48
I Блім. леуметтануа кіріспе
к зарастар мен "нды т"жырымдарды т"р ындарды мегеруіні т"-
раты жне зіліссіз рдісі.
Тесіздік легитимациясы — т"л аны ішкі т"раты "ндылытары
о амда алыптасан нормалар (ережелер), "ндылытар,
сенімдер,
"рылымдар мен тсініктер жне т.б. игеру нтижесінде сырты шына-
йы іс-рекеттер, леуметтік арым-атынастарыны трлеріні алма-
суы арылы жзеге асырылады.
Мысалы, орта асырларда мемлекеттік билікті #$дайды #алауымен
пайда боланы туралы ау#ымды т%рлі пікірлер мен ойлар #алыптас#ан,
демек, саяси иерархияны жоарыдан #абылдананы туралы #аидалары
мойындалуы тиіс болатын жне тал#ылауа жатпайтын.
Хабитуализация механизмдері — т"л аны азіргі о амда ы страти-
фикациялы "рылым а бейімделуіні ерекшеліктерін айындайтын
леуметтік-психологиялы рдістер.
Т"л аны леуметтік "рылымда ы орны згеріссіз алмайды.
Адамдар бір аладан екінші ала а к шеді, ж"мысында
лауазымы седі,
з л-ауатын жасартады, жо ары білім алады. Б"ны барлы ы
леу-
меттік мобилділікті мысалдары — индивидтерді немесе топтарды
леуметтік кеістіктегі орын ауыстыруы. леуметтік мобилділікті
к ріністері р трлі болады. Мобилділік
горизонталды жне вертикал-
ды, 'рлеу жне #$лдырау болып б лінеді.
Горизонталды мобильділік жеке адамны немесе леуметтік объ-
ектіні бір леуметтік "станымнан сол дегейдегі
екіншісіне туі, я ни,
жеке адам зі жататын леуметтік тап (жігі) немесе мртебесін згерт-
пейді.
Мысалы: жеке адамны бір отбасынан екіншісіне ауысуы, бір діни
топтан
екіншісіне, сонымен т"р ан жеріні ауысуын жатызу а болады.
Вертикалды мобилділік — жеке адамны немесе леуметтік объ-
ектіні бір леуметтік таптан екіншісіне туіне себепші болатын ре-
кеттер жиынты ы.
Мысалы, лауазымны к'терілуі (ксіптік вертикалды мобилділік)
немесе т$ланы 'з #аржы жадайын жоарылатуы экономикалы# вер-
тикалды мобилділік), билікті жоары дрежесінен одан да жоары дре-
жесіне 'туі (саяси вертикалды мобилділік).
[рлеу жне #$лдырау мобилділігі. о ам жеке адамдарды мртебесін
жо арылатуы (мысалы, жас, талантты, энергиясы барларды) дрежесін
к терсе, кейбіреулерді мртебесін т мендетуі ммкін.
Осы ан орай
мобилділік
'рлеу жне #$лдырау деп ажыратылады. Rрлеу мобилділігін-
де ксіптік, экономикалы жне саяси мобилділіктерді негізгі 2 трі
1.8. оамны леуметтік рылымы
49
болады: олар жеке адамны рлеуі немесе т менгі таптан жо ары тап-
а шо ырлану, индивидтерді жаа топтарыны жо
ары топтар а туі
немесе оларды алмастырылуы
1
. Осы ан орай "лдырау мобилділігі —
жеке индивидті немесе топты леуметтік дрежесіні жо арыдан т -
менге туі.
Достарыңызбен бөлісу: