2. Пайдалану салалары:
Минералды тыңайтқыштарды шығару ( екі еселенген суперфосфат, фосфор қышқылы, аммоний сульфаты ).
Мұнай өңдеу.
Жасанды талшықтарды шығару.
Жалпы металлургия.
Бояу мен пэриниттерді шығару.
Мата шығару.
Тері өңдеу.
Гальваника және тағы басқа.
№1- кесте. Күкірт қышқылының әлемдік өндірісі ( 1 жылда млн т ).
Мемлекет
|
Жылдар
|
|
1913
|
1950
|
1960
|
1968
|
1980
|
2000
|
2010
|
АҚШ
|
2,5
|
11
|
16
|
25
|
36
|
|
|
Жапония
|
0,2
|
---
|
2,6
|
6,6
|
6,7
|
|
|
ТМД елдері
|
0,15
|
2,1
|
5,4
|
10
|
23
|
|
|
Жалпы әлемде
|
7
|
27
|
50
|
90
|
140
|
|
|
3.Технологияның қысқаша даму тарихы:
940 жылы H2SO4 туралы Персинг алхимиктерінің шығармаларында белгілі болды. XIII ғасырда H2SO4 аз мөлшерде темір купорасын термиялық қыздырып ыдырату арқылы алады. XV ғасырда күкірт қышқылын күкіртті және селитраны біріктіріп жағып, үлкен көлемді ыдыстарда алады. Ыдыстың іші жанады. Осы әдіспен H2SO4- ті Англияда, бірінші өндіріс зауытында алды. Зауыттарда күкірт пен селитраны металдық ыдыстарда жағып, бөлінетін газдарды сумен шыны аппаратында сіңірді. XVIII ғасырда 1746 жылы күкірт қышқылын алу мақсатымен қорғасын камераларын пайдаланды (камералық әдіс): селитра жағудан бөлінетін азот оксидтерін алып, SO2-ні тотықтырды және H2SO4-ті алды. Контакталық әдіс 1831жылы ағылшын ғалымы Филипспен ұсынылды. Әдістің негізгі теңдеуі: SO2 + 1/2O2 = SO3 (платиналық катализатор қолданылады). Қазір бірінші орында контакталық әдіс тұр (80%). Күкірт қышқылын алуда шикізат ретінде SO2 пайдаланылады: S + O2 =SO2 нәтижесінде газ бөлінеді. SO2+ 1/2O2+ H2O = H2SO4 (k).
Өздік бақылау сұрақтары:
Күкірт шығару өндірісінің халық шаруашылығында маңызы.
Өндіріс көлемі, әлемдік масштабта шығарылуы.
Шығару технологиясы: шикізат, химиялық негізі және даму тарихы.
Әдебиет:
1. Эрдман С.В., Фролова И.В., Коробочкин В.В.Химическая технология неорганических веществ: учебное пособие. - Томск: Изд-во Томского политехнического университета, 2011. – 194 с.
2.Крылов О.В. Гетерогенный катализ. Учебное пособие для вузов. М.: ИКЦ «Академкнига»», 2004.-679 с.: ил. ISBN 5-94628-141-0.
№ 11 Дәріс.
Достарыңызбен бөлісу: |
