Нуржігіт Алтынбеков 347
АСҚАЗАН КАРЦИНОМАСЫ Асқазан карциномасымен сырқаттану мен өлім-жітімнің жиілігі 1981
жылдан бастап, жалпы карциномалар арасында II орын алатын болды. Өйткені
соңғы 50 жыл бойы дүние жүзі елдерінің көбінде асқазан карциномасымен
сырқаттану азаюда. Бұл үрдіс КСРО-да байқалып, онда 1970—1980 жылдары ер
адамдардың асқазан карциномасымен сырқаттануы 3,9%-ға, ал әйелдердің —
6,9%-ға кеміген-ді. Асқазан карциномасы жасы 40—70-тер арасындағы ер
адамдарда жиірек кездеседі. Ол жалпы карциномадан болатын өлім-жітімнің
25%-ын қамтиды.
Этиологиясы . Әртүрлі канцерогенді заттардың (бензпирен, метилхолантрен,
холестерин, т.б.) әсерінен асқазанда карцинома дамитыны экспериментте
дәлелденген. Эксперимент
экзогендік канцерогендер асқазанда, әдетте
карциноманың
«ішектік»
типін
қалыптастыратынын
көрсетті.
Ал
карциноманың «диффузды» типінің дамуы әр организмнің жеке генетикалық
ерекшеліктерімен сабақтас. Асқазанда карциноманың дамуына
ракалдылық үдерістердің (карциномаға жиі ұласатын аурулар) және
ракалдылық өзгерістердің (кілегейлі қабықшаның гистологиялық құрылымының «қалпынан
таюы») ықпалы зор. Асқазанның ракалдылық үдерістеріне
созылмалы атрофиялы гастрит, пернициоздық анемия (оған атрофиялы гастрит тән),
асқазанның созылмалы ойық жарасы ,
асқазан аденомасы (аденомалы полип)
мен
Менетрие ауруы жатады. Ракалдылық үдерістің әрқайсының «қатерлілік
қарымы» әртүрлі, бірақ олардың жиынтық әсерінің асқазанда карцинома
дамыту мүмкіндігі жалпы популяциядағыдан 90—100% артық. Асқазанның
ракалдылық өзгерістері тобына эштелийдің
ішектік метаплазиясы және
ауыр дәрежелі дисплазиясы жатады.