Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті
Пәннің оқу-әдістемелік кешені
Басылым: бесінші
ЕҰУ Ф 703-08-15. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Бесінші басылым
І,ІІ – суреттеме негіздегі нүктелер D – пикеттің нүктеге дейінгі арақашықтық, β –
горизонталь бұрыш, ν – вертикаль бұрыш, ί – аспаптың биіктігі, υ – визирлеу
биіктігі.
СИТУАЦИЯ МЕН РЕЛЬЕФТІ СУРЕТКЕ ТҮСІРУ.
КРОК. ТАХЕОМЕТРЛІК ЖУРНАЛ.
Тахеометрлік суретке түсіруде ситуацияның характерлік нүктелерінің орны
анықталынып алынады, солар арқылы берілген масштаб дәлдігімен ситуацияның
контуры салынады. Тірек және рейкалық нүктелердің саны ССРО Құрылыс
комитетінің инструкциясы СН-212-62 немесе басқа кейінгі басылымдары арқылы
анықталынады.
Нүктелер санын былай жобалап та анықтауға болады. Пландағы нүктелердің
арасы 2 – 3 см болуға тиіс, яғни әртүрлі масшатбтар арқылы олардың шын
мәнісіндегі арақашықтықтарын біліп алуға болады. Мысалы, 1:1000 масштабтағы
пикеттік нүктелердің арасы 20-30 м болады. Суретке түсіру масштабы, рельефтің
қимасы, учаскелердің қиылысуы және т.с.с. көптеген фактрларға орай нүктелердің
арасы да әртүрлі болады. 5 таблицада станциямен пикеттің және пикеттердің өзара
арақашықтықтары көрсетілген.
Өлшеу нәтижелері тахеометрлік журналға (6-таблица) толтырылып, қосымша
крок жұмысы жүргізіледі. Крок грек тілінен аударғанда, «сурет нобайы» дегенді
білдіреді
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті
Пәннің оқу-әдістемелік кешені
Басылым: бесінші
ЕҰУ Ф 703-08-15. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Бесінші басылым
6- кесте
Масштаб
Реьеф
қимасы, м
Арақашықтар
Пикеттердің
арасы
Рельеф
Ситуациядағы
берік контур
Берік емес
контур
1:500
0,5
15
100
60
80
1:1000
0,5
20
150
60
100
1:2000
0,5
40
200
100
150
1:2000
1
60
250
100
150
1:5000
1
80
300
150
200
1:5000
2
100
350
150
200
Кроктың абристан айырмашылығы – онда рельеф бейнеленеді де өлшенген
шамалар жазылмайды.
Журналды мына рет бойынша толтырады:
1. Теодолитті өлшейтін нүкте тұрған жерге қояды, сонсын оптикалық немесе
жіпті тіктеу арқылы 2 – 3 мм дәлдікпен центрленеді, ал либті цилиндрлік деңгей
арқылы горизонталь қалыпқа келтіреді.
2. Аспаптың биіктігі өлшеніп, (Н.0.) анықталады. Өлшенген шамалар
журналға жазылады. Біздің мысалымыздағы аспап тұрған нүкте І, алғашқы бағыты
ІІ, аспап биіктігі = 1,52 м, (НО) = 0
0
, 01.
3. Лимбті екі бағытқа бағыттау үшін верньерді 0
0
00'00'' санағына қойып алып,
лимбті бұрай отыра түтікшені ІІ нүктеге бағыттау керек. Горизонталь дөңгелектегі
сан бізге бағыттың дирекция бұрышын көрсетеді. Біздің мысалда ол 338
0
32' (6
табл. 3 графа).
4. Дольномер арқылы алыс арақашықтықты анықтаймыз. D=38,0 м (2 графа).
5. Егер Жер рельфі онша қиылыспаған болса, яғни ί = υ = 1,52 м болса, онда
пикеттік нүктеге қойған рейканы визирлегенде центрлік жіпті аспаптың биіктігін
білдіретін шамаға сәйкес бағыттайды да, вертикаль дөңгелектегі санды 4 графаға
жазып қояды.
6. Әрі қарай рейканың орнын ауыстыра отырып өлшеулер жүргізіле береді.
Біздің мысалымызда 16 нүктеден өлшеп алынды.
7. 6 табл.10 графаға рейкалық нүктелердің характеристикалары жазылады.
І станциядағы өлшеулер болғаннан кейін келесі станцияға көшеді.
6-кесте
№
Санақ
Д
Гориз
дөңг
Верт
дөңг
ν
d
υ
i-υ
h
H
Ескерту
Ст. 1 Бағыт ст. 2 і=1,52 H
0
=-0°14′ H
ст
=323,54
1
38,0
1°16′
3°10′ -3°24′ 37,8
-2,25 321,29
2
29,0
17°03′ 2°47′ -3°01′ 28,8
-1,53 322,01
3
34,0
55°30′ 1°22′ -1°36′ 34,0
-0,95 322,54
|