§ 7. МИКРООРГАНИЗМДЕР К0МЕГ1МЕН
К0М1РТЕГ1 КРСЫЛЫСТАРЫНЫН,
03ГЕР1СКЕ УШЫРАУЫ
Табигатта
кездесетш курамында
KeMipreri
косылыста-
ры бар органикалык заттар азотты органикалык заттар си-
якты микробиологиялык езгерктерге ушырайды. Олардан
аралык заттар тузгледц ал кейде ен акыргы енш СО, мен
суга ыдырайды.
KeMipreri
косылыстарыньщ ыдырауына
катысатьш микроорганизмдердщ турлж курамы
белокты
заттарды ыдыратушы микроорганизмдер тобына Караган
да б1ршама айырмашылыгы болады. Органикалык заттар
минералдантанда пайда болтан кемхр кышкыл газыньщ
6ip
б ел тн автотрофты жане хемосинтездеуип микроорганиз
мдер
пайдаланады, ал калган
6ipa3
белий фотосинтез ке-
зшде вс1мдистер
cinipy
ушш атмос-ферага тарайды.
KeMipreri
косылыстарынын ышнде онай жэне шапшан
минералданушылары — кднттар мен крахмал. Пектин, кле-
чатка, лигнин жене май сиякты кем1ртегшщ
6ipa3
мелше-
pi
бар заттарды микроорганизмдер онай ыдырата бермей-
дь Эрине, осы керсетшген езгерютердщ ен акыргы eHiMi
ретшде белшетш заттар кем1ртепнщ табигаттагы айналы-
мына косылады. Бул процесте аэрация жагдайыньщ м е т
зор.
Аэробты жагдайда
KeMipreri
бар органикалык заттар
ежептезар ыдырап, ен сонуы ешм, ягни кешркылпдыл газы
мен су тузшедь
С6Н1г0 6+ 602=6С 02+6Н,0+2822 кДж
Бунда
энергия толык босап шытады да, оны тыныс алу
деп атайды.
Ал анаэробты жагдайда, ягни
orreri
тапшы болганда орга
никалык заттардагы
KeMipreri
косылыстары ашу
npoueci
багытында етеда. Сонда ортада аралык енгмдер: спирттер
(этил, бутил т.б.) жэне эр Typni кышкылдар (сут, май,
cipKe,
янтарь, пропион т.б.), газ тэрЬдес заттар:
cyreri
жене
KeMip
кышкыл газы пайда болады. Аэробты жагдайга кара-
ганда бунда белшетш куаттын мелшер1 де тым аз болады.
65
Микроорганизмдер кемепмен ашу rrpoueci адамзат турмы-
сында нан nicipy, сыра кдйнату, шарап жасау, кекетстерда
ашыту, сурлем салу, сугтен турл1 суг тагамдарын даярлау-
да, талшыкгы ес1мд1ктерден жш тшдерш ещцруде, т.б.
кенднен колданады.
Микроорганизмдер коздыратын жогарыдагы керсетшген-
дей эр турл! процесстерд1 зертеу ушш С.Н.Виноградский
усынган элективт! (талгамды)
культураларды пайдаланган
колайлы.
Достарыңызбен бөлісу: