Университеттің 85 жылдығына арналған Қазіргі заманғы математика


Нәтижелер, талдау және талқылау



Pdf көрінісі
бет306/527
Дата14.10.2023
өлшемі12,2 Mb.
#114644
1   ...   302   303   304   305   306   307   308   309   ...   527
Байланысты:
TaimanovMatem

Нәтижелер, талдау және талқылау. 
Тригонометрия (грек. trіgōnon – үшбұрыш және metreo – ӛл 
еу) – геометрияның 
үшбұрыш элементтерінің арасындағы метрикалық қатыс тригонометриялық функциялар 
арқылы ӛрнектелетін саласы. Тригонометрияның негізгі мәселесі үшбұрыштың белгісіз 
шамаларын берілген шама ар арқылы есептеу болып табылады. Т игонометрия жазық, 
түзу сызықты және сфералық тригонометрия болып бӛлінеді ( Сурет ). 
Математикада бірлік шеңбер дегеніміз – бірлік радиусы бар шеңбер . Кӛбінесе, 
әсіресе тригонометрияда 
координаталар жүйесінде к 
шеңберді айтады (Сурет 2). 
бірлік шеңбер деп евклидтік жазықтықтағы декарттық 
ординаталар басының (0, 0) центрінде орналасқан радиусы бір 
Тригонометриялық функциялар: 
1.
Синус — қарама-қарсы жатқан катеттің гипотенузаға қатынасы; 
2.
Косинус — жанама катеттің гипотенузаға қатынасы ( Сурет 3); 
3.
Тангенс — синустың косинуска қатынасы; 
4.
Котангес — косинустың синусқа қатынасы. 
Сурет 1 - Тікбұрышты үшбұрыш. Сурет 2 – Бірлік шеңбер ж не функциялар. 
 


Университеттің 85 жылдығына арналған «Қазіргі заманғы математика: 
проблемалары және қолданыстары» III халықаралық Тайманов оқуларының 
материалдар жинағы, 25 қараша, 2022 жыл 
285 
ы 
ы 
ш 
қ 
б 
с 
р 
ң 
ш 
 
 
Тікбұрышты үшбұр штың сүйір бұрышының синусы деп осы В бұрышқа қарсы 
жатқан катеттің гипотенузаға қатынасын айтады. А бұрышының инусы sinA арқылы 
белгіленеді. 
𝑠𝑖𝑛𝐴
=
𝐵𝐶𝐴𝐵 
(Сурет 4). Тікбұрышты үшбұрыштың сүйір бұрышының 
косинусы деп осы бұрышқа іргелес жатқан катеттің гипотенузаға қатынасын айтады А С 
А бұрышының косинус 
cosA арқылы белгіленеді. 
𝑐𝑜𝑠𝐴
=
𝐴𝐶𝐴𝐵
. Тікбұрышты 
үшбұрыштың сүйір бұры ының тангенсы деп осы бұрышқа қа сы жатқан катеттің 
іргелес жатқан катетке атынасын айтады. А бұрышының тангенсі tgA арқылы 
белгіленеді. 
𝑡𝑔𝐴
=
𝐵𝐶𝐴𝐶 
Тік ұрышты үшбұрыштың сүйір бұрышыны катангенсы деп осы 
бұрышқа іргелес жатқан катеттің қарсы жатқан катетке қатынасын айтады. А бұрышының 
катангенсы сtgA арқылы белгіленеді. с
𝑡𝑔𝐴

𝐶
В
𝐶 
(Сурет 5). 
Сурет 4 - GeoGebra бағдарламасындағы синус функциясының графигі 
 
 
Сурет 5 - GeoGebra бағдарламасындағы бірлік еңбер. 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   302   303   304   305   306   307   308   309   ...   527




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет