Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы


Қазақ тілінің өзіне тән дыбыстары қалай таңбаланады?



Pdf көрінісі
бет204/236
Дата22.12.2023
өлшемі1,76 Mb.
#143053
1   ...   200   201   202   203   204   205   206   207   ...   236
Байланысты:
Күдеринова Құралай монография Қазақ жазуының тарихы

Қазақ тілінің өзіне тән дыбыстары қалай таңбаланады?
Дауыстыларды диакритикамен:
<ә>
фонемасын
ä/ă
таңба-
ларының,
<ө>
фонемасын
ц/ŏ
әріптерінің бірімен,
<ұ>
дыбы-
сын 
ŭ, <ү>
дыбысын 
ь
әрпімен, 
<ы>
дыбысын 
э
,
<і>
дыбысын
і
әрпімен беру немесе дәйекше арқылы белгілеуге болады.
Сонда қазақ тілі дауыстылары үшін (егер дәйекше қолда-
нылмаса) латын жазуының мына таңбалары лайық: 
-a, <ә>-
ă, <ы> – э, <і> – і, <ұ> – ŭ, <ү> – ь,  – o, <ө> – ц, <е> – е.
Дауыссыздардан
<қ>
фонемасының
бірнеше таңбасы
ұсынылып жүр:
Qq,
Кк, Í í
әріптері
,
ал
<к>
фонемасы үшін
Кк
және
Сс
таңбалары тең ұсынылып жүр.
 
Егер бір инвари-ант
фонеманың жазуда таңбаланатын варианттары өзара ұқсас әріппен
берілуі керек деген әліпби теориясына салсақ, онда жуан
дауыссызды
<қ>
-
к
,
ал жіңішке дауыссызды
<к>-í
деп таңбалау
дұрыстыққа әкеледі. Ал егер қабылданған әліпбиде сол дауысты
беруге сәйкес келетін әріп таңбасы (мұнда, мысалы Qq – әрпі)
болса, онда әліпби мүмкіндігін пайдалану дұрыс деп танылады.
Біздің ойымызша, 
<қ>
фонемасы үшін басы артық диакритикалық
таңбадан гөрі,
q
әрпін қолдану тиімді. Ал
<к>
фонемасына
к
таңбасы бар,
<ң>
фонемасын
ŋ
әрпімен,
<ш>
өзге түркі
әліпбилеріне сай 
ş
әрпімен таңбалаймыз.
Енді бір
пікір “орыс жазуындағы


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   200   201   202   203   204   205   206   207   ...   236




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет