Р. С. Оразбаева
жүктеу/скачать 34,17 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ЭКОЖҮЙЕ
84.«Әлсіз»қасқырлардың«әлсіз»жемтіктер ді(түлкі, қоян) құрта алады, ал «күшті»қасқыр «әлсіздерді»де, «күштілерді»де жеңе алады. Қасқырды шүбәсіз зиянды түрлерге жатқызуға болады ма? 85. 82-суреттегі мысық пен иттің жағдайы қандай биотикалық қатынастың типіне жатады ? 82-сурет. Ит пен мысық қарым – қатынас типі Насеком-фитофагтардың паразиттері өз қожайындарымен таралатыны белгілі. Оларды су арқылы таратуға бола ма? Желмен ше? Насеком- фитофагтардың паразиттерінің тіршілік ету ерекшелігі қожайындарының құрылысына қалай бейімделуге мәжбүр етеді ? 83-сурет. Насеком-фитофагтары Кейбір кезендерде жыртқыш аң мен құстарды "зиянды", "қас жау", "құбыжық" санап, көпе-көрнеу қырып-жойып отырған. XIX ғасырдың басқы кездерінде жыртқыштарды (қасқыр, жыртқыш құстар, т.б.) адам баласы жойып тарихта күтпеген экологиялық апаттарға ұшырап отырған. Мәселен, қасқырларды қырып түз тағыларының арасындағы жұқпалы аурулардың тез таралып аңдардың қырылуы немесе жыртқыш құстарды қырып керісінше ауру таратқан кеміргіштердін қаптап кетуі (Қытай жерінде) т.б. көптеген факторлар осының айғағы болса керек. Жыртқыш пен жемтіктің ара салмағы қалайша реттеліп отырады ? ЭКОЖҮЙЕЭкологтар әзілдеп есептегендей, 45 кг салмақты баланы жыл бойы тамақтандыру үшін биомассасы 8,2 т болатын 20 млн дана жоңышқа, 20 млн өсімдіктермен қоректенетін жалпы салмағы 1035 кг төрт жарым бұзаумен тамақтану жеткілікті. Жоңышқаның осындай массасында болатын энергия 14,9 калория, ал бұзауларда 1,19 млн калория жинақталады, балаға осы шамадан 8300-і ғана беріледі (бала тек қана ет жейтін, бірақ сүйек, тері, жүн жемейтін жағдай алынған). Осы мәліметтерді пайдалана отырып, сан, биомасса, энергия пирамидаларын құрастырыңыздар. Суреттерде келтірілген әртүрлі қоректік деңгейлердегі организмдердің ролін және олардың байланыстарын көрсетіңіздер. 84-сурет. Әртүрлі қоректік деңгейлер Өткен ғасырдың басында өмір сүрген француз аспазшысы Франсуа Аппер бір рет мынадай тәжірибе қойған: ол қаңылтыр банкіге піскен етті, сорпаны, сары өрікті салып дәнекерлеген, сосын банкіні ұзақ қайнатқан. Бір айдан кейін банкіні ашқан Аппер, тамақтың бұзылмағанын ғана емес, сонымен қатар өнімдердің жеуге жарамды екеніне көзі жеткен. Осы ашқан жаңалығы үшін Наполеон аспазшыны 12000 франкпен марапаттады. Қалай ойлайсыздар, әдетте сараң император неліктен бұндай жомарттық көрсетті. Құр мен құр тәрізді құстарды жоятын, аулайтын жыртқыш -үкі, қаршыға сияқты құстарды жаппай ату жоғарыдағы құстардың жойылуына; қасқырларды қыру бұғылардың өлуіне; торғайларды қыру (Қытай) дәнді дақылдардың өнімділігінің төмендеуіне соқтырады. Бұны қалай түсіндіруге болады? жүктеу/скачать 34,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|