С. Г. Тажбаева Редакция алқасы



Pdf көрінісі
бет527/587
Дата06.01.2022
өлшемі7,04 Mb.
#13134
1   ...   523   524   525   526   527   528   529   530   ...   587
Байланысты:
ped and psy 2 nomer 2016.compressed (1)

Түйін сөздер:Ұлттық салт, д`стүр, салт-д`стүрлер, халықтық педагогика, эстетикалық талғам. 
 
Ұлттық  салт  пен  д`стүрдің  тууы  ұлт  болып  қалыптасуына  байланысты.  Қазіргі  ғылыми  д`лелдер 
бойынша, қазақ ұлтының алғашқы пайда болуы XIII-XIV ғасырларда басталды деп келе, сол д`уірден 
бері қарай қазақтың көптеген `дет-ғұрып, салт-д`стүрлері қалыптасып дамыды. Оның озық үлгілері 
ұрпақтан-ұрпаққа  көшіп  біздің  д`уірімізге  жетті.Ұлтымыздың  салт-д`стүрі,  `дет-ғұрып  халықтың 
ерекше белгісі болып сақтала береді. 
Сондықтан  бүгігі  ұрпақты  ата-баба  салт-д`стүрімен  т`рбиелеу,  халық  педагогикасының  н`рі 
қайнарымен  сусындату-оқыту  мен  т`рбиелеудегі  негізгі  міндеттердің  бірі.  Бүгінгі  бала-ол  ертеңгі 
қоғам  иесі.  Сонымен  қатар,  балалардың  дара  ерекшеліктеріне  байланысты  (кемістік  түрлеріне  бай-
ланысты) т`рбиелеудің ең алғашқы сатысынан бастап оларға саналы т`рбие беру, оған ұлттық мағына 
бере  келіп,  ақыл-ойы  дамыған  салт-д`стүрін  білетін  баланы  тірбиелеп  шығару-халықтың  т`лім-
т`рбие түрлерін көбірек насихаттап, ұрпақ бойына ізгілік, адамгершіліктің жақсы қасиеттерін жүрегі-
не ұялатсақ, олардың өз тіліне, Отанына, дініне, халқына деген сүйіспегшілігі артып, өз елінің `дет-
ғұрптарын бойына аздап болса да сіңіруі сөссіз. 
Салт-д`стүр, ідет-ғұрып, р`сім үлгілері туралы оның жалпы бала т`рбиесіндегі м`ні туралы белгілі 
этнопедагогтардың – Г.Н. Волков, А.Х. Муханбаева, С.К.Қалиев, С.А. Ұзақбаева, Ф.Б. Бөрібекова т.б. 
еңбектерінде кеңінен айтылады.  
Философ  Н.  Сарсенбаев  «Д`стүрлер  адамның  қоғамдық  қатынастарының  тарихи  қалыптасқан 
тұрақты  ж`не  мелінше  қорытындалған  нормалары  мен  принциптері,  олар  ұрпақтан-ұрпаққа  беріліп 
отырады  ж`не  қоғамдық  мінез-құлықтар  арқасында  сақталады»  деген  ойды  білдірсе;  `йгілі  педагог 
С.Қ. Қалиев «Д`стүрлер қоғамдық санасының барлық салалары мен байланысты дамыған, топтасқан 
қауымның қалыптасқан бірыңғай көзқарасын, `дет, заңын марапаттайтын р`сім»-деп түсіндірді. 
Ал «салт» деген С.Қ. Қалиевтың пайымдауынша «Адам өмірінің күнделікті тіршілігенде» (отбасы-
нан  бастап  қоғамдық  өмірдегі  қатынаста  жиі  қолданылатын  мінез-құлық,  қарым-қатынас  ережелері 
мен жөн-жора, р`сім заңдарының жиынтығы.  
Ж. Наурызбай, С.А. Ұзақбаева, Қ.Ж. Қожахметова, Б.Ы. Мұқанова т.б. еңбектерінде салт-д`стүр, 
`дет-ғұрыптарға берген ғылыми бағалар мен оларды пайдалануға байланысты маңызы, м`ні зор. 
Халықтық  педагогика  этнопедагогиканың  зерттеу  п`ні  болып  табылады.  Этнопедагогика 
халықтық  педагогиканы  түсіндіреді  ж`не  қазіргі  жағдайда  жанұяда,  мектепте  оны  қолданудың 
жолдарын ұсынады, этникалық топтардың т`жірибелерін жинап, зерттейді.  
Халық  педагогикасымен  айналысушылар  қоғам  дамуының  алғашқы  сатыларында–ақ  т`рбиеге 
өзіндік көзқарас болғандығын, мақсатқа сай т`рбиелеудің жолдары ойластырылғандығын м`лімдейді. 
Қазақ этнопедагогиксының қайнар-бұлағы біздің заманымызға дейінгі д`уірден бастау алады. Ұлттық 
м`дениеттің  тегі  сол  ұлттың  ұлт  болып  қалыптаспай  тұрған  кезінен  бастап–ақ  жеке  ұлыстардың 
ұрпағын т`рбиелеуден туындағаны белгілі. Балалардың жан-жақты дамуы үшін, `сіресе сұлулық пен 
сымбаттылыққа  қанық  болулары  үшін  оқу-т`рбие  үрдісінде  халықтық  педагогиканы  қолдану  өте 
маңызды.  Адамдардың  эстетикалық  сезімдері  олардың  өмірінде  зор  роль  атқарады.  dсемдікті  көре, 
түсіне,  жасай  білу  адамның  рухани  өмірін  байытады,  қызғылықты  етеді,  оған  ең  жоғары  рухани 
л`заттануға  мүмкіндік  береді.  Біз  `р  адамның  адамгершілікті  тұлғалық  м`нін  жан-жақты  дамытуға 
ұмтыламыз,  сондықтан  `р  баланың  сезімін  н`зіктігін,  көркемдікті,  `сем  н`рсені  сүйенетіндей  етіп 
дамытуымыз  керек.  Адамның  `семдікті  ж`не  жексұрындықты,  с`улеттілік  ж`не  ождансыздықты, 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   523   524   525   526   527   528   529   530   ...   587




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет