М е к т е п баспасы 1965 I. У ш Х кластарда эдебиет тарихын



Pdf көрінісі
бет100/116
Дата17.12.2022
өлшемі4,22 Mb.
#57753
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   116
Байланысты:
konyratbaev libek debietti okytu metodikasy

11

11

4

4

4

11
, алты жолдык шумак). Кейб
1
р шумактары 
18
жол 
(«Экспресс» деген бел
1
мнщ сонгы шумагы). Муны коса 
камту кажет. Сонда Сэкендеп дэстур Маяковский у л п а - 
нщ казакша кер1Н1С1 екен1 анык байкалады.
Сэкен Маяковскийд
1
н тоникалык елещн силлабика- 
льж стильде колданган. Тоника кеп жайда силлабикага 
сиып кетед1. Тек «Даладагы жаца куй» сиякты форма- 
лардыц гана елшем1, уйкасы тетен.
Курыш куждар,
Гур1лдейд1,
Кызыл кун шат —
Кул
1
мдейд
1
.
Жацрырады,
Дур1лдейд1 
Советпц кеч даласы
Образга, сезге улкен пафоспен жан б т р у деген —
осы.
Бунак, тармак, шумакка токталмадьщ. Оны арнайы 
талдамай тары болмайды.
Ечбекш! уйым 
К,ызу юте.
Ж^гер, шаттыц —
Курыш тусге...
Кунн
1
н нуры 
Ойнайды усте,
Егш жайга карашы!
105


Булар акынныц даралык, стши деген бел!мде талда­
нады, кебш елецд! оку-талдаудыц б1р элемент! ету кажет. 
Ен. аягында сол курылыстыц сыр-сипатын таныту, бешту 
ушш Абай, Сэкен елецдерш мэнерлеп окытамыз, жаттау- 
ды осы максатка лайыктаймыз.
Егер мугал!м казак поэзиясындагы елшеулердш жал- 
пы процесш жинактаймын десе, Абай мен Сэкен тусында 
б1р-б!р арнаулы лекция окуына болады.
Акындык Т
1
л мен синтаксис. 
Т ы — керкем шыгарма- 
ныц басты 
61
р элемента Ол — ой, образ жасайды.
Образ ж асау ушш эрб1р акын, жазушы улт тшшщ 
барлык байлыгын пайдалана отырып, жанрга, идеяга, 
образ табигатына сай лексика мен синтаксист! айрыкша 
эсерл1 ет1п колданады. Бул эар есе акындык тш мен син- 
таксистен орын алады. Оныц б1р катарын троп (сез 
магынасын ауыстыру, байыту образдылык), енд1 б!р сей- 
лемд!к турш фигура деп атаймыз. Бул категория кебше 
автор Т1Л1 мен жанр табигатына байланысты.
Эрине, акындык тш мен синтаксист! шыгарма жэне 
образ табигатынан тыс, автор идеясынан беле талдауга 
болмайды. С ез — образдыц КИ1М1. Сондыктан сезд1 об- 
раздан белек алып эцпме етсек, магынасыздык пайда 
болады. Тшд1 жанр — образ — идея б1рл!г!нде таныту 
керек.
Троп пен фигураныц табигаты, аныктамалары X. Ж у- 
малиевтщ «Эдебиет теориясында» жаксы талданган. 
Метафораны елец композициясымен талдаудыц улпс!н 
жогарыда сез етпк. Акындык Т1ЛД1Ц бэр1 де сол улпде 
талданбак.
Бул жерде айтарымыз: окушылар талдаудан б!р ка­
тар угым алган кезде троп пен. фигуралык угымдар 
жайлы 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   116




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет