Оқулық бб. 02 «Жол машиналары, автокөліктер мен тракторларды пайдалану»
жүктеу/скачать 17,2 Mb.
|
РУЛЬДІК ЖҮЙЕЛЕРРульдік жүйелері машинаның жылдамдығының траекториясын өзгертуі үшін қызмет етеді. Рельсті жүрісіндегі өзіндік жүру машиналары рульдік жүйелерімен жабдықталмайды, өйткені олардың жылжуының траекториясы, олар қозғалғаны бойынша рельсті жолымен анықталады. «Борттық» айналымы деп аталатын машиналары да рульдік жүйелерімен қажет етеді, өйткені олардың жылжуының траекториясы шынжырлардың əртүрлі жылдамдықтарымен беріледі немесе сол жəне оң борттарының дөңгелектері, жүріс трансмиссияларында келтірілгені бір бірінен тəуелсіз. Дөңгелекті жəне көп арбалы шынжыр қозғалтқыштарымен барлық қалған машиналарында жылжу траекториясы, машина жылжуының бағытына тиесілі қозғалтқыштың айналу осінің айналымын қамтамасыз ететін рульдік жүйелері көмегімен іске асырылады. Қазіргі көтергіш-транспорттық, құрылыс жəне жол машиналарында олардың жылжу траекторияларының өзгерісінің бес режиміне дейін пайдаланыла алады (1.9 сурет). Рульдік трапеция арқасында алдыңғы немесе артқы осьтерінің басқарушы дөңгелектері олардың əрқайсысының траекторияларының қисық радиусына пропорционалды, бұрышқа айналады. Қарама-қарсы жақтарына алдыңғы немесе артқы осьтерінің сурет. Дӛңгелектерддің айналуымен ӛзіндік жҥріс машиналарының оңтайландыру тəсілдері: а – алдағы басқарушы дӛңгелектерінің пропорционалды айналымдары; б – артқы басқарушы дӛңгелектерінің пропорционалды айналымы; в – барлық дӛңгелектерінің симметриялық айналымы («сораптан сорапқа» айналымы); г – бір жаққа барлық дӛңгелектердің айналымы («крабты» қозғалыс); д – шарнирлік-буындауланған басқарушы дөңгелектерінің айналымы кезінде өтеді («сораптан сорапқа» айналымы). Бəр жаққа барлық осьтердің басқарушы дөңгелектерінің айналымының оңтайландыруы кезінде («крабты» қозғалыс) барлық дөңгелектер бірдей бұрышқа айналады. Бір шассида осы барлық оңтайландыру тəсілдерінің біріктіруі тек қана электрогидравликалық басқаруы мен қозғалуының таңдалған режимінен байланысты дөңгелек айналымының автоматты келісілген бұрыштарымен жүйелерді пайдалануы кезінде ғана мүмкін. Шарнирлік-буындауланған жақтауының «бұрылысты» айналымы, яғни бір-біріне тиесілі оның екі жартылары кезінде айналымы қозғалу траекториясын өзгерту тəсілі ретінде тек қана оңтайландыруының басқа жүйелерінің болмауы кезінде ғана қолданылады. Егер де машина шарнирлік-буындауланған жақтауымен басқарушы дөңгелектерімен жақбдықталса, онда жақтаудың «бұрылысты» басқару механизмі рульдік жүйесінен тəуелсіз жұмыс істейді. Барлық жағдайларына қарай түріндегі гидрокөлемді рульдік жүйелері пайдаланылады. Олар жүргізушіден үлкен физикалық күштерін талап етпейді, басқарушы қозғалтқыштарының тербелісі (дөңгелек немесе шынжыр арбалар) мен тергішпен басқару органдарына тапсырылмайды жəне машина айналымының бұрышын тек қана джойстиктің еңкеюі немесе рульдік дөңгелегінің айналым бұрышын өзгертуі кезінде ғана ауыстырылады. Осыдан басқа, гидрокөлемді рульдік жүйелері жоғары сенімділік пен шағын инерциондылығымен ерекшеленеді, үлкен сəтін дамытады, өйткені қатардан гидрожүйенің шығуы кезінде рульдік білігінің жұмысын қамтамасыз етеді. жүктеу/скачать 17,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|