Дисфункционалды отбасылар-бұл әлеуметтік мәртебесі төмен отбасылар, өмірдің кез-келген саласында немесе бір уақытта өздеріне жүктелген функцияларды орындай алмайтын бірнеше адамдар, олардың бейімделу қабілеттері айтарлықтай төмендейді, баланы Отбасылық тәрбиелеу процесі үлкен қиындықтармен жүреді, баяу, аз тиімді.
Отбасының әл-ауқатының немесе қолайсыздығының өлшемі оның балаларға әсері, балаға деген көзқарас стилі болуы мүмкін. Кейде тіпті сыртқы өркендеген отбасылар (материалдық тұрғыдан қамтамасыз етілген, жақсы өмір сүру жағдайлары бар, жоғары әлеуметтік мәртебесі бар, ата-аналардың білімі мен мәдениеті бар), егер олар тұлғааралық отбасылық қатынастарда елеулі бұзушылықтар байқалса, іс жүзінде қолайсыз, өйткені бұл бұзушылықтар, әдетте, әкеледі балаларды әлеуметтендіру процесінде тұлғаның деформациясы.
Мен дисфункционалды отбасылардың келесі түрлерін ажыратамын:
Жанжал отбасы-бұл ең көп таралған түрі (60% дейін), қарама-қайшылықты қарым-қатынас стилі басым. Жанжалды неке одақтарына ерлі-зайыптылар арасында мүдделері, қажеттіліктері, ниеттері мен тілектері үнемі қақтығысқа түсетін, әсіресе күшті және ұзаққа созылатын жағымсыз эмоциялар тудыратын салалар кіреді.
Азғын отбасы дегеніміз-кез-келген моральдық және этикалық нормаларды (маскүнемдік, төбелес, әдепсіздік, нашақорлық және т.б.) ұмытып кететін отбасы.
Жанжалды және азғын отбасыларда балалардың жағдайы отбасылық қатынастарға тікелей байланысты болады, ал тәрбие факторы туынды мәнге ие болады.
Педагогикалық тұрғыдан дәрменсіз отбасы – жалпы деңгейі төмен және психологиялық-педагогикалық мәдениеті жоқ отбасы. Оған тән емес қателіктер мен ақаулар, балаларды тәрбиелеу, бірақ мен олардың не өзгерте мазмұны мен тәрбиелеу әдістері. Мұндай отбасы баланы саналы түрде немесе еріксіз әлеуметтік нормалар мен талаптарды елемеуге, әлеммен қақтығысқа бейімдейді.
Әлеуметтік емес отбасы-ерте жастан бастап балалар жалпы қабылданған әлеуметтік және моральдық нормаларды ескермейтін, девиантты және Заңсыз мінез-құлық дағдыларын қабылдайтын отбасы.
Отбасының бұзылуының себептері өте әртүрлі, олар бір-бірімен байланысты және өзара тәуелді, олардың арасында көп деңгейлі себеп-салдарлық байланыстар бар. Себептердің үш тобын бөлуге болады:
- Микроәлеуметтік сипаттағы себептер, яғни отбасына және оның тәрбиелік әлеуетіне тікелей әсер ететін әлеуметтік-экономикалық саладағы дағдарыс құбылыстары.
-Отбасылық қатынастар мен отбасындағы балаларды тәрбиелеумен байланысты психологиялық-педагогикалық сипаттағы себептер.
- Медициналық-психологиялық сипаттағы себептер (физикалық немесе психикалық ауру ата-аналар, балалардағы қолайсыз тұқым қуалаушылық, отбасында мүгедек балалардың болуы).
Бала өзінің жеке басының толық және үйлесімді дамуы үшін отбасылық ортада, бақыт, махаббат және түсіністік жағдайында өсуі керек. Отбасы балаға қауіпсіздік сезімін, ересектерге құрмет пен сенім, ынтымақтастық, өзара қолдау, қамқорлық және жауапкершілік сезімін береді. Отбасылық өмір тәжірибесінен айырылған немесе тек отбасының күйзелісі тәжірибесі бар бала сөзсіз жеке, жеке және әлеуметтік жағынан деформацияланады.
Достарыңызбен бөлісу: |