С. Г. Тажбаева Редакция алқасы



Pdf көрінісі
бет399/587
Дата06.01.2022
өлшемі7,04 Mb.
#13134
1   ...   395   396   397   398   399   400   401   402   ...   587
Байланысты:
ped and psy 2 nomer 2016.compressed (1)

желегі  алынып,  кимешек  кигізілген.  Бірнеше  балаға  ана  болған  орта  жастағы  `йелдер  көзге  түсер-
ліктей `шекейі жоқ  кестелі кимешек киіп, ақ жаулық  тартады. 
Қоғам алға жылжып, заман өзгеріп, материалдық ж`не рухани құндылықтар өзгерген сайын қазақ 
`йелдерінің  киім  үлгілері  де  ауысып,  соған  с`йкес  киім  киюге  деген  көзқарас  та  өзгеріп  отырғаны 
даусыз.  
Қазіргі  таңдағы  `йелдердің  киім  кию  үлгісінен  оларға  т`н  `леуметтік,  жасына  байланысты 
ерекшеліктерді ажыратуға болмайды. dйтсе де, `сіресе оңтүстік өңірлерде, көбінесе ауылдық жерлер-
дегі  жиын-тойларда  тұрмысқа  шықпаған  `йел  затының  орамалсыз,  жалаңбас  жүруі,  ал  келіндердің 
орамал тартуы, жасы келген `йелдердің жаулық тартып, кейде кимешек киюі қалыпты жағдай болып 
есептеледі.  
Халық ұғымында "адам жанының бір ұшы шашында" деген түсінік бар. Соған байланысты "тара-
ғанда  түсетін  шашты  кез-келген  жерге  тастауға  болмайды,  оны  адам  баспайтын  жерге  көміп  тастау 
керек"  деген  ырым-тыйымның  бар  екені  белгілі.  Бұл  түсініктерге  байланысты  ойлар  Ш.Мұртаза 
ағамыздың «Ай мен Айша» еңбегінде былайша сипатталып берілген: "nйел баласы шашын беталды 
тастамас  болар,  -деді  Айша.  -  Тарақтан  түскен  шаш  eлдеқалай  отқа  күйсе,  о  дүниеде  балалары 
шырылдайды  дейді.  Анасының  шашының  отқа  күйген  исін  танып  қояды  екен  де  :"Анамыз  тозақ 
отына  түсіп  кетті-  ау!"  деп  шыр  айналып,  шырылдайды  екен.  Тозақ  отынан  анасын  құтқарып 
алмақ болып, өздері де сол тамұқ өртіне түсіп кете жаздайды екен[11]. Осы түсінікке байланысты 
аналарымыз шаштарын `р жерге тастамай, түскенінің `рбір талын жинап, мұқият орап, адам баспай-
тын  жерге  көміп  отырған  ж`не  аталған  ырым-тыйымның  м`н-мағынасын  қыздары  мен  келіндерінің 
құлағына  жалаң,  құрғақ  сөзбен  емес,  ұлттық  ұғымға  жақын  осындай  аңыз-`ңгімелермен  құйып 
отырған.  
Қазақ  қыздары  мен  келіншектері  өздерінің  жас  ерекшеліктеріне  сай  `шекейсіз  болмаған.  Барлық 
халықтарда  сырға  `шекейлік  зат  болуымен  бірге  оның  иесінің  қоғамдағы  орнының  көрсеткіші, 
магиялық  қорғаушы  зат  ретінде  қолданылады.  Сондай-ақ  сырғаға  қатысты  түрлі  көзқарас  пен 
бір-біріне  кереғар  наным-сенімдер  де  кездесетінін  жоққа  шығаруға  болмайды.  Ежелгі  Римде  бір 
құлақтағы  сырға  құлдық  белгісі  саналған.  dйтсе  де  бүгінгі  қазақ  қыздары  с`ндік  үшін  осылай  етіп 
жүр. Ежелден дененің ашық жерлерін - аяқ-қол, саусақ, мойын, құлақ, мұрын сияқты дене мүшелерін 
қатты заттардың көмегімен қорғау қалыптасқан. Бұл жүзік, балдақ, сырға, білезік, моншақ, алқаның 
пайда  болуына  апарып  соққан.  Олар  сыртқы  зұлым  күштермен  күресте  ж`рдемдесетін  магиялық 


Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
266 
қорған  болып  есептелген.  Қазақ  зергерлері  `рбір  тастың  өзіне  т`н  қасиеті,  ерекшелігі,  кереметі  бар 
екенін  білген.  Олардың  біреуі  адамға  құт  `келсе,  енді  бірі  тіл-көзден  сақтайды,  ал  кейбірінің  тіпті 
құрғақшылықта жаңбыр шақыратын ж`не т.б. қасиеттері бар екен. Орта ғасырларда емші, д`рігерлер 
алтын, нефрит, маржан тастарын жұту өмірге қауіп төндірмейді, қайта оны ұзартуға септігін тигізеді 
деп есептеген.  
Қазақ  халқының  `йелге  байланысты  ұғым-түсініктері,  қалыптасқан  көзқарасы  ғасырлар  бойғы 
өмір т`жірибесінде түйінделіп, халық даналығының м`йегі – мақал-м`телдерде сақталған. Оны мына-
дай мақал-м`телдерден көруге болады: "Жақсы .йел теңі жоқ жолдас, түбі жоқ сырлас ", "Ақылды 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   395   396   397   398   399   400   401   402   ...   587




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет