Сімдіктер экологиясы
– сурет. Биологиялық түрлердің тӛзімділігі
жүктеу/скачать 1,9 Mb. Pdf көрінісі
|
ӨСІМДІКТЕР ЭКОЛОГИЯСЫ
- Бұл бет үшін навигация:
- Жарық энергиясы, сипаттамасы, ӛсімдіктер ҥшін маңызы. Жарыққа байланысты ӛсімдіктердің экологиялық топтары
| 2 – сурет.
Биологиялық түрлердің тӛзімділігі (Ю. Одум, 1975 бойынша). Бақылау сҧрақтары 1. Қоршаған орта факторларын жүйелеу. Абиотикалық және биотикалық факторлар туралы түсінік. 2. Антропогендік факторлардың ӛсімдіктер алуантүрлілі- гіне, таралуына әсері. 3. Минимум ережесі. Шектеуші факторлар. 4. Шелфордтын толеранттық заңы туралы түсінік. 5. Биоценоз, биотоптар туралы түсінік және олардың ди- намикалық бірлестігі. 6. Биоценоз және экожүйе, ұқсастығы, айырмашылығы. 7. Ӛсімдіктердің ӛсіп дамуына қолайлы оптимум, қолай- сыз пессимум жағдайлары туралы. 8. Евробионтты және стенобионтты организмдер. 9. Ӛсімдіктер экологиясы туралы түсінік. 10. Агроэкологиялық факторлар туралы. 12 2 – тақырып. Жарық энергиясы, сипаттамасы, ӛсімдіктер ҥшін маңызы. Жарыққа байланысты ӛсімдіктердің экологиялық топтары Ӛсімдіктер фотосинтездеуші, автотрофты организмдер бол- ғандықтан жарық (Күн сәулесі) оларға ең керекті абиотикалық фактор. Топырақтан су және онда еріген қоректік заттарды сіңі- ріп, ауадан кӛмірқышқыл газын алып, ӛсімдіктер фотосинтез процесінде Күн сәулесі энергиясын пайдаланып органикалық заттар түзеді (синтездейді). Сонымен бірге, жарық ӛсімдіктердің морфологиялық формасының қалыптасуына, жапырақтардың ішкі құрылымына, хлоропластар формасы мен мӛлшеріне, жал- пы сыртқы пішініне әсері зор. Ӛсімдіктердің Жер бетінде тара- луына Күн радиациясы – жарықтың ұзақтығы, қуаттылығы (ин- тенсивтілігі), спектр құрамының да әсері бар. Күн радиациясы (яғни, жарық энергиясы) – қуаттылығы 3,86·10 26 Вт электромагниттік сәулелену, толқын ұзындығы 150- 4000 нм. Бұл энергияның кӛпшілігі Ғарыш кеңістігіне шашырап кетеді, тек 2·10 -9 ғана Жер бетіне жетеді. Күн энергиясының шамамен 40-50%-ы толқын ұзындығы 380-720 нм аймаққа жатады және бұл адам кӛзіне жарық болып кӛрінеді. Жарық – ӛсімдіктерге керекті негізгі абиотикалық факторлардың бірі, және толқын ұзындығы белгілі мӛлшерлі кванттар ағыны. Электромагниттік толқындар жиілігіне сәйкес, олардың энергия қуаты ӛзгереді. Қысқа толқынды электро-маг- ниттік сәулелердің энергетикалық қуаты ең жоғары болып, ұзын толқынды сәулелердің қуаты тӛмен болады. Кӛптеген ғалымдар- дың пікірі бойынша жапырақтағы хлорофилл пигменттерінің Күн радиациясын қабылдап сіңіретін сәулелері (2 – кесте) тӛ- мендегідей: 13 2 – кесте Жарық спектрінің әртүрлі бӛліктеріндегі толқын ұзындығы және фотондар Сәуле спектрі Толқындар ұзындығы, нм Кванттар энергиясының қуаты кДж/моль эВ (электронвольт) Ультракүлгін 350-400 474,4 3,54-4,88 Күлгін 400-455 292,0 3,02-3,10 Кӛк 455-491 260,6 2,70-2,76 Жасыл 491-550 230,5 2,39-2,48 Сары 550-585 206,6 2,14-2,25 Қызғылт сары 585-647 193,6 2,0-2,07 Қызыл 647-740 176,4 1,82-1,91 Фотосинтез процесі нәтижесінде ӛсімдіктер қарапайым ор- ганикалық емес заттардан (СО 2 , Н 2 О) күн сәулесі энергиясын пайдалану арқылы органикалық заттар түзеді (синтездейді). Ӛсімдіктердің фотосинтез процесінде сіңіретін (пайдала- натын) күн сәулесі жүктеу/скачать 1,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|