Лечение
больных
в
послеоперационном
периоде
проводилось с учетом тяжести состояния и варианта
перенесенной
операции.
Наиболее
тяжелую
группу
составили больные, у которых ограничились ушиванием
перфорации.
Тяжесть
их
состояния
обычно
была
обусловлена распространенным гнойным перитонитом, а у
больных пожилого возраста еще и тяжелой сопутствующей
патологией.
Осложнения
в
раннем
послеоперационном
периоде
наблюдали у 8 (7,7¿) больных: гнойные осложнения - 5
(4,8¿); моторно-эвакуаторные нарушения - 3 (2,9%).
Осложнения возникали в результате прогрессирования
перитонита, сочетания двух и более осложнений язвенной
болезни, у больных пожилого и старческого возраста из-за
наличия у них сопутствующих заболеваний.
Из 103 человек с перфоративными язвами
умерло 3 (2,9¿) больных.
Первой больной 61 года была произведена операция-
лапаротомия,ушивание перфоративной язвы желудка,
холецистэктомия, санация, дренирование брюшной полости
по поводу перфоративной язвы желудка, распространенного
фибринозно-гнойного перитонита в терминальной фазе,
абдоминального
сепсиса,
острого
флегмонозного
холецистита.
Сопутствующие
заболевания:
Острый
флегмонозный калькулезный холецистит. АГ 3ст. ФК II. ИБС.
СН ФК 3. ХСН I. Двусторонний хронический пиелонефрит.
Жировой гепатоз. Через 5 суток больная умерла от
интоксикации.
Второй
больной
77
лет
произведена
операция
–
лапаротомия, ушивание перфоративной язвы луковицы 12-
251
ти перстной кишки, санация, дренирование брюшной
полости по поводу перфоративной язвы луковицты 12-ти
перстной
кишки,
диффузного
серозно-фибринозного
перитонита. Сопутствующие заболевания: АГ 3ст. ФК II. ИБС.
СН ФК 3. ХСН I. Хронический обструктивный бронхит.
Сахарный диабет 2 типа.На 6-ые сутки умерла от
инфекционно-токсического шока.
Третьему больному 48 лет произведена операция –
лапаротомия, ревизия органов брюшной полости, иссечение
язвы 12-ти перстной кишки, пластика по Джаду,
холецистэктомия, дренирование холедоха по Пиковскому,
санация, дренирование, тампонирование брюшной полости
по поводу перфоративной язвы луковицы 12-ти перстной
кишки,
распространенного
фибринозно-гнойного
перитонита в терминальной фазе, абдоминального сепсиса,
острого флегмонозного холецистита, абсцесса брюшной
полости. Интоксикации. ДВС синдрома. Острых язв желудка,
осложненных
продолжающимся
кровотечением.
Сопутствующие заболевания: ЖКБ. Острый флегмонозный
калькулезный
холецистит
с
перфорацией
и
перивезикальным инфильтратом. На 13 сутки на фоне
интоксикации,
ДВС-синдрома,
полиорганной
недостаточности, сепсиса больной умер.
Выводы:
1. Разработана рациональная оперативная тактика при
перфоративных язвах желудка и двенадцатиперстной
кишки методом выбора более наилучших для больных
видов операций: ушивание, иссечение язв, резекция 2/3
желудка.
2. Выбор операции при перфоративных язвах должен быть
индивидуальным с учетом локализации язвы, наличия
других
осложнений
язвенной
болезни,
сроков
госпитализации,
общего
состояния
больного
и
квалификации хирурга. Показанием к ушиванию больных
перфорации
является
общий
фибринозно-гнойный
перитонит или тяжелая фоновая патология в стадии
декомпенсации. Ушивание выполнено 98 (95,2¿) больным.
3.
Иссечение
язвы
передней
стенки
луковицы
двенадцатиперстной кишкиÁ пилоропластика по Джадду и
иссечение язвы передней стенки пилорического отдела
желудкаÁпилоропластика по Джадду и передняя стволовая
ваготомия – при перфорации и кровотечении произведены у
4 (3,8 ¿) больных.
4. Состояние большинства больных с перфоративными
язвами позволяет выполнить им радикальную операцию.
При
хронической
язве
двенадцатиперстной
кишки,
осложненной перфорацией и пенетрацией в головку
поджелудочной железы и декомпенсированным стенозом
выходного отдела желудка при диффузном серозном
перитоните выполнена резекция 2/3 желудка у 1 (0,9¿)
больного.
5. Развитие в послеоперационном периоде гнойных
осложнений
и
моторно-эвакуаторных
расстройств
обусловлено в большей степени исходной тяжестью
патологического
процесса
брюшной
полости,
чем
характером выполненного оперативного вмешательства.
6. Индивидуальный подход к выбору объема оперативных
вмешательств при перфоративных язвах желудка и
двенадцатиперстной
кишки
позволил
улучшить
непосредственные исходы операций. Летальность после
операций
с
перфоративными
язвами
желудка
и
двенадцатиперстной кишки составила 3 (2,9¿) больных.
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ
1
Артмеладзе М.С. Радикальные операции перфоративных язв желудка и двенадцатиперстной кишки/ М.С. Артмеладзе//
Материалы научной сессии ПГМА. – Пермь: 2004. - С.328-329.
2
Афендулов С.А. Реабилитация больных после ушивания перфоративной язвы двенадцатиперстной кишки / С.А. Афендулов, А.Д.
Смирнов, Г.Ю. Журавлёв, Н.А. Краснолуцкий// Хирургия. – 2002. - № 4. - С. 48 - 51.
3
Репин В.Н. Диагностика и выбор операции при перфоративных язвах желудка и двенадцатиперстной кишки/ В.Н.Репин, С.Н.
Поляков, М.С. Артмеладзе. – Пермь: 2006. - 99 с.
4
Репин В.Н. Хирургическое лечение больных с перфоративными гастродуоденальными язвами / В.Н. Репин, А.О. Возгомент, Г.А.
Осмоловский // Вестник хирургии им. Грекова. – 1999. - Т. 158. - № 3. - С. 61 - 63.
5
Сацукевич В.Н. Хирургическое лечение прободных гастродуоденальных язв / В.Н. Сацукевич // Хирургия. – 2001. - № 5. - С. 24 -
27.
6
Хирургическая тактика при перфоративных пилородуоденальных язвах/ В.Н. Репин, С.Н. Поляков, М.В. Репин, А.С. Ефимушкина,
М.С. Артмеладзе// Пермский медицинский журнал. - 2006. - №3. - С. 29-33.
7
Хирургическая тактика при перфоративных гастродуоденальных язвах/ В.Н. Репин, А.О. Возгомент, С.Н. Поляков, М.С.
Артмеладзе// Современные проблемы экстренного и планового хирургического лечения больных с язвенной болезнью
желудка и двенадцатиперстной кишки: Материалы всероссийской конференции хирургов. – Саратов: 2003. - С.72.
8
Шуркалин Б.К. Можно ли не ушивать перфоративную язву? / Б.К. Шуркалин, В.А. Горский, А.П. Эттингер // Вестник хирургии
им. Грекова. – 2001. - Т. 160. - № 12. - С. 81 - 86.
Н.Х. МУСАБАЕВ, Е.М. ИМАНТАЕВ, Т.Т. ОРАЗАКИЕВА, Ш.К ИБРАГИМОВ, Қ.Ғ. КЕРІМШЕ,
У.С. СОЛТАНБЕКОВА, Б.К. УМРАЛИЕВ
АСҚАЗАННЫҢ ЖӘНЕ ОН ЕКІ ІШЕКТІҢ ТЕСІЛГЕН ОЙЫҚ ЖАРАСЫНДА ОТАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ НӘТИЖЕСІ
Түйін: Асқазанның және он екі елі ішектің ойық жарасы бар науқастарда И.И.Неймарк (1988) бойынша ойық жараның тесілуі 3¿
кездеседі. А. Маистеренко, К.Н.Мовчан, 2000; О.Ч.Ходжаев бірлескен авторларымен, 2001; И.И.Белов 2004 зерттеулері бойынша
ойық жараның тесілуінің жиілігі 4-30¿ құрайды. Әдебиеттер бойынша науқастарда ойық жараның тесілуі 5-15%, 5-10%
аралығында ауытқиды. Бұл асқынуға әйелдерге қарағанда ер кісілер 20-40 жас аралығында жиі ұшырайды. Қарттық шақта ойық
жараның тесілуі сирек кездеседі, тесілу болған жағдайда ағымы ауыр және асқынулармен өтеді. Хирург маманына келген
науқастардың көбі ойық жарамен келсе, соның ішінде 10-12 ¿ (соның 80¿ жас ер кісілер) шартты түрде «мылқау» тесілген ойық
жарамен келіп қаралады. Іш қуысының жедел ауруларында тесілген ойық жара 1,5-2,6¿ құрайды (В.Н.Санукевич, 2001). Тесілген
ойық жарада өлім қаупі жоғары және ол 5-15¿ жетеді (А.А.Курыгин бірлескен авторларымен, 2001; Б.Д.Комаров,2004).
Түйінді сөздер: Тігіс салу, ойық жараны кесу, асқазан резекциясы.
252
N.H. MUSABAEV, E.M. IMANTAEV, T.T. ORAZAKIEVA, SH.K. IBRAGIMOV, K.G. KERIMSHE,
U.S. SOLTANBEKOVA, B.K. UMRALIEV
THE RESULTS OF SURGICAL TECHNOLOGIES DURING PERFORATIVE GASTRIC AND DUODENALULCERS
Resume: According to I. I. Neymark (1988), the perforation of an ulcer is observed among 3% of patients with gastricand duodenal ulcers. In
A. Maystrenko's research, K. N. Movchan, 2000, O. Ch. Hadzhiyev and coauthors., 2001, I. I. Belov, 2004 revealed that the frequency of
perforation of an ulcer is between 4-30%. In the literature perforation among patients with ulcers is about 5-15%, 5-10%. This complication
happens among men rather than among women, between the years of 20-40 (67,6%) .The perforation of an ulcer is observed seldom at
senium, but if it occurs thenit proceedsbad and with complications. The bulk of patients come to the surgeonsas the patients with gastric
ulcer, and only between 10-12% of patients (80% of man of juvenile age) come with the perforation of conditionally "mute" ulcers. The
perforation of an ulcer is 1,5-2,6% amongacute surgical pathology of abdominal organs (V. N. Sanukevich, 2001). The lethality after the ulcer
perforation is still high and between 5-15% (A. A. Kurygin and coauthors, 2001, A. P. Borisov and coauthors, 2003, B. D. Mosquitoes, 2004).
Keywords: stitching,excision of an ulcer, gastric resection.
УДК 616.346.2-089.87:616.34-077.272/.274
М.Ө. МҰҚАНОВ, А. ҚАНЫБЕКОВ, Е.А. КУРАМЫСОВ
С.Д.Асфендияров атындағы ҚазҰМ, Жалпы хирургия кафедрасы
АППЕНДЭКТОМИЯ ОПЕРАЦИЯСЫНАН КЕЙІН ЖАБЫСҚАҚ АУРУЫНЫҢ АЛДЫН АЛУ
Жабысқақ ауруын жиі тудыратын себебтердің қатарына аппендэктомия операциясын жатқызуға болады. Оның алдын алу қазіргі
уақытта қиын мәселелерге айналуда. Ерте мезетте дамыйтын жабысқақтық ішек түйілуі операциясының нәтижелері
қанағаттанарлық емес, себебі аурудың қайталануы жиі кездеседі. Жоғарыда көрсетілген мәселелерді ескере отырып авторлар
жабысқақ ауруның алдын алу үшін бірнеше жаңа әдістемелер енгізген. Олардың нәтижелері қанағаттанарлық. Қазіргі уақытта
көптеген ауруханаларда кеңінен қолданыла бастады.
Түйінді сөздер: жабысқақ ауруы, ішек түйілу, аппендэктомия, перитонит, париетальды және висцеральды іш астарлары,
перитонеальды лаваж
Жабысқақ ауруын жиі тудыратын себебтердің қатарына
аппендэктомия операциясын жатқызуға болады, оны басқа
операциялармен салыстырғанда 26,3¿ -дан 80¿ - ды (1,2,3)
құрайды.
С.В.Путиннің
есептеуі
бойынша
(4)
аппендэктомия
операциясынан кейінгі жиі дамыйтын жабысқақ ауруының
себебтеріне Волкович-Дьяконов операциялық ену тілігінің
қысқа болуына байланысты операция кезіндегі жарақатты
ұлғайтатындығымен түсіндіреді. В.М.Удод (5) іш қуысының
төменгі қабатының пластикалық қасиетінің жоғарылығына
меңзейді. Р.А.Женчевский (6) және О.Е.Нифантьев (7) жиі
түрде жабысқақ ауруының пайда болуын аппендэктомия
операциясының басқа операцияларға қарағанда көп
жасалынатынымен түсіндіреді. А.П.Подоненко-Богданова
т.б. бірге (8) 3520 операциялардан кейін ерте мезетте
дамыйтын жабысқақтық ішек түйілуі (ЕМЖІТ) 149 (4,2¿)
науқаста пайда болып, оның 20 (13,4¿) аппендэктомия
операциясының үлесіне тиетіндігін дәлелдеді. Мұқанов М.Ө
(9) ретроспективті талдау кезінде 308 аппендэктомия
операция жасалынған жастары ұлғайған және қартаң
науқастардың ішінде 16 (5,1¿) ЕМЖІТ болғанын
баспасөзде жариялады.
Мақсат.
Жоғарыда
көрсетілген
аппендэктомия
операциясынан кейін дамыйтын ЕМЖІТ талдай келе
өздеріміздің
тәжірибелерімізден
жиналған
материалдарымызды жариялауды жөн көрдік. Сонымен
қатар аппендэктомия операциясынан кейін дамыйтын
ЕМЖІТ
асқынуларды
азайту
туралы
ұсыныстарды
медициналық тәжірибеге енгізу туралы пікірлерімізді
жарияламақпыз.
Орындалған медициналық шаралар мен олардың
нәтижелері.
Алматының
көп
салалы
клиникалық
ауруханасына (АККА) (ЕМЖІТ) түскен 210 науқастардың 206
(98¿) ертеректе іш қуысына операция жасалынғаны, тек
қана 4 (2¿) ғана қабыну процесстері дамығаны анықталды.
Біздің науқастарымыздың ішінде жабысқақ ауруын жиі
қоздыратын патология аппендэктомия (26,4¿) екені
анықталды, себебі ол іш қуысына жасалынатын барлық
операциялардың көпшілігін құрайтын болғандықтан деген
пікірдеміз. Екінші орында іш қуысының жарақаттары болып
табылады (ашық -14,3¿, жабық - 7,3%).
Барлық 210 науқасқа механикалық (ЕМЖІТ) операциялық
шаралар жүргізілді. Операцияның әдістемесі асқынулардың
түрлеріне,
жабысқақ
ауруының
даму
дәрежесіне
байланысты орындалды. 72 (34,2¿) - науқаста илеустің
себебі ішек пен алдыңғы іш қабатының париетальды іш
астарының арасына орналасқан жабысқақ, 89 (42,2¿) – ішек
аралық абсцесс және 49 (23¿) - жабысқақ кешенді түрде
дамығаны анықталды.
Аппендэктомия операциясынан кейін жиі мөлшерде
жабысқақ пайда болмас үшін 92 науқастарға жедел
аппендициттің
деструктивті
түрлерімен,
асқынған
перитонитпен (48- жергілікті, 44- жайылған перитонит)
бағытталған бірнеше шаралар жүргізілді.
Жедел аппендициттің деструктивті түрлерінде операциядан
кейінгі уақытта жиі кездесетін асқынулардың қатарына
операциядан кейінгі жараның іріңдеуін жатқызуға болады,
ондай асқынулар біздер бақылаған науқастардың 36
(39,6¿) кездесті.
Операциядан кейінгі уақытта дамыйтын іріңді-қабыну
асқынуларының салдарынан операциялық жараның
аймағындағы іріңнің ішекаралық және париетальды іш
астарында міндетті түрде жабысқақ ауруының дамуына
соқтыратынына кәміл сенуге болады. Аппендэктомия
операциясынан кейінгі уақытта дамыйтын іріңді процесстің
алдын алуға байланысты басқалай да асқынулардың, соның
ішінде жабысқақтың пайда болуы, эвентрация, ішекаралық
жыланкөздер және т.б. дамымауына ықпалын тигізеді.
Операциялық жараның іріңдеуінің себебтерінің біріне
операцияның орындалу кезінде іріңді сұйықтықтың іш
қуысына ағып кетуін жатқызуға болады. Операция кезінде
іріңнің іш қуысына ағып кетуін болдырмау үшін
қолданылатын мәрлілік салфеткалардың пайдасы шамалы,
себебі гигроскопиялық қасиеттеріне байланысты іріңді
өзіне сіңіріп алып, соның салдарынан операцияның барлық
кезеңінде қосымша инфекцияның көзі болып есептеледі.
Жедел аппендициттің деструктивті түрлерінде операциядан
кейінгі уақытта жараның іріңдеп кетпес үшін іш қуысын
операциялық жараның іш қуысымен жанаспас үшін жеңіл,
253
әр уақытта қолдануға мүмкіншілік болатын және көмегі зор
әдіс медициналық тәжірибеге енгізілді (өнертапқыштық
ұсыныс № 78/88).
Тәжірибеге енгізілген әдіс төменде көрсетілген шаралар
арқылы іске асырылады.
Ол үшін операцияның алдында резікелі қолғап дайындалып,
сұқ саусақтан басқа саусақтар түбтерінен байланғаннан соң
сұқ саусақпен бірге байламнан жоғары кесіледі. Осы
уақытта резіңкелі қап пайда болып, оның түп жағында сұқ
саусақтың орнында саңлау қалады.
Операция кезінде, Волкович-Дьяконов бойынша енумен
және іш қуысы ашылар алдында алдын - ала дайындалған
резіңкелі қолғап жараның ішіне орналастырылады. Содан
кейін жұмсақ қысқашпен іш астары саңлау арқылы
қолғаптың қуысына шығарылады. Іш қуысын тілген кезде
іріңді сұйықтық қолғаптағы қуысқа аға бастаған кезде, ірің
құрғатылады (электржұтқыш арқылы сорып алынады). Іш
астарының шеттері резіңкелі қолғаппен бірге Микулич
қысқаштарымен ұсталғаннан кейін операция әдеттегідей
қалыппен жалғастырылады.
Тәжірибеге
енгізілген
әдіс
жедел
аппендициттің
деструктивті түрлерінде 48 науқастарға, соның ішінде құрт
тәрізді өсіндінің 27 флегмонозды және 21 гангренозды
түрлеріне жасалынды. Барлық науқастарда операция
кезінде іш қуысынан 100 - ден 500 – ге дейін іріңді
сұйықтық ақты. Бұл әдісті қолданудың негізгі көрсеткіші іш
қуысында дамып жатқан перитониттің белгілері болып
табылады. Операциядан кейінгі уақытта 5 (9,4¿) науқаста
жараның іріңдеуі байқалды, сонымен қатар ретроспективті
түрде операциядан кейінгі 42 науқасқа талдау жасағанда,
олардың
29-
да
(69¿)
жараның
іріңдегені
яғни
асқынулардың жиі дамығаны анықталды.
Сонымен қорыта келгенде, жаңадан тәжірибеге енгізілген
техникалық шешімдерге байланысты жедел аппендициттің
деструктивті формаларында операциядан кейінгі уақытта
жараның іріңдеу 7,3 есе азаюына мүмкіндік болды
Висцеропариетальды
жабысқақтан
пайда
болатын
біріншілік ЕМЖІТ алдын алу үшін жіңішке ішектердің
бөлімдерінің іштің алдыңғы қабатындағы париетальды іш
астарымен жанасуды болдырмау және жайылып кеткен
перитонит кезінде іш қуысына адекватты түрде санация
жүргізу үшін біздер тәжірибеген енгізілген, қазіргі уақытта
жиі қолданылып жүрген перитонеальды лаваждың жаңа
нұсқасын ұсынамыз (А.С.№940856.1).
Перитонеальдық лаважды іске қосу үшін ұзындығы
шамамен 80 см - дей, диаметрі 0,8 см силиконды түтікше
қолданылды. Оның проксимальды бөлігінен 10-15 см – дей
алшақ, түтікшенің ұзына бойына микротесіктер жасалынып,
оның дистальды жағы бітеуленді яғни жабылды. Операция
кезінде, аппендэктомия жасалынғаннан және санациядан
кейін шап аймағында тесік тесіліп, сол арқылы силиконды
түтікше өткізіліп, ол париетальды іш астарының астына,
іштің тік бұлшық етінің проекциясының бойымен көк етке
дейін, содан кейін түтікше жайлап бұралып, түтікшенің
екінші жартысы кейін қарай кіші жамбас қуысына дейін
жеткізілді. Түтікше ұзына бойына тігістер арқылы бекітілді.
Шаптың қарама қарсы аймағында екінші тесік тесіліп кіші
жамбас қуысына екінші силиконды түтікше енгізілді. Ол іш
қуысынан шығып жатқан сұйықтыққа арналды.
Белсенді түрде перитонеальды лаважды жүргізу үшін
А.А.Травин және т.б. (10) ұсынған әдіс қолданылды. Бұл әдіс
бойынша 70-80 мм с.б. қысым көтерілген кезде, түтікшенің
қай аймаққа орналасқанына қарамастан оның барлық
саңлауларынан сұйықтық екпінмен аға бастайды. Түтікшеде
жоғарыда көрсетілгендей қысымды жоғарылату үшін ауа
айдауға қабілеті бар Карл-Шторц фирмасының «Аква-
пуратор аппараты қолданылды.
Аппараттың
көмегімен
түтікшенің
ішіне
жоғарыда
көрсетілген қысым арқылы сұйықтықты айдағанда,
сұйықтық түтікшеде жасалынған саңлаулар арқылы
барлық бағытқа қарай шашырайды. Іш қабырғасының
алдығы қабатынан іш қуысына екпіндетіп шашыратылған
сұйықтық емдік әсер ететіндігі анықталды:
1.Ішектің бөлімдерінің париетальды іш астарына жабысып
қалуынан сақтайды. Ішектің бөлімдері мен париетальды іш
астарының арасында жұмсақ жабысқақтар пайда болған
кезде, перитонеальды лаваж арқылы себелетіп, екпінмен
енгізіліп жатқан сұйықтықтың әсерінен жабысқақтар
ажыратылып, жуылып кетеді.
2. Белсенді түрде жүргізіліп жатқан перитонеальды
лаваждың әсерінен іш қуысындағы пайда болып жатқан
фибриннің
түйіршіктері,
қанның
ұйымалары
және
жабысқақ пайда болуға қатысы бар басқалай да факторлар
жойылады.
3. Сұйықтықтардың екпіндері ішектің бөлімдерін
механикалық тітіркендіру арқылы ішектің жиырылу
функциясын жылдамдатады.
Клиникада жоғарыда көрсетілген әдіс аппендициттен
дамыған
жайылған
перитониті
бар
44
науқасқа
қолданылды.
Барлық
уақытта
операция
орталық
лапаротомдық ену арқылы орындалды. Операция кезінде
келешекте жабысқақты болдырмау үшін оның алдын алу
ережелеріне байланысты біршама шаралар жүргізілді: іш
астарына барынша механикалық әсер етпеу, оның кеуіп
қалуынан сақтау, жарақаттамау және т.б.
Операциядан кейінгі уақытта перитонеальды лаважды
жүргізу ұзақтығы аурудың ары қарай дамуына байланысты
орта есеппен 7-9 тәулік жүргізілді. Перитонеальды диализді
тоқтату көрсеткішітері: іш қуысынан таза күйінде бөлініп
жатқан сұйықтық, ішектің жиырылу функциясының
қалыпқа келуі, науқастың жалпы жағдайының жақсаруы,
денесінің ыстығының қалыпқа келуі.
Перитонеальды лаважды тағайындау көрсеткішіне ішек
бөлімдерінің париетальды іш астарымен жанаспауын
қамтамасыз
ету,
висцеропариетальды
іш
астарында
жабысқақты болдырмау және ЕМЖІТ дамытпау болып
есептелінеді.
Негізгі топтардағы перитонеальды лаважды қолданудың
ұзақ уақыттан кейінгі көрсеткіштері латеропозицияда
ішекке рентгенконтрастық тексерулер арқылы анықталды.
Бір айдан бір жылға дейінгі уақытта жабысқақтық процесс
11 (10,4¿) адамда анықталды.
Достарыңызбен бөлісу: |