Оқулық Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011 1


ТУРБО ПАСКАЛЬДІҢ СТАНДАРТТЫ МОДУЛЬДЕРІ



бет44/210
Дата06.01.2022
өлшемі4,42 Mb.
#16437
түріОқулық
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   210
Байланысты:
boribaev-algoritmdeu

70

  1. ТУРБО ПАСКАЛЬДІҢ СТАНДАРТТЫ МОДУЛЬДЕРІ

4.1 Математикалық функциялар


Функция аты




Функция қызметі

Нəтиже типі

Abs(X)

Аргументтің абсолюттік шамасы

Х типімен




(модулі)

Abs(-3.5)=3.5

сəйкес келеді










ArcTan(X)

Аргументтің радианмен алынған арк-

Real




тангенсі

ArcTan(1)=7.8539816340E-01




Cos(X)

Аргументтің радианмен алынған коси-

Real




нусы Сos(PI/3)=5.0000000000E-01




Exp(X)

Аргументтің экспонентасы (E-нің X

Real




дəрежесі)

Exp(1)=2.7182818285E+00




Ln(X)

Натуралдық логарифм

Real




Ln(10)=2.3025850930E+00




PI

Pi санының мəні

Real




PI=3.1415926536E+00







( дəлірек 3.1415926535897932385)




Random

0 мен 1 арасындағы кезейсоқ сан

Real










Random(X)

0 мен Х арасындағы кезейсоқ сан

Word

Sin(X)

Аргументтің радианмен алынған сину-

Real




сы Sin(PI/3)=8.6602540378E-01




Sqr(X)

Аргументтің квадраты

Х типімен




Sqr(-12)=144

сəйкес келеді

Sqrt(X)

Аргументтің квадрат түбірі

Real




Sqrt(841)=2.9000000000E+01



Турбо Паскаль тілінде стандартты функция түрінде жазыл-маған математикалық функцияларды есептеу үшін, оларды стан-дартты функциялар арқылы өрнектеу керек. Мысалы:


tg(X)=Sin(X)/Cos(X)
lg(X)=Ln(X)/Ln(10)

Xn=Exp(n*Ln(X))


Random немесе Random(X) функцияларын қолданар алдында, осы функциялар генерациялайтын кездейсоқ сандар тізбегінің


71

сəйкес келмеуін қадағалайтын, Randomize процедурасын (пара-метрсіз процедура) іске қосу керек.
4.2 Дөңгелектеу функциялары жəне типтерді түрлендіру


Функция

Аргументтің типі

Нəтиже типі

Функцияның қызметі

аты






















Chr(X)

Бүтін Chr(66)=’B’

Char

ASCII-кодты символға




Chr(Ord(‘M’)=’M’




түрлендіру (0-255)

Frac(X)

Real

Real

Нақты Х санының




Frac(-12.34)=-.34




бөлшегін алу

Int(X)

Real

Real

Нақты санның бүтін




Int(-12.34)=-12




бөлігін алу

High(X)

Реттік жиым, жол,

Аргументпен

Элемент нөмірінің ең




ашық жиым

сəйкес келеді

үлкен мəнін алу

Low(X)

Реттік жиым, жол,

Аргументпен

Элемент нөмірінің ең




ашық жиым

сəйкес келеді

кіші мəнін алу

Ord(X)

Реттік

LongInt

Х символына сəй-




Ord( ‘A’)=65




кес келетін ASCII-




Ord(Chr(86))=86




кестесіндегі оның










кодын анықтау

Round(X)

Real

LongInt

Х-ті ең жақын бүтінге




Round(-1.2)=-1




дейін дөңгелектеу




Round(-1.5)=-2










Round(1.2)=1










Round(1.5)=2







Trunc(X)

Real

LongInt

Санның бөлшегін алып




Trunc(-1.2)=-1




тастау




Trunc(-1,5)=-1










Trunc(1.2)=1










Trunc(1.5)=1








4.3 Реттік типтегі процедуралар жəне функциялар


Функция аты

Функция қызметі







Odd(X)

Аргументтің тақ сан екендігін тексереді




Odd(0)=false; Odd(1)=true; Odd(2)=false; Odd(-1)=true;

Pred(X)

Аргументтің алдыңғы мəнін береді




Pred(10)=9; Pred(-10)=-11

Succ(X)

Аргументтің келесі мəнін береді




Succ(10)=11; Succ(-10)=-9

72


Процедура аты

Процедураның қызметі


Dec(X [,dx]) Х айнымалысының мəнін dx-ке кемітеді (егер dx параметрі берілмесе, онда ол –1-ге кемітеді) k:=5; Dec(k)=4; Dec(k,2)=3; Dec(k,-2)=7
Inc(X [,dx]) Х айнымалысының мəнін dx-ке өсіреді (егер dx параметрі берілмесе, онда +1-ге өсіреді) k:=5; Inc (k)=6; Inc (k,2)=7; Inc (k,-2)=3

4.4 Сөз тіркестерімен жұмыс істейтін процедуралар мен функциялар


Функция аты

Функция қызметі







Concat(<1 тіркес>,<2 тіркес>,..)

Сөз тіркестерін біріктіру




Сoncat(‘A’,’BC’,’_1’)=’ABC_1’







Copy(<тіркес>,<позиция>,<саны>)

Сөз тіркесінің берілген бөлігін




көрсетілген позициядан бастап




көшіру




Copy (‘INFORMATION’,3,5) =




’FORMA’







Length(<тіркес>)

Ағымдағы сөз тіркесінің




ұзындығын анықтау




Length('Астана’)=6







Pos(<ішкі тіркес>,<толық сөз

Сөз тіркесіне оның ішкі бөлігінің

тіркесі>)

кіру позициясын анықтау




Pos(‘т’,‘Анықтама’)= 5




Pos(‘к’,‘Анықтама’)= 0








Conca функциясы үшін сөз тіркесінің жалпы ұзындығы 256 байттан аспауы керек. Сөз тіркестері үшін орындалатын «+» белгісі оның символдары үшін конкатенация (біріктіру) опе-рациясының атқарылатынын білдіреді.

Copy функциясы үшін, көрсетілген позиция сөз тіркесінің ұзындығынан үлкен болса, функция нəтижесі бос жол болады. Егер <позиция>+ <саны> сөз тіркесінің ұзындығынан үлкен бол-са, онда тек соңғы символдар көшіріледі. Егер <позиция> нөмірі [1,255] аралығына жатпаса, онда программа орындалуында қате болады.
73

Процедура аты




Процедураның қызметі







Delete(<тіркес>,<позиция>,<саны>)

Берілген позициядан бастап сөз




тіркесінің бөлігін алып тастау




1)

S:=’abcdefgh’;







Delete(S,2,4);







Нəтиже: S=’afgh’




2)

S:=’abcdefgh’;







Delete(S,2,10);







Нəтиже: S=’a’

Insert(<ішкі тіркес>,<толық тіркес>,

Берілген позициядан бастап бір

<позиция>)

сөз тіркесін екінші сөз тіркесіне




кірістіру




S:=’abcdefgh’;




Insert(‘XXL’,S,3);




Нəтиже: S=’abXXLcdefgh’

Str(<сан>,<символдар тіркесі>)

Сандық мəнді символдар




тіркесіне түрлендіру




1)

Str(567,A);







Нəтиже: A=’567’




2) )B:=567; {B:integer}







Str(B:5,A);







Нəтиже: A=’_ _567’




3) B:=5.67E+3; {B:real}







Str(B:8:0,A);







Нəтиже: A=’_ _ _ _5670’



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   210




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет