Оқулық физика 9 проект башарұлы Р. т б
Жұлдыздардың көрінерлік жарықтылығы
жүктеу/скачать 5,74 Mb. Pdf көрінісі
|
| 3. Жұлдыздардың
көрінерлік жарықтылығы бірдей емес: біразы жар- қырап, самаладай самсап көрінсе, біразы көзге әрең шалынады. Осыған орай Гиппарх көрінерлік жұлдыздық шама ( к.ж.ш. ) деген ұғым енгізіп, өз тізімінде шырақтарды 6 топқа жіктеген болатын. Солардың ішінде ең жарық жұлдыздарды (мысалы, қазақтар С үмбіле деп атайтын С ириус- ты ) бірінші топқа, ал ең солғындарын алтыншы топқа енгізген еді. 1603 жылы неміс астрономы Иоганн Байер әр шоқжұлдыздағы жұл- дыздардың жарықтылық деңгейлерін грек әріптерінің ретімен көрсетуді ұсынды. Мысалы, ең жарық жұлдыз « » әрпімен, одан кейін « » т.с.с. әріптермен белгіленеді. Қазіргі кезде астрономдар ағылшын ғалымы Норман Погсон XIX ғасырда ұсынған көрінерлік жұлдыздық шама өлшемдерін қолданады. Бұндай өлшемдер бойынша к.ж.ш. 5 топқа бөлінеді де, әр топтағы жұлдыздар шамасы бір-бірінен 100 2 512 5 ≈ , есеге өзгеріп отырады. Кө- 50 ПРОЕКТ рінерлік жұлдыздық шаманы латынның « magnitude » – « шама » сөзін- дегі бірінші тұрған m әрпімен белгілейді. 4. Астрономияда жұлдыздың жарқырауы деп аталатын шама да к.ж.ш. өлшемінде беріледі. Аспан шырағына қарама-қарсы қойылған бір шаршы метр (1 м 2 ) бетке келіп түсетін жарық мөлшерін өте сезімтал арнайы физикалық аспап фотометрмен үлкен дәлдікпен өлшеуге бола- ды. Мұндай өлшеулердегі жұлдыздардың жарқырау көрсеткіші к.ж.ш. бойынша теріс немесе оң сандармен де, бүтін немесе бөлшек сандары- мен де беріле береді. Мысалы, ең жарық жұлдыз Сүмбіленің к.ж.ш. -сы m = –1,56; Күннің к.ж.ш. -сы m = –26,6; Айдың к.ж.ш. -сы m = –17,7. Аспан шырақтарының к.ж.ш. -сымен өлшенген жарқырауы олардың шын жарықтылығын бере алмайды. Өйткені тым алыстағы жарықты- лығы күшті шыраққа қарағанда, көзге немесе фотометрге өте жақын орналасқан шырақ жарқырап көрінуі мүмкін. Сондықтан шырақтардың орналасу қашықтықтарына қарай олардың шын жарықтылығын ескеру үшін М әрпімен белгіленетін жүктеу/скачать 5,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|