2.6 Қол секундомері. Секундөлшер (орыс. секундомер) — уақытты секунд бірлігінде өлшеуге арналған сағаттық механизмі бар аспап. Секундөлшердің қалтаға салып жүретін, қолға тағатын, үстел үстіне қоятын түрлері болады. Секундөлшер көрсеткісін іске қосуды, тоқтатуды жоне нөлге қайтадан келтіруді жасайды. Дәлдігі ең жоғары секундөлшер - электрондық секундөлшер. Ол кварцтық генератордан істейді. Қателігі 1 мкс. Секундөлшер өнеркәсіпте, спортта және т.с.с. салаларда қолданылады. Секундомерлерді бірнеше белгілерге бөлуге болады. Мысалы, әрекет принципіне байланысты секундомерлер бөлінеді:
- сандық-"ИНТЕГРАЛ-с-01", "ЧСЭ-01" немесе импорттық секундомерлер "Q+Q L-150", су өткізбейтін "VOGEL" секундомері және жады бар "VOGEL" секундомері сияқты дәл аспаптар. Мұндай секундомерлер нәтижелерді есте сақтау мүмкіндігіне ие, бұл көбінесе спорт жаттықтырушылары, төрешілер мен төрешілер үшін қажет, егер бір емес, бірнеше спортшы аяқтаса.
- механикалық-бұл, ең алдымен, мектеп кезінен бастап белгілі СОПпр секундомерлері: "СОПпр-1в-3" және "СОПпр-2а-2" және олардың модификациялары.
Мақсатына қарай бөлінеді: - өнеркәсіптік-бұл құрылғылар әртүрлі жалпы өнеркәсіптік ажыратқыштар мен электр жабдықтарын, автоматика мен телемеханиканы, реле мен реледен қорғаудың уақыт параметрлерін өлшеуге және бақылауға арналған. Мұндай секундомерлерге "ИВПР-203М", "ИВПР-203-USB ", "ПВЭ-07", "шот-1М", "СТЦ-2М"жатады. (10-сурет)
10-сурет.
Қорытынды. Ұлы орыс ғалымы Дмитрий Иванович Менделеевтің сөзіне сүйене отырып, "ғылым өлшеуден басталады”. “Нақты ғылым өлшемсіз мүмкін емес" –деген.
Жалпы, өлшеу құралының барлық түрлері бірнеше маңызды бағыттар бойынша дамиды. Оларды пайдалану оңайырақ және көп функциялы болады. Құрылғыларды әр салада кеңінен қолданылады. Олар әр түрлі өлшеулерге негізделеді. Өлшеу приборларысыз өмірді елестету қазіргі таңда мүмкін емес.
Қорытындылай келе, әртүрлі бағыттағы геодезиялық жұмыстарды орындау кезінде өлшеу приборларын қажеттілігі туындайтынын айтқым келеді. Бұл құрылғылар құрылыста, жол жұмыстарын орындауда, геологиялық барлауда, геодезияда, картографияда және топографияда, кез келген салада монтаждау жұмыстарын жүргізу кезінде қолданылады. Әрқашан дерлік мұндай тапсырмаларды орындау кезінде өлшеу приборлары көмектесетін көлденең жазықтықты немесе белгілі бір көлбеу деңгейін қамтамасыз ету қажет. Бұл осы құрылғыларға деген үлкен сұраныстың бар екенін көрсетеді.
Мен «өлшеу құралдары» деген не екенін қысқаша түсіндіруге және олардың қолданылуын сипаттауға тырыстым.
Пайдаланылған әдебиеттер. Романова Г.Я. Наименование мер длины в русском языке. – М., 2009.