Оқулық ретінде «Білім беруді дамыту федералдық институты»



Pdf көрінісі
бет113/120
Дата31.01.2023
өлшемі8,53 Mb.
#64112
түріОқулық
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   120
Байланысты:
0bb643b3eadc5d8ca84637975cb483a4

Өсімдіктік нысандар: гербарийлер үлгілерінің топтамасы: 
«Жағалау-су өсімдіктері», «Жоғарғы және ойпаттық батпақ 
өсімдіктері»; үшжапырақты субеделер, торсылдақ қияқ, утамыр, батпақ 
аққанаты, теңге жапырақшықшөп, кіші дүңгіршек, кәдімгі қамыс, май 
қоға және басқ.  
 
Жұмысқа түсініктеме 
су қоймаларының өсімдік әлемі сан алуандылық – бқл гүлді 
өсімдіктер, қырыққұлақтар, қырықбуындар, мүктер, балдырлар. Су 
өсімдіктері су қоймасында болуы бойынша әртүрлі. Оның бірі су 
астында толығымен (элодея, мүйізжапырақ, шалаң) болады. басқалары 
суға төменгі жағымен батқан ( жағалау қырықбуына, өзен қамысы, 
жебежапырақ). Су бетінде еркін жүзетіндері де бар (кіші балдыршөп, 
бақаоты,шыбынсалы). Су қоймаларының кейбір мекендеушілері жүзу 
жапырақтарына ие, алайда олардың тамырлары су түбіне бекітілген 
(дүңгіршек, тұңғиық, тамыр дәрі қосмекенді таран). 
Батпақ шамадан тыс ылғалды топырағы бар, алайда су бетіндегі 
тегіс айнасыз аймақты (әдеттегі шымтезек) атайды. Құнарлы режимде 
әртүрлігіне қарай батпақтың үш түрі бар: 1) жоғарғы, ойпатты, 
ауыспалы немесе орман. 
Жоғарғы батпақ өте төмен минералды қоректену шарттарында 
дамиды. Сипаттамалық өсімдіктер:ұйпабас, батпақты мирт, қазанақ, 
аққайрақ, мүкжидек, көкжидек, шықшөп, торсылдақ қияқ.жоғарғы 
батпақ өсімдіктері әдеттегі емес минералды топырақта емес, ал 
органикалық заттар қабатын - шымтезекте дамиды, қурап қалған 
өсімдіктердің азды көпті таралуынан тұрады. Шымтезек қабатының 
қуаттылығы жеткілікті кеңейтілген жоғарғы батпақта 3-4м және тіпті 
одан да көп жерге жетеді. Шымтезек әрдайым сумен қаныққан және 
тамырдың тыныс алуына қажетті оттегіден тұрмайды. Шымтезек
минералдық қоректені эелементтеріне өте кедей.
 


Жоғарғы батпақта көп өсімдіктер өмір сүре алмайды – ең алдымен, 
топырақтың өте кедейлігіне төзімділер ғана (осындай өсімдіктерді 
олиготрофалар деп атайды). 
Ойпатты батпақтардың өсімдіктік қабаты өзінше ерекше: 
аққайың немесе қандыағаштан ағаш ярусы, ал шөптілер қияқтармен 
және торсылдақ қыртысты, кәдімгі қамыс, жалпақ жапырақты қоға, су 
айылқыияқтармен ұсынылған. Ауыспалы батпақтарға жоғарғы және 
ойпатты батпақтардың арасындағы, екеуінің де қасиеттерін қосумен 
орташа нұсқаны ұсынады. Ауыспалы батпақтар жоғарғы батпақтардың 
шеттеру бойынша орналасады.
Жұмысты орындау тәртібі 
1. Жағалау-су және батпақ өсімділік өкілдерінің ішкі құрылысын 
зерделеңіз. Жапырақтар, тамыр жүйесінің ішкі және сыртқы құрылысын 
белгілеңіз.
2. Бинокулярмен теңге тәрізді және кіші торсылдақ шықшөп 
ұстаушы аппараттарын қарастырыңыз.
3. Сфагнум сыртқы түрін зерделеңіз, көлденең және аспалы 
өскіндерін анықтаңыз.
Жұмыс нәтижелерін рәсімдеу 
1. Жағалау-су өсімділіктің бір өкілінің ішкі түрін бояңыз.
2. Шықшөп және торсылдақ ұстаушы аппараттарын қоюлап бояңыз.
3. Сфагнум сыртқы түрін бояңыз, суреттегі көлденең жәнеаспалы 
өскіндерін, споралар бар қорапты (спорогон) көрсетіңіз. 
4. Жағалау-су 
өсімділік ішкі құрылысының ерекшеліктерін 
альбомда тұжырымдаңыз және жазыңыз.
Бақылау сұрақтары 
1. Жоғарғы және ойпатты батпақтардың қағидалық ерекшелктерін 
атаңыз.
2. Неге жағалау-су өсімділік тамыр жүйесінің дамуы осал?
3. Неге жоғарғы батпақты олиготрофалар деп атайды? 
4. Батпақты аққанаттың диагностикалық белгілерін келтіріңіз. 
5. Батпақ мирт әдеттегі ақақайрақтан несімен ерекшеленеді? 
6. Гүлді өсімдіктердің қандай тұқымына үшжапырақты субеделер 
жатады? 


192 
Әдебиеттер тізімі
 
Алехин В. В. Өсімдіктер географиясы. — М.: Госпедгиз, 1950. — 420 п. 
Биогеография экология негіздерімен / [А. Г. Воронов, Н. Н. Дроздов, Д. А. 
Криволуцкий и др.]. — М.: басылым МГУ; Бас«Жоғары мектеп», 2002. — 
392 п. 
Ботаника с основами фитоценологии: Анатомия и морфология растений / 
[Т. И. Серебрякова, Н. С. Воронин, А. Г. Еленевский и др.]. — М.: ИКЦ 
«Академкнига», 2006. — 543 с. 
Бухольцев А. Н. Өсімдіктер физиолгиясы курсына оқу-әдістемелік құрал: 
IV курс сырттай оқу стеденттеріне үшін биол. фак. / Бас.Моск. мемл. 
сырт. пед. ин-т. — М.: Просвещение, 1986. — 79 п. 
Воронин Н. С. Өсімдіктер анатомиясы морфологиясы бойынша 
зертханалық сабақтарға нұсқаулық. — М.: Просвещение, 1972. — 160 п. 
Головкин Б. Н. Өсімдік атаулары нені айтады. — М.: Агропромиздат, 1986. 
— 160 п. 
Живухина Е. А. Өсімдік физиологиясы бойынша жазғы практикаға 
әдістемелік құрал. Тарау «Су режимі». — М.: МПГУ, 1998. — 17 п. 
Өсімдіктер өмірі: в 6 т. Т. 4. Мүктер. Плаундер. Қырықбуындар. 
Қырыққұлақтар. Жалаңаштұқымды өсімдік/ Гл. ред. А. А. Федоров; 
под ред. И. В. Грушвицкого, С. Г. Жилина. — М.: Просвещение, 1978. — 
447 с. 
Лемеза Н. А. Өсімдіктер экологиясы бойынша практикум /Н. А. Лемеза, И. 
И. Смо- лич. — М.: БасБГУ, 2004. — 59 п. 
Лотова Л. И. жоғары өсімдіктердің морфологиясы және анатомиясы. — 
М.: УРСС, 2010. — 512 п. 
Медведев С. С. Өсімдіктердің физиологиясы. — СПб.: БасС.-Петерб. ун-та, 
2004. — 336 п. 
Полевой В. В. Өсімдіктердің физиологиясы. — М.: жоғары мектеп, 1989. 
— 464 п. 
Өсімдіктер морфологиясы және анатомиясы бойынша практикум / [В. П. 
Викторов, М. А. Гуленкова, Л. Н. Дорохина және басқ.]; под ред. Л. Н. 
Дорохиной. — М.: «Академия» басылым орталығы, 2001. — 176 п. 
Өсімдіктер физиологиясы бойынша практикум / под ред. Н. Н. Третьякова. 
— М.: Колос, 1982. — 271 с. 
Өсімдіктер физиологиясы бойынша практикум / [В. Б. Иванов және басқ.]; 
под ред. В. Б. Иванова. — М.: «Академия» басылым орталығы , 2001. — 
144 п. 
Микробиология бойынша жұмыс дәптері (студенттердің өзіндік 
даярлығына арналған құрал) / [Г. А. Купатадзе, Н. Г. Куранова, Е. В. 
Тарасенко, Е. В. Шумакова]. — М.: Альтекс, 2011. — 44 с. 
Тимирязев К. А. Егіншілік және өсімдіктердің физиологиясы. — М.-Л.: 
ОГИЗ- СЕЛЬХОЗГИЗ, 1941. — 214 п. 


Тимонин А. К. Өсімдіктер географиясының негіздері / А. К. Тимонин, Л. В. 
Озерова. — М.: МГОПУ, 2005. — 136 сп. 
Өсімдіктер физиологиясы / [Н. Д. Алехина, Ю. В. Балнокин, В. Ф. 
Гавриленко и др.]; под ред. И. П. Ермакова. — М.: «Академия» басылым 
орталығы, 2005. — 640 с. 
Чуйков А. Г. Өсімдік клеткаларының сырлары (құрылыс ерекшеліктері 
химиялық құрамы және өсімдік клеткасы цитоплазмасының қасиеттері). — 
Челябинск: ЧГПУ, 1998. — 124 п. 
Яковлев Г. П. Мұғалімге арналған ботаника: 2с. Ч. 1. / Г. П. Яковлев, Л. В. 
Аверьянов. — М.: Просвещение, 1996. — 224 п. 
Яковлев Г. П. Мұғалімге арналған ботаника: в 2 с. Ч. 2. / Г. П. Яковлев, Л. 
В. Аверьянов. — М.: Просвещение, 1997. — 336 п. 
Якушкина Н. И. Өсімдіктер физиологиясы. — М.: Просвещение, 1980. — 
303 п. 
Ямских И. Е. Ботаника [Электрондық ресурс]. Зерт. практикум: 4 с. б. 1. 
Өсімдіктердің анатомиясы және морфологиясы / И. Е. Ямских, И. П. 
Филиппова. 
Rothmaler, Exkursionsflora von Deutschland. Bd.3. Atlas der Gefafipflanzen. 
egrundet von W. Rothmaler. Herausgegeben von R. Schubert, E. Jager und K. 
Werner. — Berlin: Spektrum, 2011. — 753 s. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   120




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет