Садырова М. С
Социологиядағы орта тап теориялары
жүктеу/скачать 1,08 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2.10. Социологиядағы орта тап теориялары
Вебердің екі әлеуметтік полюстері арсында ұсақ меншік иелерінен тұратын, яғни нарықта өз жаңалықтары мен білетіндерін жайып салатын адамдарды «орта тап» деп атаған. Вебер «тәуелсіз шаруалар мен кәсіпкерлерді» орта тапқа жатқызды. Бұл санат сонымен бірге қоғамдық және жеке секторда орын алатын шенеуніктерді, бос маман иелерін, сонымен бірге монопольді ұстанымға ие тұлғаларды қосып алады. Вебер еш жерде орта таптың ішкі құрылымын ашпайды, мысалы екі немесе үш сатыдан тұратынын айтпайды. Алайда, осындай қабаттар әрекет ететінін көрсеттеді. Сонымен, Вебер «Kleinburgertum» терминін қолданады. Орта тап түсінігін стратификациялық үлгіге ендіру оны көп салалы етті. XIX-XX ғасырларда шетелде Э.Бериштейн жаңа орта тапты қызмет етушілер деп айтады. XX ғасырдың екінші жартысында орта таптың концепциясы индустриалды қоғам теориясының органикалық белгі (Р.Арон), қоғамның жаңа индустриясы (Дж. Гэлбрейт), постиндустриалдық қоғам (З.Бжезинский, Д.Белл) негізінде дамыды. Орта тапты зерттеу жұмыстары бойынша екі санатқа жатқызуға болады. Орта тап жоқ деп кейбіреулері айтады. Екіншілері оның әрекет ететін мойындайды, бірақ оның қалыптасуының әлі бітпегенін ескереді. Осыған байланысты олар көбінесе «орта тап» түсінігін қолданады. Шетелдік әдебиеттерде «орта тап» - терминін жекеше немесе көпше түрде қолдану туралы біріңғай көзқарас жоқ. Көпше жақты жақтаушылар «орта таптар» деп дұрыс айтылуын көрсетеді, яғни Англияда П.Саундерс, Ресейде Л.Беляев, оның құрамының біріңғай еместігін көрсетеді, ал жекеше жақты жақтаушылар – орта таптың әлеуметтік және экономикалық рөлі қоғамның тұрақтандырушы ретінде көрініс табады. Екі жақты жақтаушыларда дұрыс, контекске байланысты екі мәнді де қолдануға болады: орта тап және орта таптар (орташа қабат, топтар). АҚШ-тың бірінші таптық типологиясын XX ғасырдың 40 жылдары американдық әлеуметтанушы Ллойд Уорнер ұсынды. Біз орта таптың тек типологиясын ғана білеміз: жүктеу/скачать 1,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|