М. К. Ахметова Мәтін лингвистикасы


касыидагы эйелдер мен ңүлдар)



Pdf көрінісі
бет80/133
Дата15.11.2023
өлшемі4,98 Mb.
#123413
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   133
Байланысты:
мәтін лингвистикасы

касыидагы эйелдер мен ңүлдар)
бөлек-бөлек абзацтарға жіктеп 
жазған. Алты сөйлем арқылы алғашқы сөйлемде берілген 
ж алпы лам а 
мазмұн жан-жақты айқындалып, нақтыланған. Ең соңгы абзацта 
орналасқан сөйлем ~ күрделі фразалық тұгасымның қорыту бөлігі. 
Мұнда ханымның отырғаны баяндалып, тұтасымдағы ойдын 
аяктапуына нұсқал отыр. Тұгасьгм кұрамындағы сөйлемдер байланысы 
бірнеше тіпдік біряіктер аркылы жүзеге асырылған. Бірінші 
компонент 
пен соңгы компонент етістіктің жедел өткен шақ тұлғасында (
көрінді,
барът отырды
) қолданылып, түгасымның дамуынан ерекшеленіп тұр- 
Жекелеген абзацтарға бвлшектенген мұндай күрделі фразалык 
тұтасымньщ да интонациялық-ырғақгық сипагы ерекше.
92


Сонымен, туындының көлемдік-прагматикалық тұрғыда 
мүшеленуі арқылы мэтіннің тұлға-бірлігі - күрделі фразалык тұгасым 
бөлшектенеді. Ол магыналық және тұлғалық байланыстарға 
негізделген, бір тақырып төңірегіне топтасқан, интонациялык бірлікте 
айтылатын сөйлемдер тізбегінен тұрып, аякталған ойды білдіреді.
2. Мэтіннің композицияльщ-сөйлеу формаларына мүшеленуі
Мәтіннің баяндау қабатын түзетін әңгімелеу, суреттеу, ойталкы -
тіл білім інде 
композициялык-сөйлеу 
ф орм алары деп те 
қолданылады. Осы сөйлеу формаларының табиғатын тануға деген 
көзқарастардың нэтижесінде лингвистикада баска да көптеген
терминдер дүниеге келді:
• 
мэтіннің функционалды-магыналыц турлері
(О.А.Нечаева, 
А.Қ.Жұбанов т.б.);
• 
композицияпық-сөйлеу формалары, сөйпеутүрпері (формалары)
(М.П.Брандес, О.И.Москальская, Б.Шалабай т.б.);
• 
м эт іннің 
композициялыц-синтаксистік 
түрлері
(А.Ф.Зиновьева, Е.А.Иванчикова т.б.);
■ 
мэтіннің 
контекстік-вариативтік 
бөлшектері
(И.Р.Галыіерин, О.Н.Гришинат.б.);
• 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   133




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет