Лекцияның тақырыбы: Таңдаған спорт түріндегі Күш қабілетін тәрбиелеу. Лекция жоспары
ғана спортшы аталған жаттығуды дұрыс орындай алады. Жоғарыда айтылған күш көрнісінің бір түрі оқыс күш (взрывная сила). Бұл
жүктеу/скачать 20,77 Kb.
|
1 2
| ғана спортшы аталған жаттығуды дұрыс орындай алады. Жоғарыда айтылған күш көрнісінің бір түрі оқыс күш (взрывная сила). Бұл спортшылардың жаттығуларлы орындау барысында аз уақыт ішінде өте үлкен көлемде күш көрсетуі. Бұл күш биіктікке секіргенде, штанга көтергснде т.б. жаттығуларды орындағанда көрінеді.
Күш сапасын тәрбиелеу жолындағы негізгі мақсат адамның жан-жақты және жоғарғы көрсеткішті қозғалыс қабілетіи арттырумен қатар дененің басқада саналарына пәрменді түрде әсер етіп дамыту. Күш сапасын тәрбиелеуде қолданылатын құралдар негізінен үдемелі қарсыласу мен күшпен орындалатын жаттығулар жатады. Ол жаттығулар екі топқа бөлінеді. Сыртан түсетін күш әсері. Оған заттардың салмағы, карсыласының қарсылық әрекеті, серіппелі заттардың көрсеткен күші және сыртқы ортаның кедергісі (қармен жүгіру, суда, құмда жүгіру т.с.с.) жатады. Адамның меншікті салмағына тусетін ауырлык күш әсерін жеңу мен қоса сырттан әсер етуіші қосымша салмақпен денеге ауырлық түсіру. Мысалы: қолға гир алып жүгіру, белге қорғасынды белдік салып тартылу т.с.с. Адамның күш сапасын тәрбиелеудің бірден-бір нақтылы әдістемелік жағдайды оның үдемелі қарсыласу кезіндегі күш кұримый, керекті шамасын белгілеу болып табылалы да. бұлшық ет күшімен, әртүрлі қуатта қимыл козғалысын орындауды түсінуден бастап шешіледі. Көптеп күш қуатын жұмсамай бұлшық ет күшін көбейту жұмыстың әртүрлі қуатта орындалуы, козғалыстың физиологиялык ерекшеліктерін түсіндерсе де ұтымды көрсеткішке жете алмайтындығы мәлім. Мысалы, әлі келетін салмақты 25 реттен көтерудің орныңа 15-18 реттен ұзак уақыт бойы көтерсе де, күштің өспейтіндігі белгілі. Егер де адам жүйелі түрде көтеретін ауыр салмақтың жартысын ғана көтеретін болса, оның бұлшық етіне ешқандай күш қосы.тмайды, ал көтеретін салмақ 20 реттен төмен болса, онда бастапқы күштің өзі де төмендейді. Бұл уақьпта ет күшінің азаоы, жалпы бұлшық еттердің жұмыс істеу қабілеттілігін төмендетеді. Сондықтан дененің қозғалыс күшін тәрбиелеп көбейтуде оған салмақтың белсенді әсер ететін шамасын табу ксрек. Күшті тәрбиелеуде, шамадан тыс берілген салмақпен жаттыккқанда оның пайдасы шамалы екені, ал ортадан жоғары, шамасы келетін салмақпен жаттыққанда айтарлықтай көрсеткшітерде өзгеру болатыны белгілі. Күш өскен сайын берілетін салмақта өсуге міндетті және көтерілгсн салмақ максималды салмақ 80-90% шамасында болуы шарт. Жоғарыда айтылып кеткендей максималды күш қуатын тәрбиелеудің әртүрлі жолдары бар. 1. Ортадан жоғары салмақты шамасы келгеншс қайталап көтеру. 2. Сырткы қарсылыкты барынша көбейту (динамикалык немесе сгакилык жағдайда). 3. Қарсылыкты барынша жылдамдықпен жеңу. Осыған байланысты күшті тәрбиелеудің әдістемелік үш бағытын анықтауға болады. Күш сапасын тәрбиелеуде шамамен түсетін ауырлықтың шамасын төмендегі көрсетілгендей пайдалану ұсынылады. Көтеру салмағын бір мезеттегі салмақтың деңгейі мен қайтадан көтеру шамасы % Өтe ауыр салмақ 1 peт 100% Ауыр салмақ 2-3 рет 80-90% Үлкен салмақ 4-7 рет 75-80% Үлкенге жакын салмақ 8-12 рет 65-70% Орташа салмақ 13-18 рет 55-60% Кіші салмақ 19-26 peт 40-50% Өтe кіші салмақ 25 % жоғары, 40 % төмен Шамасы бір рет көтеруге келген салмақты 100 % деп алынады. Күшті тәрбиелеу жолының бірінші бағыты аз салмақты өте көп рет кайталау жолы. Жоғарыда айтылғандай өте ауыр және аз салмақты көтергенде дененің физиологиялык механизмінің жұмысы әртүрлі болады. Бірақ көп салмақты көтергендей нәтиже береді. Ал «ақырғы күште» дейін қайталап көтеру, адам куатын жұмсаудың тиімсіз жолы болады. Себебі жұмыс көлемі ұлғайып, ал күш сапасын толықтыруда көп жетістіктерге жеткізбейді. Жұмыстың көп уақыты дене қуатының калжырау кезінде істелінеді, ал ол орталық нерв жүйесінің қозу процесінің төмендеген кезіне дәл келсді. Күшті дұрыс тәрбиелей алса: 1. Адам денесіндегі зат алмасу жұмысы жақсарады. 2. Алғашкы уақытта шұгылданып жүрген адамның, әдісті дұрыс үйренуіне жәрдемдеседі. 3. Бұлшық ет көлемін үлғайтады. 4. Дайындык барысыныңда ғамалиясы басым болып дайындалушының қимылын түзу орындатпай керексіз бұлшық ет күштерін косарластырып көп кедергісін тигізсді, ал осы әдістемені пайдалану кезінде бұл құбылыстар азайып, тек орындауға қатысты бұлшық ет күштері ғана катысады.. 5. Көп көтеру шыдамдылықка, табандылыққа тәрбиелейді. Аталған әдістеменің бағытында тиімді қолданылатың жагтығуды қайталау, бірқалыпты үзілісті жаттығу т.с.с. әдістер. Дайындық уақытының ұзактығына байланысты, айтылған әдістер көптеген спортшылардың нақты құралы ретінде пайдаланады. Ондағы мақсаты әртүрлі ірілі, ұсақ бұлшық еттердің күшін арттыру жолы көзделінеді. Екінші бағыты - өте үлкен және оған жақын салмақты қолдану. Бұл әдістемелік бағыт жоғарғы дәрежелі спортшылардың дайындығында орын алады, бірак дайындық барысында әртүрлі кемшіліктер кездеседі. Бұл бағыттың басты артықшылығы нерв жүйесінің үйлесімдік кабілетін кұруга катысын, спорттық көрсеткіштің нәтижесін арттыруға әсерін тигізуі сөзсіз. Бірақ, біріншіден дененің күш сапасынның өсуі тек кана дененің тепе-тендік үйлесімділігіне ғана байланысты емес; екіншіден - өте көп жұмыс істеп күш жұмсау әр уақытта тиімді болмайды; үшіншіден - қандайда болсын бір әдістемені көп уакыт бойы пайдаланеа, ол өзінің тиімділік әсерін жоғалтады, себебі ол дағдылы қозғалыска айналады. Сондықтан өте үлкен және орта жақын салмақты қолдану әдістемесі спортшының дайындығында жалғыз болмауы керек. Жаттығу тәжірибесінде «ауыр салмақ» және «өте ауыр салмақ» ұғымы қолданылады. «Ауыр салмақ» - деп адамның нерв жүйесін қоздыру әсерінсіз барлық куатымен көтерген салмағын айтамыз. Артык салмақ көтеру тек кана мінез-құлық көңілінің жоғарғы сатысында көтерген салмақ, «өте ауыр салмақ» деп аталады. Адамның көңілінің көтерінкі болуы орталық нерв жүйесінің козу процесі арқасында іске асырылады, осындай мезгілде «ауыр салмақ» жаттығулармен жұмыс істелінеді. Бұл салмақ «өте ауыр салмақтан» 5-10 пайыз кем болады. жүктеу/скачать 20,77 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2