С. Г. Тажбаева Редакция алқасы
жүктеу/скачать 7,04 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- "Жақсы .йел
| желегі алынып, кимешек кигізілген. Бірнеше балаға ана болған орта жастағы `йелдер көзге түсер-
ліктей `шекейі жоқ кестелі кимешек киіп, ақ жаулық тартады. Қоғам алға жылжып, заман өзгеріп, материалдық ж`не рухани құндылықтар өзгерген сайын қазақ `йелдерінің киім үлгілері де ауысып, соған с`йкес киім киюге деген көзқарас та өзгеріп отырғаны даусыз. Қазіргі таңдағы `йелдердің киім кию үлгісінен оларға т`н `леуметтік, жасына байланысты ерекшеліктерді ажыратуға болмайды. dйтсе де, `сіресе оңтүстік өңірлерде, көбінесе ауылдық жерлер- дегі жиын-тойларда тұрмысқа шықпаған `йел затының орамалсыз, жалаңбас жүруі, ал келіндердің орамал тартуы, жасы келген `йелдердің жаулық тартып, кейде кимешек киюі қалыпты жағдай болып есептеледі. Халық ұғымында "адам жанының бір ұшы шашында" деген түсінік бар. Соған байланысты "тара- ғанда түсетін шашты кез-келген жерге тастауға болмайды, оны адам баспайтын жерге көміп тастау керек" деген ырым-тыйымның бар екені белгілі. Бұл түсініктерге байланысты ойлар Ш.Мұртаза ағамыздың «Ай мен Айша» еңбегінде былайша сипатталып берілген: "nйел баласы шашын беталды тастамас болар, -деді Айша. - Тарақтан түскен шаш eлдеқалай отқа күйсе, о дүниеде балалары шырылдайды дейді. Анасының шашының отқа күйген исін танып қояды екен де :"Анамыз тозақ отына түсіп кетті- ау!" деп шыр айналып, шырылдайды екен. Тозақ отынан анасын құтқарып алмақ болып, өздері де сол тамұқ өртіне түсіп кете жаздайды екен[11]. Осы түсінікке байланысты аналарымыз шаштарын `р жерге тастамай, түскенінің `рбір талын жинап, мұқият орап, адам баспай- тын жерге көміп отырған ж`не аталған ырым-тыйымның м`н-мағынасын қыздары мен келіндерінің құлағына жалаң, құрғақ сөзбен емес, ұлттық ұғымға жақын осындай аңыз-`ңгімелермен құйып отырған. Қазақ қыздары мен келіншектері өздерінің жас ерекшеліктеріне сай `шекейсіз болмаған. Барлық халықтарда сырға `шекейлік зат болуымен бірге оның иесінің қоғамдағы орнының көрсеткіші, магиялық қорғаушы зат ретінде қолданылады. Сондай-ақ сырғаға қатысты түрлі көзқарас пен бір-біріне кереғар наным-сенімдер де кездесетінін жоққа шығаруға болмайды. Ежелгі Римде бір құлақтағы сырға құлдық белгісі саналған. dйтсе де бүгінгі қазақ қыздары с`ндік үшін осылай етіп жүр. Ежелден дененің ашық жерлерін - аяқ-қол, саусақ, мойын, құлақ, мұрын сияқты дене мүшелерін қатты заттардың көмегімен қорғау қалыптасқан. Бұл жүзік, балдақ, сырға, білезік, моншақ, алқаның пайда болуына апарып соққан. Олар сыртқы зұлым күштермен күресте ж`рдемдесетін магиялық Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 266 қорған болып есептелген. Қазақ зергерлері `рбір тастың өзіне т`н қасиеті, ерекшелігі, кереметі бар екенін білген. Олардың біреуі адамға құт `келсе, енді бірі тіл-көзден сақтайды, ал кейбірінің тіпті құрғақшылықта жаңбыр шақыратын ж`не т.б. қасиеттері бар екен. Орта ғасырларда емші, д`рігерлер алтын, нефрит, маржан тастарын жұту өмірге қауіп төндірмейді, қайта оны ұзартуға септігін тигізеді деп есептеген. Қазақ халқының `йелге байланысты ұғым-түсініктері, қалыптасқан көзқарасы ғасырлар бойғы өмір т`жірибесінде түйінделіп, халық даналығының м`йегі – мақал-м`телдерде сақталған. Оны мына- дай мақал-м`телдерден көруге болады: "Жақсы .йел теңі жоқ жолдас, түбі жоқ сырлас ", "Ақылды жүктеу/скачать 7,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|