Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер
Жеткіншектің өміріндегі әлеуметтік жағдай
жүктеу/скачать 286,12 Kb. Pdf көрінісі
|
|
Жеткіншектің өміріндегі әлеуметтік жағдай. Жеткіншектің әлеуметтік жағдайы мен күнделікті дамуы балалыұқ шақтағы әлеуметтік жағдайдан сыртқы және ішкі себептерден айырмашылығы жоқ. Жасӛспірім отбасында ӛмір сүреді, мектепте оқиды, айналасында сол достарымен қоршалған. Бірақ та әлеуметтік жағдай жасӛспірімнің жаңа құндылықтар мен бағыттарға, ӛзіне, басқаға рефлексті түрде мінез кӛрсете бастайды. Енді басымдықтары басқаша қойыла бастайды: отбасы, мектеп, құрдастар жаңа мән мағана алады. Барлығы ең жақын деген: үй, отбасы түсініктерімен анықталады. Отбасы жағдайында: Жасӛспірім ӛзінің отбасымен бірге тұрады. Ол отбасына ӛзі туылу арқылы енеді және оған қалай жанұя мүшелері үйренсе ӛзі де солай бауыр басып қалған. Енді оларда жақын адамдарды бағалау басталады. Балаға ―Біз‖ деген оның отбасы атты бірінші топ пайда болады. Баланың туыстары, ата- анасы барлығы тұрмыстың ӛзгермейтін жағдайы деп қарастырады. Бірақ бала ӛсе келе отбасынан бӛлек түрлі отбасылық байланыстарды танып біледі. Ол ӛзіндік ―Мен‖ ұғымын ―Біз‖ деген ұғымнан бӛліп алу жолында жұмыс жасайды. Сондықтан да жасӛспірім отбасының табыну обьектісі мен дәстүрлеріне кӛп мән береді. Бірақ отбасы жасӛспірімге қатысты сол баяғы қатынасын жоғалтпайды. Отбасы жасӛспірімнің ӛсіп келе жатқанын сезініп оған қатысты қарым – қатынасты ӛзгертуі қажет. Жасӛспірімге оның бойында пайда болған ересектік сезіміне сәйкес қарым – қатынас жасауға тырысады. ― Қалың қалай? ‖, ― Сені тыңдауға дайынмын ‖ ― Кӛмек беруге дайынмын ‖. Мұндай отбасында баланың ӛзін - ӛзі сыйлау сезіміне байланысты жағдайлар ӛте кӛп. Ӛте сезімтал отбасылардың баласы да осындай жақсы жолдармен дамуы болады. Ол ӛзінің байланыстарын үлкен адамдармен құруға тырысады. Баланың құндылықтық бағыттары жақсы жаққа ӛзгереді. Бала ӛз жолдастары арасында авторитарлы мінез – құлық иесі ретінде орын алатын болады. Бір жағынан мұндай ережелер баланың дамуына кедергі келтіреді. Немқұрайлы отбасында. Мұндай отбасыларда барлығын жасауға рұқсат етілген, бала ӛз ата- анеларына қалай айтқан нәрсені орындату ережелерін әбден біліп алған. Бұл балаға жеке басты ойлаушылық, ұрыс – керіс кӛп тән болады. Немқұрайлы отбасының балаларына қарым – қатынас жасау әрдайым жақсы болуы мүмкін емес олар: адекватты лояльды болып келеді. Отбасында ӛз айтқанын істеу үшін қандай іс – шара қолданса осы әрекетті жолдастарына да қолданғысы келеді. ( Мен айттым, менің солай жасағым келеді ) деген позицияны ұстанады. Бұндай отбасында тәрбие алған балалар қоғамның заңдылықтары мен шынайы басқалармен қатынасқа түсуді білмей ӛтеді. Аса қамқорлық кӛрсетуші отбасы. Бұндай отбасында ӛскен бала ата – анасының үздіксіз назарында және ӛзінің әртүрлі жеке ішкі проблемалары бар, жеке қайғылар мен комплекстер негізінде пайда болады. Баланы есейгенше ӛз қамқорлығынан жібергісі келмейтін ата – аналар оның ішкі уайымдарына да қол жеткізгісі келеді. Мұнда бала балалық шағындағыдай ӛзіне деген сенімі ӛте тӛмен болады. Керек кезде қарсылықта кӛрсете алмайтын болады, ӛздігінен жақсы қарым – қатынасты да құра алмайды. Жасӛспірім үшін жағдайы жақсы отбасында тұру қиынға соғады, ӛйткені бала енді барлық қатынастарын ӛзі жасай бастайды, отбасын игеру, кейде ата – аналардың кӛңіліне келетін мына сӛздер ( Сен маған қалай сӛйлеп тұрсың ?. Аузынан сүті кетпей тұрып, т. с. с). Сондада ата – аналар ӛздерінің есейген балаларымен ақылдасып, олардың жақсы ӛмір сүріп ӛздерін дамытуға жағдай жасауға тырысады. Ата – аналары жаман тәрбиелі отбасыларда тұратын жасӛспірімдер.Ата –аналар ішімдік ішетін, наркотик қабылдайтындар олар бұнымен балалық шақтан бейімделеді. Жасӛспірім алкогольдік және наркотик тұтынушы топқа, жатуы мүмкін. Бірақ осы жаман әрекетке барға бола қоғамдық ережелерден айтады және бұл жолдан кетуіне сенім азаяды. Кей жағдайларда мұндай отбасыларда балалар ӛзіне күш жинап қашып кетуі мүмкін және ӛзіне жаңа жол таңдау бақыты бұйырады. Толық емес отбасыларда ( кӛбінесе әкесі жоқ болады ). Жасӛспірім ӛзін толыққанды сезіне алмайды. Осы кезеңде бала ӛзін ата – аналарының жыныстық сәйкестендіру арқылы жыныстық даму процесінен ӛтеді. Отбасының толық болуы жасӛспірімнің достары арасында беделінің биік болуына септігін тигізеді. Әкенің жоқ болуы оның әлеуметтік позийиясын әлсіретеді. Балалық шақтағы достық, топ арасында қарым – қатынас, жасӛспірімдердің ӛзара араласулары қарым – қатынастың үдеуіне әкеліп соғады. Отбасында қарама – қайшылықтар кӛп болатын балалар, топта әрдайым жайдары болуы мүмкін емес. Балалық шақ басқа адамдармен қанша қиын да психологиялық жағынан үлкен адамдармен қатынасқа түсу ӛзінің әсерлігімен белгілі бағытқа бағытталады. Дәл осы балалық шақта жасӛспірім жаңа таныстықтар мен ӛздері жақсы кӛретін адамдар мен араласуға бағытталып жүреді. Балалық шақтың иннерциясына дейін жасӛспірім ӛзінің қабылдауына, есте сақтауына, сӛйлеу мәнеріне мән беріп оны дамытуға тырысады және ӛмірлік құндылықтар айқындалып ӛзін - ӛзі тәрбиелеудің негізіне айналады. Кӛп жұмыс істеп те және кӛп уақытын бос ӛткізу арқылы да жасӛспірім ӛзін тұлға сезіне алады. Жасӛспірім ӛзінің бойындағы жасырын қабілеттерін ашып отыру арқылы тынымсыз ӛзін - ӛзі тану процесі мен қатты айналысып кетеді. Жасӛспірім бойында жалындап тұрған сезім оны кӛптеген бағыттарға итермелейді, кӛбінесе олар ӛзі таңдаған мақсатқа жетпей қоймайды. Оның мақсатынан басқа әлемде маңызды ешнәрсе жоқ сияқты кей жағдайларда ӛзіне және басқа адамдарға деген рефлексия жасӛспірімде ӛзіне - ӛзі түңілу мен психологиялық күйзеліске алып келуі мүмкін. жүктеу/скачать 286,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|