  ернек.  әш екей  салу,  көрнектеу.  ою 

жасау,  кесу.

Ою -  бір нәрсенің бетіне түсірілген түрлі нақыш, бедер, 

өрнек, әшекей.

Ою салу -  ернек тусіру,  әш екей жүргізу,

Оймала -  бір нәрсені ойып,  кесу,

Ә ш ексй -  өрнек салу әдісінің бір түрі

Үлгі -  ою-өрнек қиылган қағаз,  өрнектің қалыбы

«Мектептегі технология.  Технология в  школе»

№ 6/2010


14

^ Й


е х н о л о г и я

Топпен ж ум ы с (топқә тапсы рм а  беру),

I  то п   « Ө н е р л іл е р »   т о б ы ,  М а қ а л -м ә т е л д е р д і 

толықтыр


1,  Оюды оя ал м а ға н __________

2,  Ойсыздан 

шықпайды,

3,  Үлгісі  к ө п т ің ________ квп,

Өрнегі көптің._________ көп.

ІІтоп. «Шеберлер» тобы.  Мацал-мәтелдің магынасын 

түсіндір.

1  Еңбек етпесең,  не қорлықта қаласың,  не урлыққа 

барасың.

2  Адамның ici  қандай болса, езі де сондай,

III топ,  «Ісмерлер» тобы

О ю ды ң  аталуы   қолданы латы н 

орны.  м ағы насы   туралы   м әлім ет 

бер


- Балалар.  әжелеріміз ою үлгісін 

жәсауды. оюды кімдерден үйренген? 

Олар да өзәжелерінен, аналарынан, 

ә п к е л е р ін е н   у й р е н ге н   О сы л а й  

урпақта н  урпаққа  ауы сы п  бүгінге 

жеткен  Б ізд е  ою ойы п көрейікші.

Ойма ою. 

Тутас затты ң бетіне  қайш ымен  ойып  ою- 

өрнекжасауды ойма ою деп атайды, Ойма оюлар сырмақ 

сыру өнерінде ғана пайдаланылады,

Сызба  ою. 

С ы зб а   о ю -ө р н е гі  а т ы н а н -а қ   көрініп 

тұ р га н д а й ,  т ү т а с   қа ға з  б е т ін е   қ а л а м м е н   сы зы л ы п  

түсіріледі.  Сызылып жасалған ою -өрнек үлгілерш сызба 

ою деп атайды,

Қима  ою. 

Т ұ т а с   қа ға зд а н   н е м е се   б ы лғарьід ан , 

матадан.  картоннан қиып алынған ою-өрнек қима ою деп 

аталады.

Біз қима ою тәсіл ін   пайдаланамыз.  Үш топқа үш түрл і 

тәсілмен ою ойгызу

I топ  «Ө нерлілер» тобы қагазды бір бүктеп ою.

II

топ.  «Ш еберлер»тобы қағазды екі бүктеп ою.



III топ  «Ісмерлер» тобы қағазды үш бүктеп ою

Әр  оқуш ы ны ң  ұты м ды   ш ы ғармаш ы лы ғы на,  жумыс

жасау қабілетіне қарай бағаланады

С абақты   қорыту,  пы сықтау,

Сауалнама.

1,  С а б ақұна ды  ма?

2,  Қандай сурақтары ңбар?

3,  Сабаққа қатысты  пікірлерің,

Үйге тапсы рм а;  келесі сабаққа дайындықпен келу

Семантикалық карта



Ою  аттары 

,

!2 is



£ га 

■ЗЮ


 і

£   <и


£ |   I

X  й)


I

*  


(D

5

  ©  !



© со

СС 0)


& © 

03 >■


ф

х

S-



9

2



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет