Оқулық бб. 02 «Жол машиналары, автокөліктер мен тракторларды пайдалану»
КӨТЕРГІШ-ТРАНСПОРТТЫҚ, ҚҰРЫЛЫС ЖӘНЕ ЖОЛ МАШИНАЛАРЫ МЕН ЖАБДЫҚТАРЫНЫҢ ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ ЖАБДЫҚТАРЫ
жүктеу/скачать 17,2 Mb.
|
КӨТЕРГІШ-ТРАНСПОРТТЫҚ, ҚҰРЫЛЫС ЖӘНЕ ЖОЛ МАШИНАЛАРЫ МЕН ЖАБДЫҚТАРЫНЫҢ ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ ЖАБДЫҚТАРЫКҮШ ОРНАТҚЫШТАРЫКөтергіш-транспорттық, құрылыс жəне жол машиналары мен жабдықтарының жүктеу режимдері мен пайдалану шарттарының əртүрлілігі электр қозғалтқыштары мен ішкі жану қозғалтқыштарының кең түгендеуінің күш білігі ретінде пайдалануын көздейді. Үлкен қашықтықта жылжуы үшін машиналар мен жабдықтары жұмыс циклінің бөлігі болып табылады, ішкі жану қозғалтқышымен жабдықталады: отындық жəне карбюраторлық. Олардың санына жер жұмыстарының машиналары (электрлік білігімен үлкен карьерлік экскаваторлықтарын санамағанда), өзіндік жүріс тиеуіштері (айыр бөлігін санамағанда), автокөлікті шассиына бұрғылау орнатулары, қосылған аумағы мен жол жағдайлары, инженерлік құрылымдары, жолды ұстау жəне жөндеу, жол жабындыларының құрылғылары үшін машиналары. Бірнеше ондық метрлері радиусында стационарлық немесе тасымалданған техникасы аккумуляторлық батареялары немесе орталық электржелілерінен қоректенуімен электрқозғалтқыштарымен жабдықталады. Электрберілісімен цемент- жəне асфальтбетондарын дайындау жəне битум мен цементпен жұмыстары үшін жабдықтары, тасты материалдарын қайта өңдеу жəне іздестіру үшін машиналары (соның ішінде электробілігімен компрессорлардан қоректенетін пневматикалық механизмдері), көтергіш-транспорттық машиналары мен механизмдері (өзіндік жүріс тілді крандары мен өзіндік жүріс фронталды тиеуіштерді санамағанда) жабдықталады. Ішкі жану қозғалтқыштары. Жұмыс цикліндегі транспорттық операциялардың мағыналы үлесімен өзіндік жүріс машиналардың білігі үшін отындық немесе карбюраторлық қозғалтқыштары пайдаланылады. Олардың артықшылқтарына бөтен энергия көздерінен тəуелсіздігі, жоғары үлестік (өлшем бірлігіне) қуаттылығы, тиесілі жоғары ПӘК мен сенімділігі, сонымен бірге жалпы танылған жетіспеушіліктері – шу, пайдаланылған заттың уландырғышы мен қоршаған ортаның жылу балансының бұзылуы жатады. Отындық жəне карбюраторлық қозғалтқыштарының пайдалану салалары олардың техникалық ерекшеліктерімен анықталады. Дəстүрлі болып, карбюраторлық қозғалтқыштарына үлесті қуаттылығы мен айналымның жиілігінің жоғарлауы, аз айнымалы сəті, ауыспалы жүктеуі кезіндегі аса тұрақты жұмысы сипатты болады. Осы күшінде оларды аз жұмыс жүктеулері мен үлкен жылдамдықтарымен жұмыс істейтін машиналарында қолданылады. Отындық қозғалтқыштары аса айнымалы сəтін дамытады, аз бұрыштық жылдамдықтары кезінде жəне аса арзан жанармайында жұмыс істейді, бірақ олар нақты жанармайлық аппаратурасы үшін ауырлау жəне қымбат, қызмет етуінде күрделі жəне жүктеуінің жедел тербелістерін жаман тасымалдайды. ХХ ғ. 70-жж. Энергетикалық дағдарысы бүкіл əлемді аса арзан отындық жанармайы пайдасына таңдау жасауға мəжбүрледі. Кейінгі жылдары технологтар мен құрастырушылардың күштері жиынтықты қуаттылығын мағыналы жоғарлатуына, отындық қозғалтқыштарының шуы мен тергеу қауіпсіздігі, сонымен бірге олардың қызмет етуі мен жөндеуін жеңілдетуге мүмкіндік етті, осымен оларды осы көрсеткіштері бойынша карбюраторлық қозғалтқыштарына тығыз жақындатты. Бұл тиеуіш, құрылыс, жер жырту, жол жəне коммуналдық машиналары үшін сипатты, жұмыс жылдамдықтары мен қуаттылығының барлық спекторларында отындық қозғалтқыштарының кең пайдалануына əкелді. Отандық коммуналдық машиналарының əрекет етілген паркінің негізгі үлесі карбюраторлық қозғалтқыштарымен жүк автокөліктеріне базаланады, бірақ соңғы жылдары олардың жаппай отындық қозғалтқыштарына ауыстырулары басталды. Түпнұсқалық шассиға базаланған құрылыс, жер қазу жəне жол машиналары дəстүрлі отындық қозғалтқыштарымен жабдықталады. ХХ ғ. 60-жж. аяғына дейін осы мақсаттары үшін ұзақ жүрісті жəне төменжүрісті тракторлық отындықтары пайдаланылды, ал қсықа жүрісті транспорттық отындықтарының жаппай өндіруінің басталуымен оларды жол-құрылыс машиналарына орната бастады. Қазіргі бульдозерлер, скреперлер, автогрейдерлер, экскаваторлар, құбыр салушылар, пневмодөңгелекті жəне шынжырлы тиеушілерінің сипаттарының талдауы, 1 850 бастап 2 100 мин1 дейін жілік айналымымен жəне 60 бастап 120 кВт дейін қуаттылығымен төрт- жəне алтыцилиндрлі отындық қозғалтқыштары кең пайдаланылады. Осы дерек ХХ ғ. 90жж. үшін сипатты, машиналар мен жабдықтарының энергиямен жарақталу саласындағы өндірушілердің техникалық саясатын көрсетеді. Әрине, осындай жағдай өзгеріссіз қалады деп ойлауға болмайды. Мысалы, 1970-1996 жж. бір шөмішті толық айнымалы экскаваторлардың қозғалтқыштарының қуаттылығы орташа 20 % өсті, ал олардың жиілік айналымы 2000... 2200 мин-1 дейін өсті. Соңғы жылдары жер қазу машиналарына өте ұзақ пайдалану мен айнымалы сəтінің жоғарлауымен ерекшеленетін, аса жылдам қозғалтқыштары орнатыла бастады. Осылай, жақын жылдары құрылыс, жол жəне коммуналдық техникаларының жұмысы үшін жауап беретін сервистік жəне жөндеу қызметтері алдағы жəне жаңа жылдарының қозғалтқыштарының қызмет етуі жəне жөндеуімен қақтығысады, олардың сипаттары аталған мағыналарының диапазонына жатады. Тиеуіш, құрылыс, жол жəне коммуналдық машиналарының қозғалтқыштарының жұмыс шарттары сервистік орталықтары мен қосалқы бөлшектердің қоймаларынан машиналардың қашықтықтығымен, жəне кері, бостарына пиктік жүктеулерінен жедел жəне жиі ауысуымен, қысым мен ылғалдылығы, оның температурасының өзгеруінің кең диапазонымен, қоршаған ауаның қатты шаңдануымен ерекшеленеді. Шаңдануының аса үлкен деңгейі топырақты өңдейтін, тиеушінің бульдозермен біріген жұмысы кезінде белгіленеді. Кейін, жұмыс кезінде пайда болған, шаңның санының азаюы тəртібінде бульдозерлер, тиеушілер, скреперлер, қазулар, тиеуіш грейдерлер, автогрейдерлер жəне пневмодөңгелекті катоктары əкеледі. жүктеу/скачать 17,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|