С. Г. Тажбаева Редакция алқасы



Pdf көрінісі
бет528/587
Дата06.01.2022
өлшемі7,04 Mb.
#13134
1   ...   524   525   526   527   528   529   530   531   ...   587
Байланысты:
ped and psy 2 nomer 2016.compressed (1)

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
359 
қуаныш  пен  қайғыны  т.б.  түсінуіне  байланысты,  оның  саналы  т`ртібі  мен  мінез  –  құлқы  айқында-
лады.  Осыдан  келіп  адамның  `семділікке  шынайы  көзқарасы  мен  мұраттары  болуы  керек  екендігі 
шығады.  Оқушылардың  жалпы  м`дениеті,  яғни  эстетикалық  т`рбиенің  маңызды  жақтары  ізеттілік, 
ұқыптылық,  жылы  шырайлылық,  қайырымдылық,  тазалықты  сақтау  т.б.  Жалпы  эстетикалық  м`де-
ниет – бұл қатынас эстетикасы, киім-кешек эстетикасы, үй-жағдай эстетикасы, манера, дене қимылы, 
т.б. А.С. Макаренко еңбектерінде бұл проблемаға зор м`н берілген. Жеке адамның сыртқы м`дениеті 
мен  ішкі  дүниесінің  ұштасып  жатуы  эстетикалық  сұлулықтың  белгісі.  А.П.  Чеховтың  сөзімен 
айтқанда адамда: бет, киім, жан, ой – б`рі сұлу болу керек [1].  
Этнопедагогика ұғымын айналымға тұңғыш енгізген чуваш ғалымы Г.Н. Волков. Этнопедагогика 
–  халықтың  т`рбиелік  т`жірибесін,  оның  көзқарасын  зерттейтін  ғылым,  сонымен  қатар  тұрмыстық 
педагогикасы, ұлт, ру, тайпа педагогикасы туралы ғылым. Зерттеу объектісі халықтың т`лім-т`рбиесі 
жөніндегі  ұғым  түсініктері,  д`стүрлері,  т`жірибесі  болып  табылатын  ғылым  саласы  ретіндегі 
этнопедагогика қалыптасу, даму үстінде. dсіресе соңғы жылдары оның зерттеу п`ні, `дістері туралы, 
халықтық  педагогикалық  идеяларды  бүгінгі  т`рбие  теориясы  мен  практикасында  жүзеге  асыру 
жолдарының  м`селелері  туралы  зерттеулер  ед`уір  көп.  Бұлардың  ішінде  халықтық  педагогиканың 
пайда  болуы  мен  дамуы,  қазіргі  жайы  жан-жақты  сөз  етіліп,  оның  теориялық-`дістемелік  м`селе-
лерін анықтауға бағытталған еңбектердің маңызы айтарлықтай [2]. Өкінішке орай, көптеген зерттеу-
ші ғалымдар бұл м`селенің соншалықты көкейтестігіне үстіртін қарайтын секілді.  
Көрнекі  қазақ  ғалымдары  А.  Байтұрсынов,  М.  Дулатов,  М.  Жұмабаев,  Ж.  Аймаутов  халықтық 
педагогиканың т`жірибесін зерттей білуге ерекше м`н берді. Сонымен қатар, этнопедагогика, халық-
тық педагогика м`селелеріне қатысты ой түйіндерді Г.Н. Волков, К.Ж. Кожахметова, Е.Л. Христова, 
З.d. dбілова, Қ.Б. Жарықбаев, d. Табылдиев сияқты ғалым зерттеушілердің осы м`селені жан-жақты 
зерттеген еңбектерінен кездестіреміз.  
Алайда халықтық т`рбиенің зерттелу тарихына шолу халық шығармашылығына арналған зерттеу-
лер  мен  жарияланымдарда  оның  ерте  заманнан  келе  жатқан  тарихи  құбылыс  екендігі  айтылғанмен, 
халықтық  педагогикалық  ескерткіштер  оқу  үрдісінде  ж`не  сыныптан  тыс  жұмыстарда  қолданыл-
ғанмен,  балалар  мен  жастарды  т`рбиелеуде  оның  ролі  жайлы  ойлар  айтылғанмен  көптеген  ғылыми 
еңбектердің  `лсіз  тұсы  халық  педагогикасын  оқып  үйренудің  теориялық  м`селелері  қамтылмай-
тындығын  байқатады.  Этнопедагогиканың  м`селелерімен  айналысушы  ғалым  А.Э.  Измаилов: 
«Халық  педагогикасы  ұрпақтан  –  ұрпаққа  көбінесе  ауызша  түрде  жалғасып  келе  жатқан,  халықтың 
тарихи  ж`не  `леуметтік  т`жірибесінің  жемісі,  оның  іс-жүзінде  тексерілген  білімінің  мағлұматта-
рының  жиынтығы.  Халықтық  педагогиканың  ескерткіштері  халық  ертегілерінде,  аңыздарында, 
жырларында,  мақал-м`телдерінде  сақталып,  ұлттық  салт-д`стүрлер  арқылы  өзінің  көрінісін  беріп 
отырады» - деп орынды атап көрсеткен.  
Халықтық  педагогика  ұғымына  көптеген  зертеуші  ғалымдар  өздерінше  анықтама  береді.  Біз 
Г.Н.Волковтың берген анықтамасын ұсынамыз: Халықтық педагогика – т`рбие м`селелері жөніндегі 
эмпирикалық  мағлұматтардың  ж`не  білімдердің  жиынтығы.  (1958)  Халықтық  педагогика  -  халық 
ауыз  `дебиетіндегі,  салттарындағы,  ырымдарындағы,  балалар  ойындары  мен  ойыншықтарындағы 
сақталған педагогикалық мағлұматтарымен т`рбиелеу т`жірибесінің жиынтығы (1974).  
Халықтық  т`рбие  тарихи  даму  үрдісіндегі  тірі  дене  болып  табылады.  Халықтық  педагогиканың 
`леуметтік  бағыттылығы,  `сіресе  көне  жазба  ескерткіштерде  мақалдар  мен  м`телдер,  ертегілер  мен 
жырлар, бата, тілек секілді т`рбие құралдарында толығырақ бейнеленген.  
Қазақ  этнопедагогикасының  қайнар-бұлағы  біздің  заманымызға  дейінгі  д`уірден  бастау  алады. 
Ұлттық  м`дениеттің  тегі  сол  ұлттың  ұлт  болып  қалыптаспай  тұрған  кезінен  бастап–ақ  жеке 
ұлыстардың ұрпағын т`рбиелеуден туындағаны белгілі.  
Қазақ  халқының  өте  `рідегі  ата-бабаларының  өмір  сүрген  кезінен  (Түрік  қағанаты)  бастау  алып, 
күні  бүгінге  дейін  к`десіне  жарап  келе  жатқан  рухани  мұраның  бірі  –  халықтық  педагогика. 
«Халықтық  педагогика,  -  делінген  Қазақ  кеңес  энциклопедиясында,  -  т`рбие  жөніндегі  халықтың 
педагогикалық  білім  т`жірибесі.  Халық  педагогикасын  зерттеу  негізіне  педагогикалық  мазмұн  мен 
бағыттағы  халық  ауыз  `дебиетінің  шығармалары,  этнографиялық  материалдар,  халықтық  т`рбие 
д`стүрлері, халықтық ойындар, жанұя т`рбиесінің т`жірибелері т.б. жатады. Халық педагогикасының 
негізгі түйіні еңбек т`рбиесі ж`не өндірістік білім, дағды, шеберліктерді ұрпақтан ұрпаққа қалдыру». 
Ғасырлар  бойы  қалыптасқан  ұлттық  т`лім-т`рбиенің  белгілі  жүйесінде  жас  буын  жадына  біртіндеп 
сіңіріп  отыратын  арнаулы  жолдар,  тиісті  т`сілдер  де  болған.  М`селен,  мақал-м`телдерде  адамгер-
шілік, имандылық т`рбиесіне байланысты `деп-ғұрыптар насихатталса, жұмбақтар мен айтыстарда – 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   524   525   526   527   528   529   530   531   ...   587




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет