ЖҮсіпова тұрсынкүл Әбутәліпқызы ҚР-ның оқу ісінің үздігі, №167 мектептің



Pdf көрінісі
бет7/8
Дата26.01.2017
өлшемі3,46 Mb.
#2754
1   2   3   4   5   6   7   8

Қолда  бар  материалдармен  әр  топқа  тапсы рм алар 

беріледі  Мысалы,  тасбақа  пішінін.  бағдаршам,  балапан 

қораз,  қарапайым  ой ы нш ы қтзр  бейнесін  жасайм ы з 

Табиш  материалдардан  буйымдэр  дайындау  үшін:

І.Жасалатын  буйым  үлгісгне  талдау  жасау;

2 Жумыс  ретін  ойластыру,

З.Қурамдас бөліктерді біріктіру және бекіту тәсілдерін 

таңдау;


Б үй ы м д ы   д а й ы н д а у  

си я қты   ж ум ы с  ретін 

түсіндіремін.

Эр  то п  ж ү м ы с т а р ы н   кө р с е т е д і,  сал ы сты р а д ы , 

бағалайды,

IV.  С абақты   қо р ы ты н д ы л а у.

Табиғи  материалдар  қайдан  алынады?

Қандай  түрлерін  білеміз?

■  Қандай  буйымдар  жасзуға  болады''1

Бөліктер  қалай  бекітіледі?

V. 


Б а ға л а у . 

V I. 


Ү й ге 

т а п с ы р м а . 

Табиғи 

материалдарымен  өз  бетінше  жүмыс  жасау,



«Мектептегі технология.  Технология в  школе» 

№6/2010


30

^ Т


е х н о л о г и я

БӘИТЕРЕК -  

елім іздің  мақтанышы

Өрікбай  КЕНЖЕБАЕВ,

№20 С.Сейфуллин атындагы мектеп-гимназиясының 

мүғалімі,  Сайрам ауданы,  ОҚО

С а б а қты ң   б іл ім д іл ік   м а қс а ты : 

о қ у ш ы л а р г а  

Астана-Бәйтерек туралы толы қм ағлум ат беру,  Бәйтерек 

м а к е т ін  

ж а с а т у  

а р қ ы л ы  

о л а р д ы ң  

к ө р к е м д ік -  

ш ы ғарм аш ы лы қойы н  қалыптастыру.  ул тты қ мақтаныш 

сезімін  ояту,  эстетикалы қ талғамы н  уштау:

Д ам ы туш ы лы қ  мақсаты: 

о қуш ы л а р д ы ң   жалпы  

іскерлігі  мен  іс-әрекетін,  өнерге,  әдем ілікке  сулулы ққа 

қы зы ғуш ы л ы ғы н   а р тты р ы п ,  т а п с ы р м а н ы   т и я н а қты  

оры нд ай  оты ры п, 

ең б е к  ету  ж әне  ш ы ға р м а ш ы л ы қ 

қабілетін дамыту:

Тәрбиелік  мақсаты: 

оқуш ы ларды   ез  елін,  ултты қ 

қоленерін қастерлеуге тәрбиелей  отырып,  шеберлікке, 

еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

С а бақты ң түрі  аралас,  сарам анды қ  жүм ы с 

Сабактыңәдісі  топтықоқыту.  сурақ-жауап  түсіндіру, 

сарам анды қ  жум ы с  орындау.

Пәнаралық  байланыс:  тарих.  математика,  физика, 

геометрия,  сызу,  бейнелеу өнері.

Сабактың кернекілігі  Елбасымыз  Н  Назарбаевтың 

«Еуразия жүрегінде» кітабы.  Астана-Бәйтерексуреттері, 

плакат,  нусқау  карта,  улгі.

Қүрал-жабдықтар:  қолшатыр сымдары,  сызғыш.  ара. 

жонғыш. кол бүрғы. тістеуік, шапқы  шаблон, темір қайшы, 

ағашбалға.

С абакты н барысы.  1  Үйымдастыру  кезеңі.

2.  Жаңа  сабақты ң м азм унды қ ж о сп а р ы

а) жаңа саба қты ңта қы ры бы : 

ә) жаңа  сабақты  түсіндіру;

б) оқуш ы ларға тапсы рма  беру  сарам анды қ жумыс,

в) оқушы жүм ысы н  бағалау,  сабақты  бекіту,  корыту.

Жаңа сабақ.

Оқушыларғә  Астана каласы.  Бәйтеректуралы оқып, 

зерттеп  келу тапсы ры лған,  олар  интернеттен  көптеген 

м әліметтер жинақтаған,  сүрақ-жауал  аркылы  ойларын, 

білгендерін  ортаға  салды.  өздерінің  зерттеп,  аныктал 

жазып  келген реф ераттарын қоргады,  сабак барысында 

А ста н а ,  Б ә й те р е ктің   та р и хы   тура л ы   айты лды ,  ось. 

м ә л ім е т т е р д і  т о л ы қ т ы р а  

ке л е ,  м а к е т т ің   жасалу 

жолы мен танысты рдым.

• 

Ал,  оқушылар,  біздщ  керемет,  бүкіл әлем таңдана 



қараған Бәйтерегіміздің макетін жасау жолын уйренейік.

Ең бірінші  Б көрінісін мүқият.  мән бере қарзп отырып, 

ақ  қағазға  көрсетілген  көлемі  бойы нш а  сызамыз  да, 

ойы латы н  жерлерін,  яғни  тер езел ер інің   орындарын 

оямыз.  Толық көлемі  ш ыққан  соң,  жүқа  қаңылтырга дәл 

с о л а й  

е т іп  

к е ш ір е м із  

Қ ы р л а р ы н  

шыгару 


үшін  ағаш  балғамен  соққы лайм ы з,  соққылай  отырып, 

тиісті  е р л е р ін о я м ы з  да.  бір-біріне байланыстырамыз. 

A  көрінісі  бойы нш а  d=20  агаш қа  (8) түтікті  бекітетіндей 

етіп,  қол  бурғы м ен  оямы з  ойы лган  жерге  түтікті  (7} 

е н гіз іп   т е м е н гі  ж а ғы н   б е к іт е м із   ж э н е   дайы н  жүқа 

қа ң ы л т ы р д ы ң   (6)  т ө м е н гі  ж ағы н  ағаш қа  бекітеміз, 

ж о ға р ғы   ж а ғы н а   п л а с т м а с с а   о қ ш а у л а гы ш т ы   (5) 

орналасты ра отырып,  жұқа  қаңылтырмен  қолшатыр (3) 

тем ірін  бір-біріне байланы сты рам ы з  Түтіктің гайкасы" 

(4)  қатайты п.  т ү тікт ің   іш /не  сы м д ы   (9)  қоса  жүргізе 

о т ы р ы п ,  п а т р о н д ы ,  12  V  л а м п о ч к а н ы   (2),  сәуле 

ш а ш ы р а т қ ы ш т ы   (1 )  р е т ім е н   б е к іт е м із   Ш ыршаны 

безендіруге арналған лампочкаларды   12 V-қа  есептеп 

м а к е т т ің   іш к і 

ж а гы н а  

ән 


ш ы ға р а т ы н ы м е н  

орналасты рам ы з.  Аж ы ратқы ш -қосқы ш   (10)  арқылы  12 

У то ккө зін е   (9)  қосамыз.  Безендірілген әр түрлі жарыклен 

ә уе н ге   б е л е н ге н   Б ә й те р е к т і  кө р е м із  Буны  керген 

оқуш ы лардың  қуаныш ында  шек  жоқ.  Бундай  әсем  де 

әдемі  макетті жасауға оқушылар қүлшына  кірісері  анық.

Ә тілген саб а қ бойы нш а сурақ -жауап аркылы бекіту 

ж у м ы с ы   ж ү р гіз іл е д і.  е к ін ш і  с а б а қт а   о қуш ы л зр   өз 

қолдарымен  Бәйтерек макетін жасап шығарады

"Бәйтерек”  макетін жасаутехнологиясы

fvjo  Ж ум ы с ты ң   оры ндалу 

_

 



ретп

_________

1

 

С ә у л е   ш а ш ы р а т қ ы ш  



I  (ф л а п о н )

2  '  Э л е к т р   ш а м ы  

12V  

I  патрон,  сым



3

  1 Қолшатыр темірлері

4  i  Гайка

.   I  Пластмасса 

й  i  оқшаулағыш

I  Ж уқа  қаңылтыр

1 Қажетті 

қүрал-саймандары

i  сызғыш,  қысқыш. 



бурауыш

1------ 


• -I

I  сы зғы ш ,тістеуік.  шапқы  , 

шаблон

тістеуік,  кілт



бурғы. егеу,  белп салғыш  j

т е м ір   қай ш ы ,  сызғыш ,

i

7_

Труба 25 d



I  dirdUJ UdJ ltd

’  сызғыш, темір ара, егеу

сызғыш,  ара, жонғыш,  кол 

бурғы


8

Ағаш   20-25 d

9

Сым,  12V ток кезі



Гсызғыш, бурауыш, 

I  т істе уік

10 А жы ратқы ш

I  бурауыш ,  тістеуік

«Мектептегі технология.  Технология в  школе»

№6/2010


^^ЕХНОЛОГИЯ

Ms  Ж ум ы сты ң 

орындалу реті

Су тураты н тарелкалар 



диаметрлері  - 1 0   см.15 

см  20 см. 25 см (4 дана)

Қажетті

қүрал-саймандарьі



сы зғыш ,  қол  бурғы,  егеу, 

зімпара қағаз

2

Тірек түтік (3 дана)



сызғыш  тем ір  ара  егеу, 

қысқыш


3

Түтік 30  см

СЫЗҒЫШ,  ҚЫСҚЬіШ,  кілт

4

Су жүретін шланга 



2 дана  50 см  х2

сызгыш,


қысқыш, бурауыш,  қайшы

5

Су туратын  ыдыс



қол  бурғы,  қысқыш,  кілт, 

егеу. бурауыш

6

Су насосы ВАЗ-06 ІЭНЦ 



2,5-12

(Эйнек тазартаты н)

қол  бургы,  қысқыш,  КІЛТ 

егеу,  бурауыш

31

Мамандық  таңдау



Серік  Ш ЕБЕКО В,

Сарыбулақорта мектебінің муғалімі.

Еңбекшіқазақ ауданы, Алматы облысы

Бүпнгі  таңда  е л ім із д е   н а р ы қты қ  ө н д ір іс тің   ны қ 

орнығуына сай жас урпақты кәсіпшілдіктің жаңа түрлеріне 

бейімдеп,  кә сіб и   т ү р ғы д а н   ә л е у м е т т е н д ір у ,  уа қы т 

суранысына.сай кәсіп игертуге бзғыт-бағдар беру, дурыс 

жол керсету  қатаң талап етілуде.

Жас урпақты кәсіпш ілдікке бейімдеу жеке  қурылым, 

белгілі  бір  жүйе  түрінде  көрінгенімен.  ол  жас  урпақты 

еңбекке  да яр ла у  ж у й е с ін ің   қ у р а м д а с   б ө л ігі  б ол ы п 

табылады  және  еңбекке  даярлау  жүйесі  ете  күрделі 

қүрылым  Оның  қүры лы мы на  мектеп  ужымы,  басқару 

және оқу-тәрбие жүмыстарын үйымдастыру бөлімі, еңбек 

пәні сабагының муғалімдері, өндірістік оқыту шеберлері, 

енбек  сабағы на  т а р ты л ға н   о қ у ш ы л а р   к о н ти н ге н ту  

иунделікті  міндеттері.  еңбек  пәндері  кәсіптік  бастауыш  

немесе  орта  к ә с іп т ік   б іл ім   б е р у ге   а р н а л ға н   оқу 

бағдарламалары, әдістемелік жинақтар, еңбекке даярлау 

қүралдары.  сабақтан  т ы с   ж ур гізіле тін  еңбекке  бәулу 

үрдістері,  әр  түр л і  ү й ір м е л е р   мен  ф а ку л ь та ти в т ік  

жумыстары,  қоғамдық белсенді  еңбекке  жүм ы лды ру  іс 

шараларытс.с  кіреді  С о н ы ң дә л ел і ретінде маманды қ 

таңдауға байланысты өтілген аш ы қ сабағымды  үсынып 

отырмын.

Сабацтың м ақсаты :

1) М амандықтаңдаудың қыр-сырларын меңгерту;

2)Өз қалаулары бойынша мамандыкгы дурыс таңдай 

білуге  баулу,  білім  беру  ж үйесінде  мам анды қ  таңдау 

дағдыларын жетілдіру;

3)  Елімізге  өз  үлесін  қоса  біліетін  адал  маман  иесі 

болуға төрбиелеу

Сабақтың көрнекілігі:  сурет,  сызба,  буклеттер

Сабақтыңтүрі  ж аңасабақ.

Сабакгыңәдіс-тәсші: сүралым,  жазылым, тыңдалым 

баяндау, талдау.

Пәнаралық байланыс  қазақ әдебиеті,  сурет пәидері.

Сабактын барысы.  I,  Үйьімдастыру кезеңі

II. Үй тапсырмасын сурау.

1)Еңбекті қорғауга кіретін мәселелерді сызба бойынша 

сүрау

1

.__________ ,  2.___________



2)

Шеберханаларда 

'{

 

жарақаттанудың 



X   негізгі себептері

3) 


«Ш еберханадағы ауаның маңызы» тақырыпшасы 

ауызша суралды

III. Үй тапсы рмасы н  қорыту

Ә р   с а б а қ т а   о қу   ш е б е р х а н а с ы н д а   қ а у іп с із д ік  

техникәсы н  сақтау  талаптары н  сактауды  эр  кез  естен 

шығармайық.

IV  Ж аңасабақ.  Адам өз өмірінің негізгі бөлігін кәсіптік 

қызметлен  айналы суға  жум сайды   Адамны ң  тағдыры 

оны ң  қандай  м а м а н д ы қты   таң д аға н ы н а  тікел еи  

байланысты болады  М ам анды қтаңдау -  қиын  міндет

1 )М а м а н д ы қ   т а ң д а у д а ғы   с е н ің   о й ы ң   қ а н д а й ?  

(Суралым).

2) Сызба бойынша ой бөлісу.

Мамандық 

таңдауда 

— - 


қателік 

жібермеу


Талантыңды

ескер


Қажеттілік

-

Өз мүмкіндігіңці  I



талаплен

уштасты ру

Денсаулығыңды

ескеру


Өз қабілетіңе үңілу

3)  Ауы л  ш аруаш ылығы   өндірісі  бойынша  бөлінетін 

салалар туралы балалар ауызша  пшір алысады

а ) К и ім т іг у  

ә  )Тағам  әзірлеу

б)  Металл өңдеу  в )А ға ш ө ң д е у

4) М әм анды қтаңдау үшін

Үйірмелер-

Ф акультативтік  сабақтар.

Оқу-өндірістік комбинаттар,

Үнемі ж ум ы сістеу керек.  Осы өндірістік жағдайлардың 

ұллсімен мүғалім езітаны стырып өтеді  Сёбақбарысыңда 

әр  түрлі  өн д ірістік  жағдайларды ң  үллсім ен  танысыл, 

т ә р тіп ке ,  ж а у а п ке р ш іл ікке ,  қ а р ы м -қ а т ы н а с   жасауға 

іскерлікке үйренеді

6)  Д әптерм ен  жумыс,  (Ж азылым).

«Мектептегі технология.  Технология в  школе»

№ 6/2010


32

% £


е х н о л о г и я

Мамандық таңдау кезінде 

кімнің

 ойына сүйенесің"? 



а) Өз таңдауы мэ

5)

М а м а н д ы қ т ы  



сүйікті  пәнімен 

ш атасты ру

Мамандық

таңдау


кеэіндегі

жіберілетін

қателіктер

Таңцаған 

мамандығың 

ц  жөнінде 

мәліметті білмеу

ө) А та-анамны ң таңдауына.

б) Қурдастары м ны ңтаңдауы на.

V.  Ж аңа  сабакты   қоры ту  Өз  ойың,  өз  пікірің  өз 

тужы ры мың,  өз денсуалығың,  өз  ақылың.  өз  таңдауың 

ғзн а  д үр ы с маман  иесі  болуға  жетелейді

VI.  Ж аңа  сабақты   бекіту.

Өз мемлекетіңнің адал маманы болуга талпын

VII.  Бағалау. Жаңа сабаққа атсалысқан  өз ойын жеткізе 

білген оқушыларды ерекше  мадактап,  бағалау.

VIII.  Үйге тапсырма.  «Менің мамандығым»  шығарма

Қ ұ р а н д ы   е р

А. АУБАКИРОВ,

М.В  Ломоносов атындағы орта  мектебінің 

технология  пәні мүғалімі,

Шалкар ауылы.  Қарасай ауданы.  Алматы облысы 

М ақсаты :

-  қүранды   ердің  тү р л е р ім е н   және  куры л ы м ы м ен 

т а н ы с т ы р у ;  е р д ің   б е з е н д ір іл у і,  е р д і  ж а с а у д ы ң  

технологиясым ен таны сты ру;

-  о қуш ы л а р д ы ң   т а н ы м д ы қ   ә р е ке тте р ін   арттыру, 

арнаулы  қүрал-жабдықтармен жүм ы с істеу дағдыларын 

дамыту;

-  оқуш ыларда  ж үм ы с  орнын  дүры с  үйымдасты ру 



және өз бетімен  жүм ы с  істеу  қасиеттерін  тәрбиелеу

К е р н е к іл ік .  е р д ің   м о д е л і  с у р е т і. 

қү р ы л ы м ы . 

технологиялық карта

Ә дістері:  көш пенділердің  турм ы сы м ен  таны сты ру 

(әңгім елеу):  ердің  қүры лы м ы м ен  тан ы сты ру  (дэріс). 

технологиялы қ  карта жасау {конспект жазу),  ізденіс,  өз 

бетімен  ж үм ы с  істеу,

С абакты ңтүрі:  аралас.  сарамандық,

Сабақ барысы:  1. Үйымдастыру кезеңі.

2,  Ж аңа тақы ры пты   түсіндіру.

Ердіңтүрлері:

- «Үйрек бас ер»

- «Ш ош ақбас ер)>

- «Қазақері»

- «Қүранды ер»  (  Қоқан ері)

- «Қ азы қбас ер»

Ердіңқуры лы м ы  (1-сурет).

А  - керсін

Б 

- ершік -  орта ағаш 



В - оқпан 

Г - қапталдары 

Д - қүйысқан шығыршыгы 

Е - канжыға  бау 

Ж  - үзеңгі бау  көэі

3 - өмілдірік шыгырш ығы 

И  - қоспа 

К - шыгыршық 

Л - шоқтық

Ердің соқа  басы  (2-сурет).

1  - баспа (керсіннің б аспасы )

2,  2* - артқы  қондырмалар

3,  3* -  қондырма қанаттары

4, 4 ' -  қапталдар

5,  5* -тір е уіш те р

6,  6* - орта ағаш (орта  ағаш қүйрығы)

7 -ж е лкеб а сар

8,  8* - кепіл ағаш

9,  9* - баспа ( ақланның баспасы )

10  - қастық айыр басы

11,11  * - үзынша қосла ағаштар

12 -т ы қп а  келіл ағаш

13,  13’   - қасты ң оң жақ және сол беті 

1 4 ,1 4 * - жанама тол ы кгы рм ал ар 

Ердің безендірілуі жэне дизайн 

Қойылзты н талалтар

• сүйегі өте жеңіл  болу  керек

•  сы рты   ты м   сы пайы   болу  керек,  атка  қонымды 

тұрақты   (аттың  арқасын  қажамау  керек  )

• адамға жайлы,  әдемі,  жсңіл 

Дайын ердіңбезендіріпуі:

• кара былғарымен  қапталады

•  сүйеклен  жақтау

• жасыл былғарымен безендіріледі

•  кара тем ірге  күміс  қактау,  жалату

•күм іс  бүркеншекті  шеге (сіңірленген ер көнделмейді 

көнделген ер сіңірленбейді)

• тоздәу,  сіңірлеу

• әр түрлі түспен  бояу

■  лактау  (2,3-суреттер)

3,  С арам анды қж үм ы с.

Ж ү м ы с   о р н ы н ы ң   ү й ы м д а с т ы р ы л у ы н   және 



қауіпсіздік техникасы  ереж елерін  сақтауын  тексеру,

2  Ж үм ы сты   жасау  ретінің  сакталуы н  және  дүрыс 

орындалуын тексеру,

3.  Ж үм ы сты ң   аяқталуы н  тексеру.

4,  Қорытындылау.  Бағалау.

«Мектептегі технология.  Технология в  шноле»



№6/2010

/ Т

е х н о л о г и я

зз

Э л е к т р   к е л і с і н   ж а с а у



Тоғайбай ҚАЗИЕВ,

№28 орта  мектептің мугалімі,

Бақтыбай МЫРЗАЕВ, 

9 сынып оқушысы,

Ақтау  қаласы

Жадығаттың паспорты.

Ж а д ы ғ а т т ы ң   а т а у ы :  Э л е к т р   т о г ы м е н   ж у м ь с  

жасайтын келі.

С екцияны ң аты  ж ас техник.

Ж адығат  темір.  ағаш,  қағаз,  тоқ ж абды қтары  жәье 

т б   құралдар қолданылды.

М а қ с а т ы :  с а л т -д ә с т ү р ім із ге   б а й л а н ы с ты   ауыл 

ш аруаш ы лы ғы   ө н д ір іс ін   д а м ы ту ,  ж аңа  т е х н и ка н ь і 

түрмысқа енгізу,

Кепі-келсаптың қолданьілатын оры ндары

Келі  мен  кел сап  -   тары,  бидай  тағы   б асқа  дәнді 

дақы лдарды   т у й е т ін ,  у н т а қ т а й т ы н   қа тты   ағаш тан 

ж а са п га н   қ у р а л .  К е л ін ің   б и ік т іг і  5 0 -6 0   см  ж уа н  

бөрене  ағаш ты ң  ор тасы н   30 -35  см  те р е ң д ікте   о й ь п  

жасайды.  Агаш  келінің түрі болады:  тақта  келі,  шуңгыл 

келі 

Ш у ң ғы л   к е л і  т а р ы н ы   қ а р а   а у м а қ т а у ғ а  



п а й д а л а н ы л са .  т а қ т а   к е л і  ж а р м а л а п   у н т а қ т а у ға  

қолданылады  Т а қ тз   кел ін ің   түб і  те гісте у  келеді  де, 

келсап дәл тиіп, дәнді  майдаләуға,  унтақтауға  қолайлы 

болады  С о н д а й -а қ  тары,  би да й ,  жүгері  тал қа нд ауга 

пайдаланылады.  К е л ін ің   т ү й гіш   ағаш ы н  келсап  деп 

ата йд ы . 

К е л с а п т ы ң  

к е л ін і 

т ү й г іш т е й т ін  

басы салмақты етіп ж а сал ы п  қолға  устайты н  жерінен 

тутқа шығарылады.  Келсал узынды ғы   1,2-1,3 метр жуан 

агаш.  Х а л ы қ   т у р м ы с ы н д а , 

к е л ін ің   ж е р   ке л і 

(келі орнына  уақы тш а  па й д а л а н ы л а ты н   ш үңқы р),  тас 

келі  (келсабы н  а ғаш та н   ж а с а ға н   ке л і),  агаш   (жуан 

а гаш та н  

о й ы л ы п  

ж а с а л а д ы )  

т ү р л е р і 

көздеседі.  Қазақүсталары  к е л ін іт ү та с а га ш  кесіндісінен 

үңгіп жасайды  Келі  мен  келсапты   жасау үш ін  көбінесе 

ағаш ты ң  қа тты   т ү р л е р ін   -   қ а р а ға ш т ы ,  қа й ы ң д ы  

қолданады. 

Қ а за қста н ны ң  

б а р л ы қ 

өңірлерінде 

біркелкі  етіп  ж асалғаны н  аңгаруға  болады   Тек Ертіо 

бойындагы  келі  мен  ке л са п ты ң   кел ісі  б и ікте у   келеді 

Сол  сияқты   О ң т ү с т ік   ө ң ір ін д е   қүр а м а   ке л іл е р   квп 

кездеседі  Бүл өңірд е  ағаш   тута с  ке зд е спей тін д іктен , 

екі,  не  үш   а га ш  

к е с ін д іс ін   қ и ы л ы с т ы р ы п , 

түйе  т е р іс ім е н   т а р т ы п   қ а п т а п   т а с т а й д ы   К е л ін ің  

темірден жасалган түр ін  те м ір   келі деп  атайды   Келіні 

шеберлер мықты әрі жары лм ай кеп жылга шыдауы үшін 

қыэған  танды р  іш інде  ы сты қ  қозға  қаптап  алы п  оның 

ішіне,  сы рты на  қо й д ы ң   қу й р ь іқ  м а й ы н ,  не  т ү й е н ің  

қомының  майын  сің іред і  Келі  ж а ры лы п  кетпес  үшін 

оныңиінін түйенің иленбеген ш икі терісім ен  ^аптаиды 

Шикі  тері  кепкен  кезде  т з р т ы л а д ы   да,  кел іні  катты 

цысып  қ а л а д ы  

К е л ін і  с ы р т ы н   қ а й ы с л е н   ы сы п  

жыптыратып  қояды

Электр  к е л іс ін   ж а сау.  Біз  бүдан  б уры н  ағаш   келі- 

келсапты ң  ж а с а л у   ә д іс ін   ү й р е н д ік   о н ы ң   т а р и х и  

маңызы,  өткен  зам анда  а та -б а б а м ы зд ы ң  өм ір сүрген 

кездегі  түрм ы сқа  өте  қа ж е тті  қурал  буйы м   болганы н 

баяндадық.  Бул келі-келсап әр бір ауылдагы  қазақ үйінің 

ажырамас  ул тты қ  б уй ы м ы .  Бірақ,  т а р ы н ы ,бидайды  

қуырып адамға тагам болғанш а  бір талай ауыр еңбекті 

талап  етеді,  Уақьіт  көп  кетед і.  Сол  негізде  еңбекті 

жеңіпдету үшін электр тогымен  ж ум ы с жасайтын  келіні 

ойлап  табу  қажет  болды   Э лектр  ке л ici  қарапайы м, 

қүрыпысы күрделі емес  Солай болса да электр тогының 

күшімен  қуырылған тары ны ң,  б идайды ң,  ж үгер ін ің  көп 

мөлшерін.  аз уақыт іш інде дайы ндауға болады.  Кететін 

еңбек үш есе азаяды .  Э лектр  келісі:

1 ) Э лектр  қозғалтқы ш ы нан

2)  Ш елекш еден  (қақпагы м ен)

3) А ж ы р а тқы ш та н

4 ) Пропеллерден

5) А сты на  о р н аты л аты н  тақтайш ад ан

6)  Э лектр өткізгіш інен турады

Келіні  ж а сау  уш ін   т а қта й ш а н ы   алы п  (42x18  см/ 

үстіне двигателді орналастыру үшін орнын белгілейміз 

С е б е б і  э л е ктр   д в и га т е л і  т а қ та й ш а н ы ң   үстін е   нық 

орнатылуы  тиіс  Тақтайш аға двигателді орналастырып 

б іл ікке   кастрю лд і  ор н ал асты р у  үшін  оның  түбін  дәл 

орната  те се м із,  Т есіл ге н   ж е ріне н   кастрю лд і  б іл ікке 

ор натам ы з.  Т есілген  жерге  кастрю л  мен  двигателдің 

м о й н ы н ы ң   а р а с ы н а   р е з и н а д а н   д е ң ге л е т іп   қойы п 

ор н а л а сты р а м ы з,  С еб еб і  уаты лған  дән  двигателдің 

ү с т ін е   т ү с п е у і  ке р е к.  А й н а л м а л ы   б іл ік т ің   басы н і, 

п р о п е л л е р д і  о р н а т а м ы з .  Б ә р ін   д ү р ы с т а п   б е к іт т  

қақпағы н ж абам ы з.  Кейін  аж ы ратқы ш ты  тақтайш аны ң 

бір  қаптзлы н а орнатам ы з

О сы м ен  қарапайы м   эл е ктр  кел ісі  дайы н  болады 

Т а р ы н ы   т а з а л а ға н   кезд е ,  а га ш та н   ж а с а л га н   келі- 

келсапқа  қарағанда  б е л гіл і  бір  уақы т  мөлш ері  60-90 

се кун д   б ол уы   тиіс.  Егер  уа қы т  ескер іл м е се  тарыны 

бидайды ,  жүгеріні  ш амадан ты с  майдалап  жібереді

Э л е ктр   к е л іс ім е н   ж ұ м ы с   ж а с а ға н   кездс 

сақталатын  қа уіпсізд ік ережелері:

1)  220  Вольт ток кернеуін  пайдалану  керек.

2)  Э л е к т р   к е л іс ін   т е к   кан а  т а р ы н ы ,  б и д а й д ы , 

ж үгеріні  б ел пл і  бір  м өлш ерде  салы п  қақпагын  мын^тап 

ж а пқан н ан   кейін  іске  қосу  қажет.

3)  Ы л га л   қо л м е н   қо с у га   не  а ж ы р а т у га   р уқса т 

етілм ейді

4 )Т аза ртаты н   бидай,  тары,  ж үгеріні  міндетті түрде 

пропеллердің орналасқан деңгейінен  аз болмауы тиіс

5)  Э лектр келісін  қосқан  кезде  ы нтаны   басқа  жаққа 

аударм ау  керек.

6)  Э л е ктр   ке л іс ін   ж у м ы с та н   кейін  суы ты п,  оны 

тазалап  қою  керек

5) 


Э лектр  ке л ісін   ж а сау  те хн о л о ги я сы   (Н усқау 

карта)


Керекті қурал-жабдықтар:

1  Э лектр д в и т а т е л і -  220  В

2

  Қосқыш


3,  Кастрюль немесе шелекш е

4,  Асты ңғы  тақтайш а

5,  Электр провод 2.3  м

6-  Пропеллер (дәнді түйетін)

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1, Қасиманов С.  Қазак;  қоленері.  1969

2.  Қазақтың қолданбалы өнері,

3  "М ектептегі  технология".  2007,  №3,  4,  5.  2008. 

№6,7,8.

4,  Маңғыстау энциклопедиясы



Электр келюінің схемасы

Ток көзі


А ж ы ратқы ш  

Э лектр қозгалтқы ш

«Мектептегі технология.  Технология

  е 


школе» 

№6/2010


34

^ ? Е Х Н О Л О Г И Я

Электр келісінің жасау технологиясы, нұсқау карта

Ж үм ы с ты ң   аты

Қ ажет қүрал-саим андар 

Материал саны

Ш икізат

Ж үм ы сты ң

сызбасы

Э лектр кел ісін щ  негізгі 



бөліктерін дайындау.

О твертка,  плоскогубцы , 

оқш аулағы ш  таспа 

(изол ента),  кілттер.

Э лектр д в и га те л і 

0,75  ватт

П одставкага 

Ара, 


двигательді 

сүргі,  бүрғы, 

орнал асты ру 

балга,  кілт,  өлшеуіш.

Ағаш  тақтай.  42-18  см

Дән түй гіш   науаш асы н

(кастрю лді)

орналастыру.

Кілт.  бүргы, 

о т в е р тка , 

резина,  пластина.

К а с т р ю л  

н е м е с е  

(ш елекш е)  кақпақ

Пропеллерді 

айналмалы  оське 

бекіту.

К іл т т е р .  б ү р а н д а   егеу, 



өлш еуіш  күралдары,

Втулька


д а н а  

м е т а л л  

пластинка

Пускатель 

(аж ы р атқы ш ты ) 

тақтайш аға  бекіту.

Бүранда,  шегелер, 

бүра уы ш   (отеертка), 

қысқыш.


Вклю чатель 

2  ко н та ктіл і  пускатель

Электр келісін

қүрасты ру

ж үм ы стар ы .

Э л е к т р п р о в о д ы   3  м е тр 

вилка,  оқш аулағы ш  таспа. 

отв е р тка .

Д в и га те л ь   пускател ь 

(включатель шелекше) 

пропеллер.

Б ү й ы м д ы  

ә р л е у  

ж үм ы стар ы .

Күйдіргіш  қүрал,  сыр олиф 

майы.


Сыр,  бояу,  олиф майы

Т е х н о л о г и я   п ә н і   м ү ғ а л і м д е р і н е   п а й д а л ы   к е ң е с т е р

Л и м а р  З А Й Т ҚА Л И ¥Л Ы , №9 жалпы білім беретін мектебі,  Орал қаласы

Агаш  бетіне  бедер  ою  сабақтары н  өткен  кезде 



оқушының жаттыгу жүм ыстарына  мөлшерде ағаштың 

ж ум сақ түрлері  қажет  Оларды  пайдаланғаннан  кейін 

қайталай  па й дал а ну  мүмкін  емес.  Себебі  сүргілеу 

станогында қайта сүрплеуге ағаштың көлемі өте кішкене 

Егер  мына  көрсе тіл ген   жабды қты   пайдаланса  бүл 

кемш ілікті  жоюға  болады   Көлемі  кіш ке н е .  б ір  рет 

пайдаланылган  яғни  бетіне  бедер  ойылған  ағашты 

қайта сүрлеуге болады,  Ол үшін ағашты (4) корпустың 

(1)  асты на  салып  сүргілеу  ста н о гы н ы ң   б етім ен   екі 

түтқадан (2) үстап жылжытамыз. Сүргіленетін ағаш (4) 

ж ы лж ы п  ке тл е с  үш ін   қа тты   а га ш л е н   (е м е н ,  бук) 

ж асалған  т ір е к  (3)  ко р п усқа   (1)  ж е л ім   және  ағаш 

шегелермен бекітілген  Түтқаларды қолға ыңғайлы етіп 

С Т Д -1 20  ста н о гы н д а   ж о н ы п  а л уға   б о л а д ы  

Бүл 

жабдыі^гың көмегімен  көлемі  кіш кене ағаш бөліктерін 



станокта сүргілеуге боладьі.

2. 


Мектеп  ш еберханасы нда  көп  мөлш ерде тем ір 

бөліктерін кесуге тура келеді,  Оған ара,  шапқы сияқты 

қ ү р а л д а р   п а й д а л а н ы л ы п   ж ү р .  С о ң гь і  у а қ ы т т а  

«Болгарка»  қүралы н  пайдалануда  Осы  «Болгарка» 

қүрал ы ны ң   кескіш   д и с кіс ін   ағаш   кесетін   ста н о кқа  

орнатса. темір  кесетін станокқа айналдыруға болады. 

Ол үшін  станоктың білігінің диаметрінесәйкес келетін 

кескіш диск орнату керек.

Ьулжабдықтыңерекшелігі  орнықтьі  қауіпсіз

Қауіпсіздік  шарасы: 

бетке  мөлдір  маска,  қолға 

қолғап  кию  қажет.

3. 

Т е хн о л о ги я  пә ні  б а ғд а р л а м а с ы н д а   желімдеуге 



арналган  жүмыстарбар.  Бүл  жүмыстарға  турлі  жабдыктар 

пайдаланылады (арнайы қысқыштар, пресс, т.б.) Осылардың 

қ а т а р ы н д а   ө т е   қ а р а п а й ы м   ж а б д ы қ   а в то м о б и л ь  

камерасынан қиып алынған ені  1-3 см үзын кесінді қысқыш 

(ж гут),

Бүл  к е с ін д і  қы с қы ш   (ж гу т)  к ө м е гім е н   кез  келген 

келемдегі  заттарды   ж елім деп  үзақ  уақытқа  қысып  қоюға 

болады.


«Мектептегі технология.  Технология в  школе»

№6/201С


^ ^ Е Х Н О Л О Г И Я

35

СӘНДІК 



ҚОЛДАНБАЛЫ  ӨНЕР

Сейітұлы ҚАЛЫҒҮЛ,

Б ереке  орта  м е кте б і,

Алм аты   об л ы сы ,  Б а л қа ш   ауданы ,

Сабақты ңтақы ры бы :

« Ү й е ң кі  а ғ а ш ы н а н   ж ү к а я қ т ы ң   а я ғы н   ж а с а у »  

технологиясы .

Сабақтың мақсаты : 

ж ұ м ы р л а п   ою а р қы л ы  өнер 

туынды сын  жасау.

1.  Б ілім ділік:  Ж е т іс у  ө ң ір ін д е  ө се тін  а ғаш  т үр л е р і, 

қо л д а н ы л уы ,  ү л т т ы қ  

ө н е р м е н   т а н ы с а   о т ы р ы л , 

жүкаяқтың  қ а ж е ттіл ігін   б іл д ір у ;

2. Д ам ы ту ш ы л ы қ: о қу ш ы н ы ң  кә с іп тік б е й ім д іл ігін , 

ш ы ғ а р м а ш ы л ы қ   ш е б е р л іг ін ,   е ң б е к   іс к е р л іг ін ,  

икемділігін  д а м ы ту ;

3 . Т ә р б и е л ік : 

ү л т т ы қ  

қ о л ө н е р д і 

ү й р е т у , 

эстетикалық та л ға м ы н   үштау.

С абақты ң  к е р н е к іл ігі:  А .Н ә л іб а е в   « А ға ш   о ю », 

т е х н о л о ги я с ы   н у с қ а у   к а р т а л а р   ж а с а л ғ а н   д а й ы н  

бүйы м дар,  қ ү р а л - с а й м а н д а р ,  с т а н о к   С Т Д -1 2 0 М , 

қашау, түрпі,  т.б.

П ә н а р а л ы қ  б а й л а н ы с :  ге о гр а ф и я ,  сурет,  сызу, 

математика.

Сабақтың  түрі:  с а р а м а н д ы қ   ж ә н е   те о р и я л ы қ,

Сабақтың  б ар ы сы .

1.Ү йы м дасты ру  ке зе ң і.  О қу ш ы л а р д ы   т ү ге н д е п . 

олардың  арнайы   ки ім ін е   кө ң іл   бөлу,  қур а л -ж а б д ы қ, 

станок,  ж үм ы с  ор н ы н   да й ы н да у.

2.Үй  т а п с ы р м а с ы н   те ксе р у.  Ө тк е н   т а қ ы р ы п т ы  

оқушылар  қ а н ш а л ы қ т ы   м е ң ге р ге н ін   т е с т   а р қы л ы  

тексере  оты ры п,  с ү р а қ   а р қы л ы   ж а уа п   алу.

1.  Бедерлеп  ою   д е ге н ім із   не?

2.  Ж үм ы рлап  о ю д ы   қа л а й   тү с ін е с ің ?

3.  Агаш  өнерінің  т ү р л е р ін   а та ?

4.  Технология  пәні  нені  о қы т а д ы ?

5.  Қатты ағаш ты   та п ?

6. Ағаш әңдеу с т а н о гы н д а   қ о л д а н ы л а ты н   қү р а л ?

7.  Ж үқа  м е т а л д ы   қ а н д а й   қ ү р а л м е н   т ү з е т у г е  

болады?


8.  Машина  ж а с а уд а   қо л д а н ы л а ты н   б о л а т   турі 

қандай?


II. Жаңа сабақ.

■ 

Балалар,  бүгінгі  с а б а қт а   ағаш  ж ә н е   ағаш   еңд еу 



энері  туралы  ә ң гім е л е й м із,

Қазақ  халқы  -   кең   б а й т а қ   р е с п у б л и ка   ж е р ін д е гі 

ертеден  қ а л ы п т а с қ а н   к е н е   м ә д е н и е т т ің   т ік е л е й  

мүрагері  және  сол  д ә с т ү р д і  д а м ы т у ш ы ,  ж а ң ғы р ты п  

байытушы ел.

Қ а зір гі  у а қ ы т т а   р е в о л ю ц и я ғ а   д е й ін г і  қ а з а қ  

хал қы ны ң  

қ о л ө н е р  

т а б и ғ а т ы н  

ж а н - ж а қ т ы  

з т н о гр а ф и я л ы қ   т ү р ғ ы д а н   з е р т т е у д ің   ө м ір л ік  

тәж ірибе  ү ш ін   м а ң ы з ы   з о р .  Ө й т к е н і  қ а з а қ т ы ң  

қоленері  жалпы  ха л ы қ  м ә д е н и е т ін ің   іш ін д е гі  негізгі 

салалардың  бірі.

Қай  х а л ь ц   б о л с ы н  

д ү н и е ж ү з іл ік   м ә д е н и е т  

қорына  ез  үлесін  қоса 

а л а д ы .  О л а й   б о л са ,  қа за қ 

халқыньщ  да  ү л т т ы қ   м ә д е н и е т і,  о н ы ң  

іш ін д е  

қолөнер  ш еберлерінің  ө н е р і  -   ж а н -ж а қты   зе р тте уд і 

қажет  етеді.  Қ а з а қ   х а л қ ы н ы ң   ө м ір ін д е   а ғ а ш т а н  

жасалатын  үй  б ұ й ы м д а р ы н ы ң   у л е с і  зо р .  О л а р  

бірнеше  түрге  бөлінеді.

Киіз  үй  сүй егі:  ш а ң ы р ақ,  уы қ,  кереге,  т.б

А ға ш   ү й   ж а б д ы қ т а р ы ;  а с а д а л , 

ке б е ж е ,  ке л і- 

ке л с а п ,  т.б.

Үй ж и һ а зд а р ы :  са н д ы қ,  ағаш  т ө се к,  ағаш  ж асты қ, 

ж ү к а я қ,  е р -тү р м а н   сүй егі,  т.б.

Ү йеңкі  а ға ш ы н ы ң   Ж е т іс у   ж е р ін д е   8  түрі  еседі. 

О л  ө с ім т а л   ағаш .  К ө кте м   ке зін д е   б ү та қта р ы н   кесіп 

а л са қ,  күз  ке зін д е  ж а ң а   бүтаі^тар  есіп  ш ы ғады .  Агаш 

ш е б е р л е р і  осы   ағаш   т ү р ін е н   үй  ж и һ а зд а р ы н ы ң   әр 

т ү р л іс ін  

ж а с а й д ы .  А га ш   қ а с и е т і  к ө р к е м д е у г е  

ж ү м ы р л а п   ою ға  кө н гіш   ағаш .  О сы   ағаш та н   бүйы м 

ж а са ға н   ке зд е   о қ у ш ы л а р д ы ң   ең б е кке   де ге н   ынта, 

іскер лік,  ш е б ер л ік,  қы зы гуш ы л ы ғы н  туды рады . Ағаш 

ө н е р ін е   к ір іс п е с   б ү р ы н   х а л ы қ   ө н е р ін е   т о қ т а л а  

к е т е й ік .

Х а л ы қ   ө н е р і 

-   ғ а с ы р л а р  

б о й ы   д а м ы п , 

қа л ы п т а с ы п   ке л е   ж а тқа н   х а л ы қ  ө н е р ін ің   с а р қы л м а с 

көзі,  х а л ы қ   м ә д е н и е т ін ің   ай н асы .

А ға ш   ө н е р і  о й м а ш ы ,  б а л т а ш ы ,  т о қу ш ы   б ол ы п 

б ө л ін е д і  А л ,  ү с т а л а р   а й н а л ы с а т ы н   кә с іп   те м ір  

ү с та с ы .  агаш  ұс та с ы  д е и  б ө л ін е д і  Х а л ы қ  ш еберлері

-   е к і  е н е р д і  б ө л м е й ,  е к е у ін   д е   ж е т е   м е ң ге р ге н . 

Ж е т іс у   ө ң ір ін ің   а ға ш   ш е б е р л е р і  е з д е р ін е   ке р е кті 

а ғ а ш   т ү р л е р ін ,   қ а с и е т ін   а н ы қ т а п   а л ы п ,  а г а ш  

т ы гы з д ы ғы н ,  ж ұ м с а қ ,  қ а т т ы л ы ғы н   та ң д а п ,  көркем  

б ү й ы м д а р   ж а с а ға н . 

Ж ү м ы р л а п   ою   д е п  

м ө л т е к  

а ғ а ш т а н   т ұ т а с   ш а б ы л а т ы н   н е м е с е   с т а н о к т а  

ж о н ы л а т ы н   б ү й ы м д а р д ы   ж а с а у   т ә с іл ін   айтам ы з.

М ін е ,  б а л а л а р ,  б ү гін г і  с а б а қ т а   ж ү м ы р л а п   ою  

а р қы л ы ,  үй ең кі  а ға ш ы н а н   с т а н о к  а р қы л ы   ж үкаяққа 

а я қ   ж о н а м ы з .  Е ң   б а с т ы с ы ,  б ү й ы м д ы   ж а с а у д ы  

т е х н и ка л ы қ   ка р та   а р қы л ы   м е ң ге р е м із.

Ж үкаяқ

Ж ү к а я қт ы ң   а я ғы н   ж а с а у ға   а р н а л ға н   сы зба ла р.



Қ ү р а л - с а й м а н   м е н   ж ү м ы с   к е з ін д е   н е г із г і 

қа у іп с із д ік  е р е ж е с ін   қа та ң   са қта й м ы з.

III.  С а р а м а н д ы қ   ж ү м ы с   ұ й ы м д а с ты р :

а)  О қу ш ы л а р ға   ж а л л ы   т а п с ы р м а   беру,

б)  С Т Д -1 2 0   М  с т а н о гы м е н   ж ү м ы с   істеу;

в ) Ж ү к а я қ   ж о н у   б а р ы с ы н д а   о қ у ш ы л а р д ы ң  

ш е бер лігін ,  ш ы ға р м а ш ы л ы қ   қ а б іл е т ін   анықтау.

IV.  С а б а қты   қо р ы т ы н д ы л а у :

1)  Ә р   о қ у ш ы   е з д е р і  ж а с а ға н   ж ү м ы с ы   а р қы л ы  

ж ү м ы р л а п   о й ы л ға н   б ү й ы м д а р ы н а   т а л д а у   ж асайд ы .

2)  Ж у м ы с   б а р ы с ы н д а   қ а н д а й   қ ұ р а л - с а й м а н  

п а й д а л а н ғ а н ы н   а й т у ,  ө з д е р і 

іс т е г е н   ж ү м ы с ы н  

қорғау.


3)  Бағалау.

4)  Үйге  та п сы р м а .

«Мектептегі технология.  Технология

  s 


школе»

№ 6/2010

" Т

е х н о л о г и я

37

н а р ы ғ ы н д а  



а д а м н ы ң  

о қ у м е н ,  

б е л г іл і 

б ір  


б іл ім д е р м е н   ж ә н е   д а ғ д ы л а р м е н   б е к іге н   қ а б іл е т і 

жогары   б а ға л а н а д ы   Өз  ж ү м ы с ы   ү ш ін   ол  ж а л а қы  

а л а д ы .  Б ір а қ   с о л   б ір   ж а л а қ ы   д е г е н   с ө з д і 

қо л д а н ға н ы м е н ,  н а р ы қ т а   ж ү м ы с ш ы л а р д ы   е ң б е гі 

үшін  ақа ш а л а й   м а р а п а т т а у д ы ң   түр л і  т ә с іл д е р і  бар 

Бірінш і  ж ә н е   ең  б а с т ы с ы   -   н егізгі  ж а л а қы  

Жалақы -  ж үм ы сш ы ға қандай да бір ж ұм ы сты  

орындауға уақы тын, күш -қуаты н және біл іктіл ігін  

жүмсаганы үш ін төленетін ақы

Ол  ж ұ м ы с ш ы ғ а   е г е р   ө з ін е   т а п с ы р ы л ғ а н  

міндеттерді  т о л ы ғы м е н   о р ы н д а с а   ға н а  б е р іл е д і.  А л  

ж үм ы сш ы ға  з а ң с ы з   н е гіз д е   ж а л а қ ы с ы н   б е р м е с е . 

онда  ол  ж үм ы с   б е р у ш ін і  со тқа   б е р уге   құқы   бар 

Н е гіз гі  ж а л а қ ы   -   ө з   м ін д е т т е р ін   с т а н д а р т т ы  

ең б е к  ж а ғ д а й ы н д а   ж э н е   с т а н д а р т т ы   с а п а л ы  

орындағаны   ү ш ін   ж ү м ы с   б е р у ш ід е н   а л а т ы н   а қш а  

жиынтығы.

С танд артты   е ң б е к  ж а гд а й ы   д е ге н   не?

Бүл  ж үм ы сш ы   ж ү м ы с   о р н ы н д а   бір  күн д е   н еш е 

сағат  б о л у   к е р е к т іг ін   б іл д ір е д і.  Ж ү м ы с   к ү н ін ің  

үзақтыгы  эр   е л д е   әр  түр л і.  М ы са л ы ,  X V III  ға с ы р д ы ң  

ая ш   мен  XIX  ға с ы р д ы ң   б а с ы н д а   А н гл и я д а   ж ү м ы с  

күнінің  үзақты ғы   14  са га т  б о л д ы ,  ягни  та ң   атқа н н а н  

күн батқанга д е й ін  б о л д ы .  Б үл  а д а м н ы ң  д е н с а ул ы ғы  

ушін  тиім сіз  б ол ды .

Ж үмыс  күн ін ің   ү з а қты ғы   қ ы с қ а р т ы л ға н н а н   кейін 

кәсіпорын  и е л е р і  ж ү м ы с ш ы л а р ы н   е ң б е к к е   т а р т у  

үшінбасқа тәсіл о й л а п   ш ы ға рд ы ,  яғни ж ү м ы с у а қы т ы  

біткеннен  кейін  ж о га р ы   а қы   те л е у   а р қы л ы   ж ү м ы с қа  

тарту, О сы лайш а ж аңа ф о р м а   м е рзім д і у ақы ттан  ты с  

жұмысқа  ақы  тө л е у  б о л д ы ,  яғни  с та н д а р тты   ж ұм ы с 

уақытынан  ты с.  М ы с а л ы ,  қ а з ір   ж ү м ы с т а н   к е й ін гі 

апғашқы  екі  са ға т  үш ін   1,5  е се  тө л е с е ,  од ан   кей ін гі 

сағаттар  әд еттегіде н   2  е се  а р т ы қ   тө л е н е д і.

Ж алақы   т у р а л ы   а й т қ а н д а ,  о н ы ң   м ә н ін   ж е т е  

түсінген  жөн,  б а с қ а ш а   а й т қ а н д а   не  ү ш ін   т ө л е й д і: 

жүм ы сш ы   өз  м ін д е т ін   и е с і  ү ш ін   ө т е   м а ң ы з д ы  

атқарса,  он д а  ж а л д а у ш ы   ж а л а қ ы с ы н а   қ о с ы м ш а  

сыйақы  н е м е с е   п р е м и я   т а ғ а й ы н д а й д ы ,  п р е м и я  

латынның  «b o n u s»   с ө з ін е н   а л ы н ға н   ж а қс ы   д е ге н  

магынаны б іл д іре д і.  М ы с а л ы .  қы з м е тк е р  ф и р м а н ы ң  

қы зм еті  ү ш ін   қ ү н д ы   ү с ы н ы с   а й т с а  

к ә с іп о р ы н  

ж ү м ы с ш ы л а р ы н а   м е й р а м д а р д а   н е м е с е   ж ы л  

аяғында  тағайы нд ап  о ты р а д ы .

Сонымен, 

сы йақы  дегенім із тек ж алдауш ы ны ң 

еркінен тәуелді болы п, ж ы л ы н а  бір рет беріпетін 

ақша

К е й б ір  



м е к е е м е л е р д е  

ж ү м ы с ш ы  

н е г із п  

жалақы сы нан  б а с қ а   к о м и с с и о н д ы қ   а қ ы   а л а д ы  

Мүндай  ақыны  әд етте  ке й б ір   т а у а р л а р д ы   м ы сал ы , 

автомобильдер.  пә те р  с а тум е н   а й н а л ы с қа н д а р  ала 

апады.  О н д а й   қ о с ы м ш а н ы ң   к ө л е м і  с а т ы л ғ а н  

тауардың  б а ға сы н ы ң   % -м е н   е с е п т е й д і.  А й т а л ы қ , 

фирма пәтер сату б о й ы н ш а   өз  қ ы з м е тк е р л е р ін е   3%  

көпемінде  ко м и с с и о н д ы і^  т а ғ а й ы н д а с а ,  о н д а   35

м ы ң   д о л л а р г а   с а т ы л ғ а н   п ә т е р д е н   1 0 5 0   д о л л а р  

к ө л е м ін д е   к о м и с с и о н д ы қ   ақы   а л а   ал ад ы .

Ең  с о ң ғы с ы   көп  ф и р м а л а р   өз  қ ы з м е тк е р л е р ін  

а қ ш а л а й   е м е с   ж е ң іл д ік т е р м е н   д е   м а р а п а т т а и  

а л а д ы .  М ы с а л ы ,  т е м ір ж о л   қ ы зм е тке р л е р і  ж ы лы на 

б ір   р е т   т е гін   б и л е т   а л а   а л а д ы .  Ірі  ф и р м а л а р   ез 

қ ы з м е т к е р л е р ін е   а в т о м о б и л ь д е р і  м е н   ү я л ы  

т е л е ф о н д а р ы н   қы з м е тт е   тегін  п а й д а л а н уға   береді. 

К е й б ір е у л е р і  ез  ж ү м ы с ш ы л а р ы н   ж ә н е   о л а р д ы ң  

о т б а с ы л а р ы н  

қ ы м б а т  

к л и н и к а л а р д а  

т е г ін  

м е д и ід и н а л ы қ  т е к с е р у д е н   ө т кіз е д і.

Б ір а қ  м үн ы ң   б а р л ы ғы   н е гізгі  ж а л а қы   бол ы п  қала 

б е р м е й д і.  О н ы ң   ш а м а с ы   ж ү м ы с   с а п а с ы н а н   д а  

т ә у е л д і  б о л а д ы  

А л а й д а   ж ү м ы с   к е л е м і  м е н  

с а п а с ы н а   т а л а п т а р   әр  т ү р л і  қ о й ы л а д ы .  М ы салы : 

ж ұ м ы с ш ы   б ір   к ү н н ің   іш ін д е   қ а ж е т   с а п а л ы   ө н ім  

ш ы ға р а   а л а д ы .  О л а й   б о л с а   б із  ке с ім д і  ақы   туралы  

а й т а м ы з .

К е с ім д і  а қы  

-   ж ұ м ы с к е р   ш ы ғ а р ғ а н   ө н ім н іц  

с а н ы н а н   б а й л а н ы с ты   а л а т ы н   ақы сы .

К е с ім д і  ж а л а қы д а   ж ұ м ы с   б е р у ш і  ез  ж үм ы сы н а  

екі  ш а р т   қояд ы :

1.  Ж ү м ы с   кү н ін д е   қа н ш а   өн ім   ш ы ға ру  кере к?

2,  Ә р б ір   ө н ім ге   қа н ш а   а қш а   т е л е й м із ?

Б ір а қ   б а р л ы қ   ж ү м ы с т а р д ы   к е с ім д і  а қ ы м е н  

т ө л е у г е  

б о л м а й д ы .  

А й т а л ы қ .  

м ұ ғ а л ім д е р ,  

д ә р іг е р л е р ,   т е л е д и д а р   д и к т о р л а р ы н а   м ү н д а и  

а қ ы н ы   қ а л а й   т ө л е у г е   б о л а д ы .  А й т ы л ға н   с ө з ін е  

б а й л а н ы с ты   ма,  ә л д е   х и р у р гты   а л а й ы қ,  бір  күнде 

о п е р а ц и я   са н ы н   кө б е й т е м ін   де се,

0 .с ы д а н   ж ү м ы с   б е р у ш і  м ы с а л ы ,  д и к т о р ғ а  

х а б а р д ы   т а р т ы м д ы   ө т к із с е ,   а л   х и р у р г   ә р б ір  

о п е р а ц и я с ы   с ә т т і  б о л с ы н   д е ге н   т а л а п т а р   қой ы п 

о т ы р а д ы .

С о н д ы қта н   к е п т е ге н   м а м а н д а р ға   м е р зім д і  ақы 

т ө л е у  б е кітіл д і.

М е р зім д і  а қы  

-   ж ү м ы с к е р   б е л г іл і 

бір 

у а қ ы т  



а р а л ы ғы н д а   істеген   ж ү м ы с ы   үш ін   а л а ты н   ақы сы ;

Бүл  м ы н а д а й   т а л а п т а р д ы   ке р се те д і:

1.  Бір  кү н д е   н е ш е   с а ға т   Істе у  ке р е к?

2.  Ә р б ір   са га тқа   қа н ш а   т е л е н е д і?

Ж а л а қы н ы ң   м ө л ш е р і  ө т е   т ө м е н   б о л м а у ы   керек

Б ү л  


п р о ц е с с   м е м л е к е т  

з а ң д а р ы м е н   қ а т а ң  

р е т те л ін е д і.  Ең  т ө м е н гі  ж а л а қ ы   м е л ш е р і  күн кө р іс 

ш а м а с ы м е н   аны і^талады ,  яғни  а д ам   т іп т і  ең  төм ен 

ж а л а қы с ы н а   ө м ір ін е   м а ң ы зд ы  т а у а р л а р   мен  қы зм ет 

к ө р с е т у л е р д і  с а ты п   ал а  а л уы   керек.

К үнкө ріс  шамасы 

-   а д а м н ы ң   (ж а нүя н ы ң )  өм ір 

сүруін ,  о н ы ң   іш ін д е   ж үм с а ға н   ж ү м ы с   күш ін  қал пы на 

к е л т ір у   ү ш ін   қ а ж е т т і  т а у а р л а р   м е н   қ ы з м е т  

к ө р с е т у л е р д ің   ең  т ө м е н   ж и ы н ты ғы ,

К е п т е г е н   а д а м д а р   к ө п   ж ы л д а р   б о й ы   б ір  

кә сіп о р ы н д а   ж ү м ы с   іс т е й д і  Бүл  а д а м д а р  

бірыңғай 

тариф тік торкөз 

б о й ы н ш а   т ү р а қт ы   ж а л а қы   алады ,

Б іры ңғай  тариф тік  тор кө з 

-   ж ү м ы с ке р л е р д ің  

е ң б е гін   т ө л е у д і  а н ы қ т а у д ы ң   а р н а й ы   н о р м а л а р ы . 

О л а р  ә р  т ү р л і ү й ы м д а р д а  ж ұ м ы с  істей  ал ад ы ,  бірач

«Мектептегі технология.  Технология в  школе» 

№6/2010


38

^ Т


е х н о л о г и я

о л а р д ы ң   б іл ім д е р і,  б іл ік т іл ігі,  е ң б е к  с та ж ы   б ір д е й  

ж ә н е   о р ы н д а й т ы н   ж ұ м ы с т а р ы   д а   ү қ с а с ,   я ғн и  

о л а р д ы ң   ж ү м ы с т а р ы н ы ң   а қь іс ы   д а   б ір д е й   б о л у ы  

т и іс .  Э р   а д а м   ж о ғ а р ы   ж а л а қ ы   а л ғ ы с ы   к е л е д і. 

С о н д ы қ т а н   о л а р   ө м ір   б о й ы   ө з ін   ж е т іл д ір у г е  

ты р ы с а д ы .

Ж о ға р ы   ж а л а қы   неге  б а й л а н ы с ты ?

Ж у м ы с ш ы н ы ң   қа н д а й   қ а с и е т т е р ін е   ж о га р ы   ақы 

т ө л е уге   б о л а д ы ?

Бул  с ұ р а ққа   ж а у а п т а р д ы   « Ж а л а қ ы н ы ң   тең д еуі» 

кө р се тіл ге н   сур е тте н   кө р уге   б о л а д ы   О сы   ж а л а қы  

т е ң д е у і 

а р қ ы л ы  

ө з ім із  

қ ы з м е т к е р л е р  

м е н  

ж у м ы с ш ы л а р д ы ң  



ж а л а қ ы л а р ы н ы ң  

ж о ғ а р ы  

б о л а т ы н   с е б е л т е р і  м е н   ф а к т о р л а р ы н   т у с ін у г е  

б о л а д ы .

Ол  уш ін  ә р б ір   с у р е т ке   ж е ке   т о қта л с а қ:

1 ,Б у л   с и м в о л   -  а д а м н ы ң   а қ ы л - о й   қ а б іл е т ін  

б іл д ір е д і.  А қ ы л -о й   қ а б іл е т ін ің   д е ң г е й і  ж ү м ы с т ы  

о р ы н д ай   а л уы н   а н ы қта й д ы .

2,  Білім і.

3,  А д а м н ы ң   и н т е л л е к т у а л д ы қ   к а п и та л ы .

А д а м н ы ң   ф и з и ка л ы қ   қа б іл е ті.



5.  Е ңбек  т ә ж ір и б е с і.

6.  А д ам и   ка п и та л .

7.  Т ә у е к е л д іл ік   д е ң ге й і,

8.  Е ң б екті  сату,  са ты п  алу.

9.  Елдегі  тауа р  бағасы .

10.  С ә ттіл ік.

С о н ы м е н   ж ұ м ы с ш ы   а л а ты н   ж а л а қы н ы ң   ш а м а сы  

м ы на  к ө р с е т кіш те р ге   тә уе л д і:

А д а м д ы қ   ка п и та л   ш а м а сы ;

Т ә у е к е л д іл ік ;

Еңбек  қы з м е тін   сату.

Баға  д е ң ге й і;

Сәттілік.

Е се п те р   шығару.

Ж ү м ы с ш ы   15  с а ға т   іс т е ге н   ж ұ м ы с   ұш ін   195 



теңге  ал ад ы .  Егер  ж ұ м ы с   қа р қы н ы   о с ы н д а й   б ол са,

8  с а ға тта   қанш а  тең ге  т а б а д ы ?

1  с а ға т  

1 9 5 / 1 5

х / 8

х — (1 9 5 *8 )  /  1 5 = 1 04  теңге.



Э р  а д а м  е р те  ме,  кеш   пе зе й н е т ке  ш ы ғады .  Онда 

ол   қа л а й   күн  кө р е д і?   З е й н е т ке р л ік ке   жасы   жеткен 

а д ам   з е й н е та қы   ал ад ы ,

Зейнетакы   -   б е л гіл і  бір  ж ы лд ар   еңбек  етіп, 

зей н е ткер л ік  жасқа  жеткен  жағдайда  төлекетін 

ақшалай төлем

З е й н е т а қ ы   а р н а у л ы   қ о р л а р д а н   т ө л е н е д і  Бұл 

қ о р л а р д ы ң   а қ ш а с ы   е ң б е к   е т у ш іл е р д ің   төлейтін 

ж а р н а л а р ы н а н  

қ ү р а л а д ы ,  

С о н ы м е н  

қа та р , 

к ә с іп о р ы н д а р д ы ң  

т ө л е й т ін  

ж а р н а л а р ы н а н  

қүр а л а ты н   қо р  -  

әлеуметтік қам сы зданды ру қоры 

бар.


Ә л е у м е ттік  қ а м с ы з д а н д ы р у   қа р ж ы с ы   -

б а р л ы қ   к ә с іп о р ы н д а р д ы ң   З е й н е т а қ ы   қо р ы н а  

ауд а р а ты н   с о м а л а р ы .  Б ұл  қо р д а н  уа қы тш а  жүмысқа 

ж а р а м с ы зд ы қ қа   м е д и ц и н а л ы қ   б ю л л е т е н ь  бойынша 

т е л е м д е р   т ө л е н е д і.  М е м л е к е т   а р н а й ы   қаулылар 

ж э н е   ш е ш ім д е р   қа б ы л д а й   о т ы р ы п .  нақты   айтқанда, 

ә л е у м е т т ік  с и п а іт а ғ ы   э к о н о м и к а л ы қ  заңд ар шығара 

о т ы р ы п ,  ж ү м ы с к е р л е р   м е н   ж у м ы с   б е р у ш іл е р д ің  

а р а с ы н д а ғ ы  

қ а р ы м - қ а т ы н а с т ы  

р е т т е й д і. 

Ә л е у м е т т ік - э к о н о м и к а л ы қ   з а ң д а р   қ а т а р ы н а   біз 

ж а л а қ ы н ы ң   ең  аз  м ө л ш е р і  т у р а л ы   заңд ы ,  кезекті 

д е м а л ы с ,   ж ұ м ы с   к ү н ін ің   у з а қ т ы ғ ы ,   ж ү м ы с қ а  

қ а б ы л д а у   ж ә н ё   б о с а т у   ж ә н е   т а ғ ы   б а с қ а   осы  

м а з м ұ н д а с   з а ң д а р д ы   ж а т қ ы з а м ы з .

IV,  О й  то л ға н ы с,  « Е р кін   ж а зу» .

С а б а қ   б о й ы н а   қ а р а с т ы р ы л ғ а н   ж а ң а   а қп а р а т 

ж а й л ы ,  од ан   ал ған  ә с е р ін ,  не  ү й р е н ге н ін ,  нені  әлі 

д е   б іл е   т у с ін у   к е р е к   е к е н ін ,  т,б.  ж а й л ы   өз  пікірін 

қ а ға з   б е т ін е   т ү с ір у   т а п с ы р ы л а д ы   Ж а з у ға   уақы т 

б е р іл е д і.  У а қ ы т   а я қ т а л ғ а н   к е з д е   о қ у ш ы п а р   өз 

ж а зға н д а р ы м е н   то п  м ү ш е л е р ін   т а н ы сты р а д ы  

« З е б р а » ,

2 . Е к і  ж ұ м ы с ш ы   1  с а ғ а т   іш ін д е   19  т е т ік  

д а й ы н д а й д ы ,  О сы   уа қы т т а   133  т е т ік  д а й ы н д а у ушін 

қанш а  ж у м ы с ш ы   қа ж е т?

1 9 /2 = 1 3 3 /х  

х= 1 3 3 *2 /1 9 = 1 4

V,  Үйге  т а п с ы р м а . 

2 -т а қы р ы п ,

VI,  Бағалау.

А қ   тізім .  М ен ің   ж а л а қы м   ж о га р ы   б о л са ,,.

Т ү р м ы с -ж а ғд а й ы м д ы   ж а қс а р т а м ы н ;

А р т ы қ   қа р а ж а ты м д ы   б а н к те   са қта й м ы н ; 

Ба ғал ы   қа ға зд а р   с а ты п   а л а м ы н : 

Д е н с а у л ы ғ ы м д ы   ж а қ с а р т у   у ш ін   с а у ы қ т ы р у  

о р ы н д а р ы н а   д е м а л у ға   б а р а м ы н ; 

Қ а й ы р ы м д ы л ы қ   қо р ы н   к ө р с е т е м ін :

С а уда  о р ы н д а р ы н   аш а м ы н ;

Қ о сы м ш а   м а м э н д ы қ   а л а м ы н ;

К о н кур ста р д а   д е м е у ш іл ік   к ө р с е те м ін :

Біреуге  н е си е ге   а қш а  б е р іп   о ты р а м ы н .

Қ а р а   тізім .  М ен  ж а л а қы   а л а   а л м а са м ...

Ж у м с а л а т ы н  

ш ы ғ ы н д а р д ы  

а з а й т а м ы н ; 

К о м м у н а л д ы қ  

қ ы з м е т т е р д і 

ү н е м д е й м ін ; 

Ө з ім д е гІ  м а т е р и а л д а р ғ а   б а й л а н ы с т ы   ө н ім д е р  

ш ы ға р ы п   с а т а м ы н   н е м е с е   а й ы р б а с та й м ы н ; 

Ж е к е   ш а р у а ш ы л ы қ п е н   а й н а л ы с ы п   к ү н к ө р іс  

ж а с а й м ы н :  м а л   е с ір е м ін ,  б а қш а   егем ін;

Б и р ж а ға   т ір к е л е м ін ;

К ү н кө р іс   үш ін   ж а л д а н ы п   ж у м ы с   ж а са й м ы н

«Мектептегі технология.  Технология в  школе»

№6/2010


^ Т

е х н о л о г и я

39

Р о л ь   п р а к т и к и   в   п р о ф е с с и о н а л ь н о й   п о д г о т о в к е  



с п е ц и а л и с т о в   и н д у с т р и и   с е р в и с а

ГК. МУСИНА,

преподаватель специальны х дисциплин Северо-Казахстанского  проф ессионально-педагогического колледжа

С о в р е м е н н ы й   ч ел ов ек  ж и вет  в  условиях,  когда 

уходят в  прошлое индустриальны й  этап общ ественны х 

п роцессов  с  его  э к с т е н с и в н о й   т е х н о к р а т и ч е с к о й  

идеологией  д остиж ение  цели  л ю бы м и  средствам и 

Новый технологический  этап устанавливает  приоритет 

способа производства над его результатами  В наши дни 

технология  п р о н и к а е т   во  в се   с ф е р ы   ж и з н и   -   от 

промышленности  и сельского хозяйства до медицины и 

педагогики.

О б р а з о в а т е л ь н а я   о б л а с т ь  

« Т е х н о л о ги я »   -  

о б я за тел ьн ая  с о с т а в н а я   ч а с т ь   о б щ е го   с р е д н е го  

образования,  обеспечивающ ая учащ имся необходимый 

кругтехнико-технологических понятий, знаний и умений 

без  которых  не  возможны   полноценное  становление 

личности, её социализация,  сохранение и  возрождение 

лучших традиций  народной  культуры,  экономический  и 

социальный  прогресс страны,

Со школьной скамьи начинается  проф ессиональное 

самоопределение школьников  «Блуждание в полутьме»

-  так  оцениваю т  соц и ол оги   и  пси хо л о ги   поведение 

молодежи  при  выборе  дела  жизни  Выбор  проф ессии, 

вступление  в трудовую жизнь иногда  называю т вторым 

рождением человека,  настолько ответственно значение 

этого шага.  Результаты  социологических исследований, 

приводим ы е 

в 

р а з л и ч н ы х  



и с т о ч н и к а х  

по 


профориентационной работе, и наши наблюдения из бесед 

и анкетирования  абитуриентов,  показывают,  что очень 

немногие  дети  прислуш иваю тся  к  мнению   и  советам 

родителей  О сновное  влияние  на  выбор  проф ессии 

оказы ваю т  у ч и т е л я  

ш ко л  


Ч т о б ы  

п р а в и л ь н о  

сориентировать  молоды х  лю дей  в  безбрежном  море 

профессий, педагог должен обладать не только психолого­

педагогическими  зн а н и я м и ,  но  и  в л а д е ть  т е х н и ко ­

технологическими  умениями  и  навыками,

В  связи  с  технологической  револю цией,  которая 

происходит  в  мире,  к  человеку  предъявляю тся  новые 

функциональные требования;  работник теперь должен 

не  только  хо р о ш о   в ы п о л н я т ь   п р о и з в о д с т в е н н ы е  

функции,  но  и уметь  программировать,  проектировать, 

принимать  решения,  кри тиче ски   м ы слить,  грам отно 

работать  с  информацией,  быть  комм уникабельны м  и 

планировать  тво р ч е скую   работу.  Уроки  техн ол оги и  

(труда)  п р е д о с т а в л я ю т   в о з м о ж н о с т ь   ч а с т и ч н о г о  

решения указанных требований

Обучение  технологии  уходит  корнями  в  глубокую 

древность,  когда  взрослы й  пе рв об ы тн ы й   человек  с 

помощью  жестов  и  прим итивной  речи  обучал  своих 

молодых соплеменников изготовлению и использованию 

простейших орудий труда.

В  н а сто я щ е е   в р е м я   ч р е з в ы ч а й н о   а к т у а л ь н а  

техн ол оги ческая  п о д г о т о в к а   б у д у щ и х   у ч и т е л е й  

технологии,  которая  п р е д п о л а га е т   ф о р м и р о в а н и е  

технологического мышления, технологической культуры, 

развития  их  тво р ч е ско го   п о те н ц и а л а   в  и н д у стр и и  

сервиса,

В  технологическом  образовании  меняется  и  роль 

учителя

С  1992  года  в  С еверо-Каззхстанском   проф ессио­



нально-педагогическом  колледже  ведется  подготовка

б у д у щ и х   у ч и т е л е й   т е х н о л о ги и   с  д о п о л н и т е л ь н о й  

специализацией  «Повар»  и  «Портной легкого женского 

платья».


В  к о л л е д ж е   и м е е т с я   х о р о ш а я   м а т е р и а л ь н о - 

т е х н и ч е с к а я   б а з а : 

о с н а щ е н н а я   с о в р е м е н н ы м  

о б о р у д о в а н и е м ,  м а с т е р с к а я   по  о б р а б о т к е   тка ни  

л а б о р а т о р и я   по  п р и го т о в л е н и ю   пищ и  ка б и н е т  по 

худож ественной  обр або тке  материалов  В  процессе 

обучения учащиеся изучают  технологию моделирования 

и  кон струирования  ш вейны х  изделий,  технологию   и 

о б о р у д о в а н и е   ш в ейного  пр о и зво д ств а ,  м а тери а ло­

ведение ш вейных изделий,  технологию  приготовления 

пищи,  основу физиологии питания, санитарии и гигиены 

основы   товароведения  пищ евы х  продуктов,  эстетику 

быта  и  культуру  поведения,  педагогику и психологию.

Д о п о л н и т е л ь н а я   с п е ц и а л и з а ц и я   п о тр е б о в а л а  

разработки  новых учебных программ,  новых подходов к 

методике преподавания,  к организации и методическому 

о б е с п е ч е н и ю  

п р о ф е с с и о н а л ь н о й  

п о д г о т о в к и  

с п е ц и а л и с то в   В  с о о т в е т с т в и и   с  учеб н ы м   планом 

разработана  типовая  учебная  программа  по  предмету 

«Технология приготовления пищи»  в которой определена 

по сле д о ва те льн ость  изучения  м атериала  предмета, 

распределены  часы  по  разделам  и темам,  разработан 

комплекс  л абораторно-практических  занятий,  а  также 

пути формирования системы знаний,  умений и способов 

деятельности,  развития  и социализации учащихся.  При 

составлении  програм мы   учтены   материальная  база, 

национальные  традиции  казахского  народа.  С  целью 

ра сш и ре н ия  по л и те хн и че ско го   кругозора  учащ ихся, 

знакомства  с  соврем енны м и  технологиями  обработки 

материалов,  продуктов,  расширена учебная программа 

и  в ведена  учеб н а я  пр о ф е сси о н а л ь н а я  практика  на 

п р е д п р и я т и я х   о б щ е с т в е н н о г о   п и т а н и я   (ка ф е , 

р е с т о р а н а х ,  с т о л о в ы х ),  в  а т е л ь е ,  на  ф а б р и к е  

К о н ц е п т у а л ь н о й   о с н о в о й   п р о гр а м м ы   я в л я е т с я  

углубленная  подготовка  учащихся в области технологии 

индустрии сервиса.

П р о гр а м м о й   п р е д у с м о т р е н о   в  ко н ц е   о б уч е н ия 

в ы п о л н е н и е   т в о р ч е с к и х   т е х н о л о г и ч е с к и х   р а б о т  

учащ имися  и  сдача  квалиф икационного  экзамена  по 

спецпредметам,  с присвоением  разряда  по профессии 

«Повар»,  «Портной женского платья»

Роль  п р акти ки   в  пр о ф е сс и о н а л ь н о й   подготовке 

будущ их учителей технологии  велика.  Будущие учителя 

технологии проходят педагогические практики в  школах 

города,  д в о р о в ы х   клубах.  На  уро ка х  они  зна ко м я т 

ш ко л ь н и ко в   с  п р о ф е с с и я м и   в  сф е р е   сер ви са ,  что 

по м о гае т  ш кол ьн и ка м   са м о о п р е д е л и ть ся   в  выборе 

будущей  профессии.  Ш кольники знакомятся с научными 

основами производства,  на  конкретных примерах,  видят 

роль и  значение науки в развитии техники и технологии 

производства

У ч е б н а я   п р а к т и к а   у ч а щ и х с я  

к о л л е д ж а   на 

предприятиях общ ественного питания  направлена на 

о с у щ е с т в л е н и е   п р о ф е с с и о н а л ь н о й   о р и е н т а ц и и , 

ознакомление их с ведущ ими проф ессиями работников 

о б щ е ств е н н о го   п и тан и я,  в о сп и та н и я   у  них  чувства

«Мектептегі технология.  Технология

  в 

школе»


№ 6/2010

40

>Й ?ЕХ Н О Л О ГИ Я

ответственности за порученный участок работы, любви 

к труду.  Цель этой  практики  применение в  практической 

д е я т е л ь н о с т и   з н а н и й ,  п о л у ч е н н ы х   при  и з у ч е н и и  

сп е ц и а л ьн ы х  п р е д м е то в :  то в а р о в е д е н и е   пищ евы х 

продуктов, технологии приготовления пищи,  физиологии 

питания


Программа  по  технологии  швейного  производства 

п р е д у с м а т р и в а е т   и з у ч е н и е   т е о р е т и ч е с к о г о   и 

практического курса -  практикум  в учебных мастерских, 

а  на старш их курсах - прохождение  практики  в  ателье

Цель теоретического курса пошива женского платья

-   дать  учащ имся  знания  основ  технологии  швейного 

производства  в  объеме,  необходимом  для  прочного  и 

глубокого овладения  профессий.  Учащиеся знакомятся 

с  общ ими  сведениями  о  ш вейном  производстве,  его 

значением  в сф ере сервиса  На  практических занятиях 

уч ащ и еся  п о с л е д о в а те л ь н о   о с в а и в а ю т   о тд е л ь н ы е  

приемы  и  операции,  необходимые  рабочим  в  данной 

специальности  После  освоения  основны х  приемов  и 

операций учащиеся вы полняю т ряд комплексных работ 

в возрастающей сложности,  направленных на усвоение 

наиболее характерных сочетаний  приемов и  операций 

ов л а д е н и е   с о в р е м е н н ы м и   с п о с о б а м и   в ы п о л н е н и я  

отдельных узлов изделий

У ч е б н а я   п р а к т и к а   в  а т е л ь е   д а е т   у ч а щ и м с я  

возможность  сам остояте льн о  вы полнять  различны е 

операции  по изготовлению  отдельны х деталей,  узлов  и 

изделия  в  целом  под руководством  опытного  мастера.

Учащимся  реком ендуется  вести  дневник  учебной 

практики  О бы чно  в  нём  за п и сы ва ю тс я   задания  на 

каждое занятие и краткое описание выполненной работы, 

выставляется  оценка  за  занятие.  Проф ессиональная 

п р и го д н о с т ь   у ч а щ и х с я   в  п р а к т и ч е с к о й   р а б о т е  

оценивается именно в ходе учебной производственной 

практики,  и многие из них, отлично зарекомендовав себя 

получают  приглашение на  работу.

Организация практики будущих учителей технологии 

на  п р о и з в о д с т в е   п о з в о л я е т   р е ш а ть   ряд  за д а ч   в 

соответствии с основными дидактическими  принципами 

о б у ч е н и е  

и 

в о с п и т а н и е  



на 

о с н о в е  

производительного труда;

-  обучение  с  применением  нового  оборудования  и 

новых технологий

- системность обучения;

- наглядность обучения;

-  этапность  обучения.

Тем пы   те х н о л о ги ч е ско го   и  н а уч н о -те хн и ч е с ко го  

прогресса  ныне таковы,  что многие  знания  устареваю т 

в  течение  3-5  лет  и  не  учиты вать  этого  в  систем е 

о б р азов ан и я  н е д о п у с т и м о   Н о вы е   зна н и я  д о л ж н ы  

поступать  непосредственно  в  процессе  обучения,  при 

этом  основное  внимание  долж но  бы ть  сосредоточено 

на  р а зв и ти и   т в о р ч е с к и х   с п о с о б н о с т е й   уч а щ и хся  

в о з м о ж н о с т я х   их  с а м о р а з в и т и я ,  ф о р м и р о в а н и я  

системного  мышления,  готовности  к  инновационной  и 

профессиональной деятельности

Т ак 

к а к  


п р о ф е с с и о н а л ь н о -п е д а г о г и ч е с к а я  

компетентность  учителя  технологии,  как  и  инженера- 

педагога,  основы вается  на  ком петентности  техн и ко­

т е х н о л о г и ч е с к о й   и  к о м п е т е н т н о с т и   п с и х о л о го ­

п е д а г о г и ч е с к о й , 

то 


по 

з а в е р ш е н и и  

каж д ой  

производственной  практики проводится анкетирование 

учащихся с целью определения целесообразности данной 

формы организации практики  Наблюдения показали, что 

работа  в  ателье  способствует  воспитанию   у  учащихся 

с а м о с т о я т е л ь н о с т и ,  ч у в с т в а   о т в е т с т в е н н о с т и   за 

вы полняем ую   работу,  расш иряет  кругозор  У  них  Ht 

только  закрепляю тся  проф ессиональны е  навыки,  но  и 

развиваю тся проф ессионально значимые качества

1.  Нравственные.

- уважение к людям;

- тактичность  и  деликатность:

-  чуткость.

-  воспитанность

2  Комм уникативны е;

- наблю дательность1

- способность слуш ать собеседника  и учитывать его 

мнение;


- владеть речью,  мимикои

3,  Организаторские:

- умение планировать л ю бую  р а б о ту

- способность убедить слушателей.

Производственная  практика предшествует пробным

урокам  в  школе,  и  отм ечена  тенденция  уменьшениг 

периода адаптации в школе учениц,  прошедших практику

з  ателье.  Д евуш ки  более  уверенно  проводят  пробные 

у р о ки   по  т е х н о л о г и и ,  не  б о я т с я   в о п р о с о в   своих 

подопечных  Творчески подходят  клроведениюкпассных 

часов  о  проф ессиях  в  сф ере  сервиса  Опыт  работы, 

хотя  и  н е з н а ч и т е л ь н ы й ,  п о з в о л я е т   с  д о ста то ч н о й  

убедительностью   раскры ть достоинства  той  или  инои 

проф ессии сервиса.

П е р е д   н а м и   п е д а г о г а м и ,  о с у щ е с т в л я ю щ и м и  

п о д г о т о в к у   к о н к у р е н т о с п о с о б н ы х   с п е ц и а л и с т о в  

приоритетной задачей  является  выработка у учащихся 

интереса  к  своей  проф ессии,  стрем ление  и  умение 

разбираться  в современных технологических процессах 

видеть нерешенные проблемы  и уметь их решать  Одним 

из  и с п ы та н н ы х   м е т о д о в   в ы п о л н е н и я   этой  задачи 

является  эф ф ективно  организованная  и  качественно 

проведенная проф ессиональная  практика.

Квалифицированные специалисты,  которые овладели 

прогрессивной технологией и новой техникой,  способны 

своим трудом обеспечить повышение и эффективность 

р а б о т ы   в  и н д у с т р и и   с е р в и с а ,  п о э т о м у   б уд ут 

востребованы   на  ры нке  труда.  От  того,  каким  будет 

образование и подготовка специалистов  зависит, будем 

ли  мы  ж ить  в  пе рспе кти вно й   стране  Качественное 

образование -  это будущ ее страны

Литература:

1,

  Клим ов  Е,А.  Как  в ы б и р а ть  проф ессию ,  -   М.. 



Просвещение, 1990 г,

2,  К р у г л и к о в   Г.И 

М е т о д и к а   п р е п о д а в а н и я  

технологии с практикумом., -  М.; Академа,  2002  г,

3  Устемиров  К,У.,  Васильев  И.Б  .  Девятьярова Т А 

М етодика  обучения  общ етехническим   и  специальным 

дисциплинам : Учеб. Алматы,  2006 г.

«Мектептсгі технология.  Технология

  в 

школе»


№ 6/2010

^ Т

е х н о л о г и я

41

Т в о р ч е с к о е   и   э с т е т и ч е с к о е  



р а з в и т и е   у ч а щ и х с я   и  

п р и в и т и е   п р а к т и ч е с к и х  

н а в ы к о в   и   у м е н и й   н а   у р о к а х  

т е х н о л о г и и

Э льмира Д о с ы м ж а н о в н а   БЕКБАЕВА,

учитель технологии  II  категории Мичуринской 

средней общ еобразовательной школы-сада, 

Зеленовского района,  ЗКО

Цели воспитания характера  деятельности учащихся 

на занятиях технологии располагают возможностями для 

к о м п л е кс н о го  

р е ш е н и я  

п о с т а в л е н н ы х  

з а д а ч , 

нравственного,  трудового,  ф изического,  умственного, 

эстетического  воспитания учащихся.

Как сказал ф ранцузский  писатель  Виктор  Гюго «Все 

радости  жизни  -   в  творчестве» 

Я  свое  творчество 

посвящаю своей  проф ессии,  своим  ученикам,  работая 

учителем  технологии  Работать  учителем  технологии 

интересно,  так как основной целью является подготовка 

подрастающего поколения к самостоятельной  трудовой 

жизни  У знавать  оче н ь  м но го  о  труд е,  со зд а в а ть 

красивый  наряд,  кон стр уи ро ва ть  и  ш ить  изделия, 

приготовить  вкусное  блюдо,  правильно  сервировать 

стол -  это великое  искусство,  которому  надо  учиться 

Моя  цель  с о с т о и т   и м е н н о   в  это м   И  не  с л у ч а й н о  

методическая тема,  над которой я работаю,  заключается 

в  активизации  д е я т е л ь н о с т и   уч а щ и х с я  

на  уроке 

технологии  что  по зв о л я е т  ра скр ы ть  тво р ч е ско е   и 

э сте ти ч е с ко е  

р а з в и т и е  

у ч а щ и х с я , 

в о с п и т а т ь  

трудолюбие

Как научить ребенка  видеть  красоту,  создавать ее и 

открывать для других?  Э то дело сложное  .  но  весьма 

интересное  А  начать  его  надо  с  главного  -   изучить 

ученика,  раскрыть  в  нем  творческие  способности  и 

развить  их  дальш е.  О ттого  н а ско л ько   способны  

учащиеся,  зависит подбор практического материала,  а 

также  составление  разноуровневых  заданий с  учетом 

диф ф еренцированного  подхода.  В  наш е  время  я 

обращаю большое  вним ания  на  то,  как ученица  живет, 

может ли она подготовить требуемое учителем  задание 

Кроме  это го   в а ж н о  

в ы я в и т ь   и н д и в и д у а л ь н ы е , 

творческие  спо соб н ости  

учащ ихся  Д ля  этого  я 

применяю различные  тесты  и анкеты  Из  этого выходит, 

что  одни  девочки  склонны   к  констр уи ро ва ни ю   и 

моделированию  Другие  ж елаю т  научиться  готовить 

различные  блюда,  красиво  накры ть  стол,  правильно 

согласно  этикету  пригласить  к столу.  Третьи  уделяют 

внимание  д е к о р а т и в н о -п р и к л а д н о м у   и скусс тв у.  И 

поэтому  я  при  составлении  плана  оп и раю сь  на  эти 

выводы,  с учетом  интересов  учеников.

Никому не секрет,  что  в  последнее  время  интерес к 

уроку технология у учащихся стал пропадать  Для того, 

чтобы  привить  интерес  к  своему  предмету,  понять  и 

помочь ребенку при  выборе его творчества я применяю 

методику проведения нестандартных уроков.  Это уроки 

творчества,  д е л о в ы е ,  р о л е в ы е ,  с и т у а ц и о н н ы е , 

дидактические  игры  -   все  это  позвол яет  раскры ть 

внутренний мир  учениц,  их  способности  к творчеству 

Именно  на  таких  уро ка х  м о ж н о   п о ка за ть  все  свое 

мастерство  ш и тье  м о д е л и   ю б ок,  п л а т ь е в ,  брю к, 

творения  из бисера,  вязаные  изделия,  великолепные 

художественные  в ы ш и в ки   П о с м о тр е в   р е зульта ты  

своего труда девочки стремятся делать еще лучше.  Это 

помогает  привлечь  в н и м а н и е   д р у ги х   д е во ч е к,  что

проявляет  интерес  к  том у  или  иному  творчеству 

И 

э т о м у   с п о с о б с т в у е т   т а к а я   ф о р м а   р а б о т ы ,  как 



вы по лн е ни е  т в о р ч е ски х  проектов. 

При  разработке 

творческого проекта,  мною создаются  предпосылки для 

ф о р м и р о в а н и я   у  у ч а щ и х с я   а к т и в н о й   тв о р ч е с ко е  

деятельности  развития  эстетического вкуса,  образного 

мышления  На уроках технологии учащиеся приобретают 

необходим ы е  знания  по  изготовлению   тех  или  иных 

и з д е л и й , 

о в л а д е в а ю т  

т р у д о в ы м и  

у м е н и я м и , 

отрабаты вают навыки. В процессе коллективной работы 

между  ш к о л ь н и ка м и   с кл а д ы в а ю т с я   оп ре д ел ен н ы е 

т р у д о в ы е   о т н о ш е н и я ,  т р е б у ю щ и е   с о б л ю д е н и я  

общ епринятых норм  поведения.

П рактика  показывает,  что  вы полнение  трудовогс 

задания по какой-либо причине может быть принято  или 

н а о б о р о т   н е п р и н я т о   В  з а в и с и м о с т и   от  с те п е н и  

отрицательного эмоционального отношения,  учащиеся 

могут  относиться к  выполняемой  работе безразлично 

или даже если и  выполнит  задание то,  чтобы избежать 

н е п р и я т н о с т е й  

(п о л у ч е н и я  

д в о й к и , 

в ы в о д ы  

одноклассников).

Д ля того,  чтобы   воспитать  у девочек трудолю бие  в 

п р о ц е с се   т р у д о в о го   о б уч е н и я   н ео б ходи м о,  чтобы  

учащ ийся восприним ал  свои практические действия  и 

нормы  не  только  на  уровне  знаний  и  умений,  но  и  на 

эм оциональном   уровне'  чтобы   вы полненная  работа 

вызывала  чувство  удовлетворения  Но  иногда  после 

удовольствия довольно бы стро  наступает психическое 

насы щ ение  а  потом  и  перенасы щ ение,  в связи  с чем  и 

даже  отвращ ение  к  вы полняемой  работе  Чтобы  этого 

не  бы ло  я  на  уроке  вклю чаю   м инутки  развлечения 

(р е ш е н и е  

з а г а д о к , 

к р о с с в о р д о в  

р а з л и ч н ы е  

п с и х о л о ги ч е с к и е   т е с т ы ),  ч то   п о з в о л я е т   н е м н о го  

отдохнуть  и  девочки  уже  с  новой  силой  приступают  к 

работе  Как  известно  познавательны й  интерес  может 

оказать на учащихся огромное влияние 

В своей работе 

я детям сообщ аю  много познавательны х сведении

М оя  р а б о т а   н а п р а в л е н а   ещ е  на  од н у  стор он у 

обучения:  подготовка  девочек  к  семейной  жизни.  На 

уроках  я  объясняю ,  что  каждая  девочка  в  будущ ем 

хозяйка,  жена  и  поэтому  на  таких  уроках  стремлюсі- 

ра скр ы ть  та и н ств о   п р и го то вл е н и я   блюд,  девочки 

делятся  своими  кулинарными рецептами,  как красиво, 

экономично  приготовить то  или  иное блю до  На  уроках 

кул и н а р и и   д е в о ч ки   п о л у ч а ю т   б о л ьш о е   кол иче ство 

информации  В качестве домаш него задания предлагаю 

подготовить  мини-сочинения  о  традициях  и  обрядах 

казахского народа, прошу их найти пословицу и поговорку

о  приметах в содержании,  которого говорится о том как 

встречать  гостей.  Были  проведены  уроки  «Қонак  куту 

салты»  в 6 классе,  «П риготовление чайного стола»  в 5- 

классе,  где  учащ иеся  показали  о  встрече  почетных 

го стей   по  ка з а х с ко м у   о б ы ч а ю   У рок  бы л  ролевой 

учащ и еся  заранее  по д го то в и л и   сведе ни я  от  своих 

бабуш ек  и  родителей,  о  встрече  гостей,  о  приметах. 

О ч е н ь   в а ж н о   на  т а к и х   у р о к а х   п р и в и т ь   д е в о ч ка м  

по н и м а н и я   в ечного  н а зн а ч е н и я   ж е н щ и н ы ,  матери, 

хранительницы очага, донести до каждой ценность таких 

качеств.  Это проявляет интерес  у учащихся  .  уважениг 

традициям и обрядам.  В 9 классе был проведен открытый 

урок  на тем у  «Технология  изготовления  «Сырмак»,  где 

учащиеся  узнали один  из традиционных  видов женских 

ремесел бытовавш их  в  древности и  дош едш их  до  нас 

из глубины  веков. Учащиеся разрабатывали  композиции 

из орнаментов,  поглубже узнали о значении орнаментов, 

которые сейчас  широко используются  при  изготовлении 

домашнего  обихода.  Эти  уроки  показали, что  учащиеся 

не только хотят узнать,а проявляют интерес к народному 

творчеству.

«Мектептегі технология.  Технология  в  школе»

№ 6/2010


42

З ^ Е Х Н О Л О Г И Я

К а к  и  к а ж д ы й   у ч и т е л ь   в  п р о ц е с с е   р а б о т ы   я 

сталкиваю сь  с  м ногообразны м и  индивидуальны м и 

различиями своих учениц: по темпераменту и характеру, 

способностям  и  знаниям,  особенностям   поведения  и 

общ ени я.  Не все из этих особенностей в равной степени 

влияют  на  результаты  учебной  деятельности.  Но  те 

к о т о р ы е  

ж е с т к о  

с в я з а н ы  

с 

ге н о т и п о м , 



наследственностью   игнорировать  нельзя.  Поэтому 

продуктивно работаю т не  все ученики сказываю тся  как 

индивидуальные склонности,  интересы, способности так 

и  их  и н д и в и д у а л ь н о -т и п о л о ги ч е с ки е   о со б е н н о сти  

Устанавливаю эти особенности с помощью специальных 

методик,  а  также  путем  наблюдения  за  учащ имися  в 

р а з л и ч н ы х   с и т у а ц и я х ,  о б л е г ч а ю щ и х   их  уч е б н у ю  

д е я те л ьн о с ть .  Н а блю да я  за  уча щ и м и ся  со  сл аб ой 

нервной системой установила такие правила  не ставлю 

их в ситуацию  неожиданного вопроса и быстрого ответа 

на  него,  даю   достаточно  времени  на  обдумы вание  и 

подготовку  ж елательно  чтобы   их  ответы  были  не  в 

устной  форме,  а  в  письменной  ф орме  не  заставляю 

отвечать новый,  только что усвоенный материал;  путем 

правильной  тактики  вопросов  и  поощ рений  не  только 

оценок,  но  и  зам ечаниям и типа  («хорошо»,  «умница»и 

т п )  ф ормирую   успех  и  уверенность  в  своих  силах; 

осторожно оцениваю  неудачи  этих учеников,  во  время 

по д го то в ки   о тв е то в   д а ю   в р е м я   д л я   пр о в е р ки   и 

исправления:  стараю сь  не  переклю чать  их  внимания, 

создаю  спокойную  обстановку для их работы

Для  сильны х  в  о п ре д ел ен н ой   степени  стараю сь 

разнообразить  их деятельность. Д аю  д ополнительны е 

задания,  где  учащ иеся  сами  находят  пути  решения тех 

или  иных  приемов  работы.  И  это  облегчает  усвоение 

материала,  где  учащ иеся  сам остоятельно  применяют 

полученные знания в своей ра б оте. Если ученик научится 

строить  работу с учетом своего психо-физиологического 

потенциала,  то сможет избежать таких нежелательных 

состояний,  как переутомление  и перегрузка

В  последние десятилетия большое распространение 

получили  тесты,  которы е  являю тся  составной  частью 

м н о ги х   н о в а ц и й   в  с ф е р е   о б р а з о в а н и я   Т е с ты   в 

проф ессиональном  обучении  учащ ихся,  как  правило, 

представляют собой особого вида задания  позволяющие 

п р о в о д и ть   гр уп п о в о й   о п е р а т и в н ы й   ко н тр о л ь   за 

усвоением знаний и  приобретением  умений и навь ков 

учащ имися на  уроках теоретического  и  практического 

обучения

Т е с т ы  

п р и м е н я ю  

в 

п р о ц е с с е  



п р о в е д е н и я  

предварительного,  текущ его и тем атического контроля 

Применение тестов перед изучением нового  материала 

п о зв о л я е т  п л а н и р о в а т ь   и н д и в и д у а л ь н у ю   раб оту  с 

учащ и м и ся,  л и кв и д а ц и и   п р об е л о в   в  их  зна ни ях  С 

п о м о щ ью   т е с т о в   м о ж н о   о п е р а т и в н о   в ы я в и ть ,  как 

воспринимаю тся  учащ имися  переданная  информация 

и  какие  меры  нужно  применять,  если допущ ено  много 

ошибок.  Это дает возможность периодически наблюдать 

за  результатами  сам остоятельной  работы  учащихся 

по  усв о е н и ю   уч е б н о го   м а те р и а л а ,  с в о е в р е м е н н о  

оказать  им  помощь,  а  такж е  проводить  контроль  за 

усвоением  инф ормации  независим о  от  ее  объема  и 

порядка  предъявления.  Применение тестов в процессе 

обучения  представляет  возм ожность  для  развития 

а н а л и т и ч е с к и х   с п о с о б н о с т е й  

у м а ,  л о г и ч е с к о г о  

мы ш ления  и  памяти,  сти м ул и руя  си стем а тиче скую  

работу над учебным  материалом,  они дисциплинирую т 

учащихся,  воспиты ваю т  труд олю бие  и  аккуратность

Для того,  чтобы  мои  уроки  н еб ы ли   похожи  друг на 

друга  я  постоянно  нахожусь  в  творческом   поиске, 

откры ваю   для  себя  что-то  новое,  которое  я  передаю 

и  делю сь  со  свои м и   учениками.  Любое  творчество 

рождается  в  благоприятной  среде  Поэтому  на  своих 

уроках создаю  д оброжелательность,  умение постигать 

эстетический  мир детей.

Б У Т Е Р Б Р О Д Ы  

П р о д у к т ы   д л я  

п р и г о т о в л е н и я  

б у т е р б р о д о в

Н.Б.МИРОШХИНА,

учитель  технологии  СОШ  №  17,  r.  Уральск

Обряды  традиции,  пословицы,  связанные  с  темой 

«Хлеб»

Цель:


Образовательная;

1  О знакомление  с  продуктами,  необходимыми  для 

приготовления  бутербродов

2  Способы  нарезки  продуктов,

3.  Способы  оф ормления  салата:

Правила  техники  б езопасности  при  работе  с 



током

Развивающая:

1.  Способы  использования  продуктов:

2.  Способы  нарезки  хлеба.

Воспитательная

1.  Бережное  отнош ение  к  продуктам  питания.

2.  В осп и та н ие  кол л е кти ви зм а , 

взаимопомощ и, 

сотрудничества.

М етоды  

р а б о ты : 

р а б о т а  

в  гр у п п а х  

с 

использованием  методики  итоговых  технологий  (КВН), 



объяснительно-иллю стративный.

Оборудование: 

схемы,  плакаты,  карточки

Литература: 

Бутерброды  

500  рецептов  Минск 

1996 г.

Ход  урока:



I  О рганизационный  момент,

1  О прос  -   проверка  м атериала,  изученного  на 

прошлом  уроке.  7-10 мин.

На  прошлом  уроке  мы  говорили с  вами  об  овощах 

Готовили  овощ ные  салаты .  Проверку  материала 

изученного  на  прошлом  уроке  мы  проведем  в  форме 

игры  КВН.  К  доске  приглаш аю тся  2  команды.

Выбирается  жюри  из  учащихся кл а сса- 3  человека

На  доске  вывеш ены   плакаты   с  вопросами:

1.  П риветствие  команд (название,  девиз  команды)

2.  Работа  по  вопросам

На  обдумы вание  вопроса  10 сек.

1. 

Что такое кулинария? (Кулинария -  это искусство 



приготовления  пищи)

2  П о ч е м у  

ч е л о в е к у   н е о б х о д и м ы  

пр од укты  

ра сти те л ь но го   п р ои схож д е ни я ?  (У си л и ва ю т  работу 

кишечника,  норм ализую т  его  работу).

3.  Перечислить  способы   нарезки  овощей

К ак 



н е о б х о д и м о  

х р а н и т ь  

са л а ты '?  

(В 


холодильнике,  в теплом   месте  не  более  6  часов,  при 

хранении  меняются  вкусовы е  качества,  уменьшается 

содержание  в  них  витаминов).

5,  Что  такое  салат?  (Салат -  это  холодное  блюдо, 

состоящ ее  из  одного  или  нескольких  видов  овощей, 

з а п р а в л е н н ы х   м а й о н е з о м  

с м е т а н о й ,  соусо м , 

растительны м   маслом),

6.  Какие  п р о д укты  

м ож но  и с п о л ь зо ва ть  для 

оф ормления  салатов?

«Мектептегі технология.  Технология  в  школе»



№6/2010

^ Т

е х н о л о г и я

43

7. 


Что  такое  винегрет?  (Р азновидность  салата 

приготовленного  из овощей,  обязательно  со  свеклой).

8  Какие  овощ и  относятся  к  клубневым  овощ ам? 

(Картофель),

9  Какие  овощ и  относятся  к  капустным  овощ ам? 

(Белокочанная,  краснокочанная,  савойская,  кольраби, 

брюссельская).

10  Какие  овощ и  относятся  к  листовы м  овощ ам? 

(Салат,  щавель,  кислица,  крапива),

3. 


Конкурс  капитанов.  Капитан  одной  команды 

задает  вопрос  капитану  другой  команды  и  наоборот

4  Подведение  итогов  конкурса  жюри

5. 


Выставление  оценок  участникам  1  и 2 команды  и 

членам  жюри,

II,  Новая  тема:  15-20 мин.

Слово  учителя:  Беседа  о  завтраке  учащ егося  В 

ходе  дискуссии  выясняется  что  лю бим ы й  завтрак  -  

бутерброд  с  кофе  или  чаем.

Тема: 

Б у те р б р о д ы . 



П р о д у кты  

для 


приготовления  бутербродов.  Хлеб.

Цель: 


Технология  приготовления  бутербродов 

Начинка.


Для  п р и го то вл е н и я   б у те р б р о д о в   и сп о л ь зую т 

различные  продукты.

П род укты   д л я  

п р и го т о в л е н и я  

б у т е р б р о д о в  

приготавливают  раньше,  чем  хлеб.  Сливочное  масло 

держат  в  теплом  месте  Сыр,  колбасу,  мясо  режут 

тонкими  ломтиками  Для  приготовления  бутербродов 

используют  сырые  овощ и, 

помидоры,  свеж ие  и 

соленые  огурцы,  редис,  листья  салата 

укропа 


петрушки,  огурцы  лучш е  использовать  в  бутерброде 

вместе  с  кожурой,  т.к.  зеленый  цвет  освежает  блюдо, 

украшает  стол.  Лук  ре ж ут  круж очкам и, 

каждый 


кружочек  можно  разъединить.

Картоф ель, 

м о р к о в ь , 

с в е к л у   д о б а в л я ю т  

в 

бутерброд  в  отварном  виде 



Твердый  сыр  режут 

тонкими  пластинками,  В  бутерброде  сыр  бы стро 

высыхает,  теряет  свои  качества.  Чтобы  избежать 

этого,  вместе  с  сыром  добавляю т  помидор,  т.к.  его 

сок  предупреждает  высы хание  сыра.  Бутерброды  с 

сыром  можно  разогреть  в  духовке

Колбасу  перед  приготовлением  очищают  от  кожуры 

Толстую  колбасу  режут  прямо,  тонкую   наискосок 

О сновны м  

п р о д у к т о м  

д л я  

п р и г о т о в л е н и я  



бутербродов  все-таки  является  хлеб.  Человек  всегда 

с  почтением  относился  к  этому  продукту  питания  У 

многих  народов  сущ ествует  такой  обы чай  ,  встречать 

самых  дорогих  гостей  х л е б о м -с о л ь ю   Как  вы  думаете, 

почему  встречают  хлебом?

А  какие  пословицы,  поговорки  о  хлебе  вы  знаете? 

(Предполагаемые  ответы  учащ ихся)

-Хлеб  всему  голова.

-У  кого  хлеб  родится,  тот  всегда  веселится 

-Без  соли,  без  хлеба  худая  беседа 

-Зерно  пшеницы  дороже  жемчужины.

- Кто  хлеб  печет,  том у  почет,

-Стол  без  хлеба  вы глядит  бедно.

-Худ  обед,  когда  хлеба  нет 

-Ячмень  и  пшеница -   пища,  золото  и  серебро -  

металл.


Хлеб  необходимо  хранить  в  хлебнице.  Перед 

приготовлением  

б у т е р б р о д о в , 

с в е ж и й  

х л е б  

подсушивают.

Для  п р и го то в л е н и я  

б у т е р б р о д о в  

надо 

соблюдать  следующее:



«Мектептегі технология.  Технология

  е 


школе»

Хлеб  и  другие  продукты  нарезать  равномерной 



толщ ины   (толщ ина  лом тиков  хлеба  для  открытых 

бутербродов  примерно  1-1,5  см,  для  закрытых -   0,5

см)

2,  Продукты  класть  так,  чтобы  они 



полностью 

покрывали  лом тики  хлеба  но  не  свисали  с  них

3.  Испоьзуемые  для  бутербродов  продукты  должны 

быть  свежими  и  хорош о  сочетаться  между  собой  по 

вкусу,

Работаю т  по  цветной  таблице  «Бутерброды» 



У ч а щ и е с я  

о тм е ч а ю т, 

ч то  

б у те р б р о д ы   б ы ва ю т 



откры ты е  и  закры ты е  О ткры тые  делятся  на  простые 

и  комбинированны е.  О тм ечаю т  отличие  открытых 

бутербродов  от  закрытых,

Говорится  о  том,  что  бутерброды  по  назначению 

б ы ваю т  сладким и  и  солены ми,  что  их  готовят  и  в 

будничны е  дни  и  в  праздники  Различаю т  различные 

ф ормы  нарезки  бутербродов  -   прямоугольник,  овал, 

треугольник,  квадрат  и  т.д.

У читель  напо м и н ае т  о  том ,  что  необходимо 

соблюдать  правила  техники  безопасности  при  работе 

с  ножом.

Работа  по  таблице  «Правила  техники  безопасности 

при  работе  с  ножом».

На  следующем  уроке  мы  будем  готовить  открытые 

бутерброды.

Учитель  дем онстрирует  образцы   приготовления 

бутербродов,  учащ иеся  делаю т  отм етку  о  форме 

нарезки  продуктов,  оф ормлении  бутербродов

Ш  Практическая работа в группах.

Сегодня  на  уроке  мы  будем  готовить  открытый 

бутерброд,  для  его  приготовления  вам  необходимы.

1)  Инвентарь  и  посуда -   разделочные  доски,  нож, 

тарелка  для  готовых  продуктов

2)  Продукты  -   хлеб,  колбаса,  сливочное  масло, 

продукты  для  украш ения  бутерброда.

Технология  приготовления.

Технологическая  карта  приготовления  открытого 

бутерброда  с  колбасой.

Схема  приготовления.

- О чистить и  нарезать  колбасу,

- Нарезать хлеб.  Намазать ломтики хлеба маслом.

- Положить на хлеб,  смазанный  маслом,  колбасу.

- Украсить бутерброды.

- Уложить бутерброды  в  тарелку.

IV.  Степень  усвоения  технологической  карты  1-2 

ученика,  3-4  мин

V .П рактическая 

работ  учащ ихся  (по  группам)

15-20 мин

Контроль  со стороны  учителя:

П ервый  обход  -   организация  рабочего  места, 

подготовленность  учащ ихся  к  практической  работе.

Второй  обход  -   практическая  работа  учащихся' 

качество  нарезки  продуктов  питания,  хлеба,  начинки 

Соблюдения  правил  техники  безопасности  при  работе 

с  ножом


Третий  обход -  качество  оф ормления  бутербродов 

Выбор  лучшей  работы  Указания  на  достоинства  и 

недостатки  работы,

V I.В ы ставление  оценок,  вы ставка  лучших  работ,

3-4  мин.

VII.  Уборка  помещения,  15 мин.

VIII.  Д омаш нее  задание:  §4-5.  Чай  10-15  гр.  сахар, 

п о д го т о в и ть   м а те р и а л   о  т р а д и ц и я х   казахского 

чаепития.

№ 6/2010


44

" Т


е х н о л о г и я

В ы ш и в а н и е   с а л ф е т к и  

Т е х н о л о г и я   в ы п о л н е н и я  

т а м б у р н о г о   ш в а

Ц ель у р о ка :

1.  Р а с ш и р и ть  зн а н и я   и  ум ения  по  вы по лн е ни ю  

свободных  стежков,

О б у ч а т ь   в ы п о л н я т ь   з а д а н и я   по  о б р а з ц у  



ф ормировать  знания  по  ручной 

выш ивке  на  уровне 

применения в сходной ситуации,  учить самостоятельно 

оценивать  результаты  работы

3,  Научить вы полнять там бурны й шов,

4.  Р а з в и в а т ь   т в о р ч е с к и й   и н т е р е с   к  в ы ш и в ке  

развивать творческие способности личности'  знакомить 

их  с  образцам и  сам ы х  популярны х  видов  выш ивки, 

развивать речь  и  внимание.

Воспиты вать  аккуратность  в  работе,  вызывать 



и н т е р е с   к  к у л ь т у р е   и  и с к у с с т в у   в ы ш и в а н и я , 

совер ш е нствовать  эс те ти ч е ски е   взгляды ,  улучш ать 

сенсорные  и  моторные  навыки учащ ихся

М е то д ы   о б у ч е н и я :  беседа,  рассказ,  практическая 

работа.

Ф о р м ы  обучения:  фронтальные 



индивидуальные

О б о р у д о в а н и е   и  н а гл я д н ы е   п о с о б и я :  салфетки 

нитки мулине,  ирис,  иголки,  пяльца, хлопчатобумажный 

лоскут,  плакат «Свободные  швы».

Л и т е р а т у р а :  1.  М а к с и м о в а   М ., 

К у з ь м и н а   М 

«Вышивка.  Первые шаги».  ЭКСМО Пресс  1998 г

2. Д жигурдә-Л итвинец Э  Н  «Учись рукоделию».

Ход урока

I.  О рганизационный момент.

Проверка  присутствую щ их  и  готовности  класса  к 

уроку,


II.  Повторение изученного материала.

1.  История  выш ивки

2.  М атериалы   и  и нструм енты ,  применяемы е  при 

вышивке.


3.  С  какими  декоративны м и  швами  вы  познакоми­

лись?


4.  Как вы полняется  шов  за  иголку?

5.  Какая  бы вает вы ш ивка?

III.  Изложение нового материала

Шов  «тамбурны й»  или  «цепочка»  состоит  из  ряда 

петель  и  напоминает  связанную   крючком  цепочку  на 

лицевой стороне  и  крупную строчку на  изнаночной

В ы ш и в а ю т   с в е р х у   в н и з ,  с п р а в а   н а л е в о   или 

располагая рисунок выш ивки так, чтобы игла с рабочей 

ниткой совершала движение в сторону работающего (на 

себя).


Вы полняется там бурны й  шов следую щ им образом 

После закрепления рабочую  нитку  выводят на лицевую 

сторону  ткани  и  уклады ваю т  петлей  Придерживая  ее 

больш им  пальцем  левой  р у ки :  иглу  с  рабочей  ниткой 

выводят  в  предыдущ ий  прокол  на  ткани,  направляя  ее 

по изнанке ткани.  Расстояние стежка на изнанке должно 

равняться длине петли.  Игла  выходит с изнанки,  нитка 

ложится  на  край  петли,  закрепляя  ее.  Для  получения 

следующей петли иглу направляют в предыдущий прокол 

и  т.д.  Так  образуется  цепочка  петель.  Цепочки  могут 

с о с т о я т ь   и з  д л и н н ы х   и  к о р о т к и х   п е т е л ь ,  бы ть 

ломанными.

Шов  можно  разнообразить,  перехватив  цепочку  а 

местах соединения  петель,  ниткой другого цвета

0

%

%



І 

w



ъ Р

"к *


w w w . t a m b o u r . r u

«Ментептегі технология.  Технология в  школе»



№6/2010

ж

Е Х Н О Л О Г И Я

45



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет