4 Жеке тапсырма
4.1 Айран өндірісінің технологиялық желісі
Айран өндіру желісінің сипаттамасы
Резервуарларда салқындатылатын резервуар әдісімен айран өндірудің негізгі технологиялық сызбасын қарастырып көрейік. Бұл схема бойынша сүт құбырлар арқылы сорғылармен, ал оралған дайын өнім зауыт ішіндегі көлікпен (тізбекті және таспалы конвейерлер және т.б.) жіберіледі.
Жылу алмастырғыштарда сүт пен сусындар белгіленген температураға дейін термиялық өңделеді (қызады және салқындатылады). Сүт механикалық қоспалардан сепаратор-тазартқыштарда ағынмен тазаланады және майдың тиісті дисперсиясын алу және сусынның тұтқырлығын жақсарту үшін гомогенизаторларда өңделеді.
Резервуардағы сусын жетекті араластырғышпен араластырылады. Сусынды үлдір қаптамаға немесе картон пакеттерге құю машиналары мен автоматтарында өлшеп орайды.
Технологиялық процесті бақылау және басқару автоматтандырылған.
Майлылығы бойынша 4-6°С дейін салқындатылған, сыйымдылығы 10 мың л НМУ-6 ортадан тепкіш сорғымен В2-ОМГ-10 сүт сақтау танкісінен ОПЛ-5 пастерлеу салқындату қондырғысының теңгеру багына беріледі және одан әрі НМУ-6 сорғымен жылу алмастырғышты регенерациялаудың I секциясына жіберіледі, одан 30-35°С дейін қыздырылған ОМА-3М сүт тазартқыш сепаратордың орталық түтігіне түседі. Сепаратордың арынды дискісімен пайда болған қысыммен тазартылған сүт жылу алмастырғыштың II регенерация секциясына түседі, содан кейін 85°С дейін қыздыру үшін пастерлеу секциясына жіберіледі және Г6-ОПБ-1000 танкіне беріледі. Онда ол осы температурада 5-10 минут ұсталады. Ашыту температурасына дейін салқындатылған сүт (23-25°С) екі қабатты ОТК-6 танкісіне түседі. Онда бұрын НРМ-2 сорғысының көмегімен ашытқы түседі. Ашыту 85-90°Т қышқылдыққа дейін жүреді, содан кейін тромб араластырылып, бірден суық сумен 20°С дейін салқындатылады, содан кейін тромб 6-10 сағат пісу үшін жалғыз қалады. Пісіп болғаннан кейін, құю алдында резервуардағы айран 2-10 минут араластырылады және орау үшін М6-ОПЗ-Е орау машинасына беріледі. Буып-түйілген айранның қажетті шартты тұтқырлық көрсеткішіне және 6°С температураға жеткенге дейін өткізу алдында тоңазыту камерасында ұстау ұсынылады.
Сурет 1. Айран өндірісінің технологиялық желісінің сызбасы:1-шикі сүтке арналған сыйымдылық; 2-сорғылар; 3-теңгеру ыдысы:4-Пластинкалы пастерпзациялық-салқындату қондырғысы; 5-басқару пульті; 6-қайтару клапаны; 7-сепаратор — қалыпқа келтіргіш; 8-гомогенизатор; 9-сүтті ұстауға арналған ыдыс; 10-ашытылған сүт сусындарына арналған ыдыс; 11-араластырғыш; 12-ұйытқы.
Осы желінің құрамына (1-сурет) келесі технологиялық жабдық кіреді:
-В2-ОМГ-10 сүт сақтайтын танк (әрқайсысының сыйымдылығы 10 мың л);
-НМУ-6 ортадан тепкіш сорғы (өнімділігі 6 мың л/сағ);
-ОПЛ-5 пастерлеу-салқындату қондырғысы (өнімділігі 5 мың л/сағ.).
ОПЛ – 5 құрамына кіреді:
-өнімділігі 5 мың л/сағ ОМА-3М сүт тазартқыш;
-жұмыс қысымы(өнімділігі 5 мың л/сағ, 200 ат дейін) А1-ОГМ екі сатылы гомогенизатор);
-пастерленген сүтті ұстауға арналған Г6-ОПБ-1000 танкі (сыйымдылығы 1 мың л);
- теңдестіру ыдысы;
-сүтке арналған ортадан тепкіш сорғы 36МЦ-10-20Щ;
- бойлер;
-3К-9 ыстық су сорғысы;
-орталықтан тепкіш сорғы 36МЦ-6-12;
-ұйытқыны беруге арналған НРМ-2 сорғы-дозаторы (өнімділігі 250-2000 л/сағ);
- шарлы клапаны бар ашытқыға арналған араластырғыш;
- сүт ашытуға арналған екі қабырғалы ОТК-6 танкі (әрқайсысының сыйымдылығы 6 мың л);
-М6-ОПЗ-Е орау-орау автоматы.
Қышқыл сүт сусындарын резервуарлық тәсілмен өндірудің бұл технологиялық желісі тәулігіне 12 т өнімділікке есептелген.
Айран өндіру үшін қолданылатын технологиялық жабдық
Сүт сақтайтын танк В2-ОМГ-10
Цилиндр пішінді сүтті сақтауға арналған сыйымдылық алюминий корпусынан және болат қаптамадан тұрады (2-сурет). Олардың арасындағы кеңістік жылу оқшаулағыш затпен толтырылған. Резервуардың жоғарғы жағында қарау терезесі, шам, жуғыш зат, жоғарғы деңгей сенсоры және ауа клапаны бар. Қарау терезесі мен Шам ыдыстың ішкі қуысын мерзімді тексеруге арналған. Жуу құрылғысы ерітінді беруге арналған тесіктері бар екі құбырлы жартылай доғалар түрінде жасалады. Жуу ерітіндісі саңылаулардан ағып кеткенде, құбырлы доғалар пайда болатын реактивті күштердің әсерінен айналады. Бұл жағдайда резервуардың ішкі беті жуу ерітіндісімен біркелкі суарылады. Жоғарғы деңгей датчигі сыйымдылықтың жұмыс сыйымдылығының толғаны туралы сигнал береді. Ал ауа клапаны босаған және толған кезде ауаны жібереді және шығарады.
Ыдыстың ортаңғы бөлігінде люк, термометр, сынама алуға арналған кран, сүт деңгейін бақылауға арналған құрылғы және жоғарғы бөлігіне қызмет көрсетуге арналған стационарлық баспалдақ орналасқан. Төменгі бөлігінде араластырғыш құрылғы, төменгі деңгей сенсоры және тіректер бар. Араластырғыш құрылғы орталықтан тепкіш сорғыдан, эжектордан, крандардан және құбырлардан қосылудан тұрады.
Контейнер төменгі құбыр арқылы толтырылады. Сол құбыр арқылы контейнер үш жақты кранды ауыстырған кезде босатылады. Толтырудың немесе босатудың аяқталуы жарық немесе дыбыстық сигнал берумен қатар жүреді. Сынама алу кезінде арнайы кран қолданылады, ал сүттің температурасын термометр бақылайды. Мұндай ыдыстарда 24 сағат бойы сақталатын сүт температурасының қоршаған ауа мен өнім температурасының 24°С-қа тең айырмасы кезінде 2°С-тан аспауына жол беріледі.
Сурет 2. В2-ОМГ-10 сүт сақтайтын танкі. 1-жұмыс сыйымдылығы; 2-жылу оқшаулау; 3-қаптама; 4-араластырғыш;5-қарау терезесі; 6-люк; 7-араластырғыштың жетегі; 8-аяқтар; 9-ағызу құбыры; 10-термометр; 11-құю құбыры.
2) НМУ-6 орталықтан тепкіш сорғысы
Қақпағы бар цилиндр түріндегі корпусы бар (3-сурет). Корпустың ішкі қуысында білік оған пышақ салынған тесік арқылы өтеді. Қақпақ резеңке сақинамен және қысқыш бұрандалармен тығыздалған. Онда білік осі бойымен сору құбыры орналасқан. Тангенс бойымен корпустың цилиндріне айдау құбыры орнатылады.
Сорғы камерасындағы білік айналған кезде, сүт пышақпен камераның шетіне шығарылады және центрифугалық күштердің әсерінен өнімді айдау құбырына шығару және сүт құбыры арқылы тасымалдау үшін қысым жасалады. Бұл жағдайда сорғы камерасының орталық бөлігінде сирету пайда болады және оған сүттің жаңа бөлігі келеді. Сүт ағымы үзілмейді. Сүт айдау қуысынан дене мен қалақша арасындағы сору қуысына қайта оралуы олардың арасындағы ең аз саңылауларға байланысты.
Электр қозғалтқышынан сорғының доңғалағына берілетін энергия сорғының ішіндегі гидравликалық кедергілерді жеңуге және сүт ағынының энергиясын арттыруға жұмсалады. Сорғы ішіндегі гидравликалық кедергі сорғының сору және айдау құбырларының пішіні мен орналасуына, пышақтардың пішініне, олардың арасындағы және корпусындағы саңылауларға, клапан профиліне және олардың беттерін өңдеудің тазалығына байланысты. Сорғыдағы сүт ағынының энергиясының өсуі доңғалақтың жылдамдығына, камера мен доңғалақтың мөлшері мен формасына байланысты.
Сурет 3. НМУ-6 орталықтан тепкіш сорғысы:1 - қорғаныс корпусы; 2-фланец; 3-кілт; 4-қысқыш құрылғы; 5-қақпақты бекіту гайкасы; 6-қысқыш; 7 – сорғының корпусы; 8-пышақ; 9-резеңке сақина; 10-қақпақ; 11-соңғы тығыздау; 12-соңғы шайба; 13-білік ұшы; 14-кері клапан; 15-құбыр; 16-қысымды құбырды бекіту гайкасы.
3) ОПЛ-5 автоматтандырылған пластиналы пастерлеу-салқындату қондырғысы.
ОПЛ-5 қондырғысы кейіннен салқындатумен жабық ағында сүтті тез жұқа қабатты пастерлеуге арналған. Ол технологиялық процесті автоматты реттеу кезінде жұмыс істейді, бұл аппараттан пастерленбеген сүттің шығу мүмкіндігін болдырмайды (4-сурет).
Орнату принципі.
Шикі сүт сүттің тұрақты деңгейін ұстап тұру үшін қалқымалы клапанмен жабдықталған теңдестіру ыдысына түседі. Резервуардан сүт сорғыға түседі, ол оны тиісті өнімділік ағынының реттегішіне береді (5000 л/сағ). Содан кейін қысыммен ол регенерация бөліміне енеді, онда ол пластинаның екінші жағынан қозғалатын пастерленген сүтпен қызады. Регенерация бөлімінен қыздырылған сүт кезек-кезек жұмыс істейтін екі сүт сепараторларының біріне түседі, онда центрифугалық күштің әсерінен тоқтатылған бөлшектер сүт шырышымен бірге барабан қабырғаларында қалады. Сепаратор шығаратын қысыммен тазартылған сүт (2-3 атм.), гомогенизаторға беріледі, ал одан сүт жылу алмастырғыштың регенерация секциясына түседі, онда ол белгіленген температураға дейін қызады және төзімділікке жіберіледі, содан кейін жылу алмастырғыштың регенерация бөліміне оралады, оны өтіп, пластинаның қабырғасы арқылы келе жатқан сүт ағынына жылу береді, ішінара салқындатылады және салқындату бөліміне келеді, онда оның температурасы белгіленген температураға дейін төмендейді. ОПЛ-5 қондырғысы жұмыс істеп тұрған кезде пастерлеу секциясына сорғымен (3К-9) жылу тасығыш – бумен жылытылатын қазандықтан ыстық су беріледі. Салқындату бөліміне салқындатқыш беріледі-мұзды су.
ОПЛ-5 қондырғысында сүтті өңдеудің технологиялық процесін бақылау және реттеу автоматты түрде жүзеге асырылады. Егер қондырғы жұмыс істеп тұрған кезде пастерлеу температурасы төмендесе, онда қайта іске қосу клапаны пастерленбеген сүтті теңгеру ыдысына автоматты түрде қайтарады.
Сурет 4. ОПЛ-5 пастерлеу-салқындату қондырғысы: 1-пластиналы пастеризатор; 2-ОМ-3М сүт тазартқыш; 3 – теңдестіру ыдысы; 4-сүтке арналған орталықтан тепкіш сорғы; 5-ағынды реттегіш; 6-қазандық; 7-ыстық суға арналған сорғы; 8-инжектор; 9-А1-ОГМ гомогенизаторы; 10-пастерленген сүтке төзімді Г6-ОПБ-1000; 11-орталықтан тепкіш сорғы; 12-басқару қалқаны.
4) Пластиналық пастеризатор
Оның алдыңғы және артқы тіректері бар, оларда жоғарғы және төменгі көлденең штангалардың ұштары бекітілген (5-сурет). Жоғарғы жағы жылу алмасу тақталарын ілуге арналған. Әр пластинаның шетінде арнайы ойыққа үлкен резеңке тығыздағыш салынған, ол арнаны герметикалық түрде тығыздайды.
Пластиналарда кішкене сақиналы резеңке тығыздағыштары бар тесіктер бар. Пластиналарды жинағаннан кейін аппаратта сүт пен салқындатқыш қозғалатын екі оқшауланған канал жүйесі пайда болады.
Пластиналық аппарат бірқатар бөлімдерге бөлінген тот баспайтын болаттан жасалған жылу алмасу тақталарымен жабдықталған. Секциялар бір-бірінен сұйықтықтарды жеткізуге және шығаруға арналған штуцердің бұрыштары бар арнайы аралық плиталармен бөлінген. Пластинада реттік нөмірлер жазылған, сол сандар пластиналардың орналасу схемасында көрсетілген.
Өнімділігі жоғары қондырғыларда пластиналық құрылғылар негізгі тірекке қатысты екі жақты секцияларға ие.
Сурет 5. Пластиналық пастеризатор: 1-қысқыш құрылғы; 2-басу плиталары; 3-рекуперацияның бірінші секциясы; 4-рекуперация секциясынан (3) сүтті шығаруға және оны сепаратор-сүт тазалағышқа беруге арналған штуцер; 5-рекуперацияның екінші секциясы; 6 – сүтті қалпына келтіру секциясына енгізуге арналған штуцер (5) ұстағыштан кейін; 7 – пастерлеу секциясы; 8 – басты тіреу; 9 – сумен және тұздықпен салқындату секциясы; 10 – пастерленген сүтке кіруге арналған штуцер; 11 – кергіш; 12 – аяқ; 13 – тұздық шығаруға арналған штуцер; 14 – пастерлеу секциясынан пастерленген сүтті шығаруға және оны ұстағышқа беруге арналған штуцер; 15 – сүт секциясына кіруге арналған штуцер ортадан тепкіш сүт тазалағыштан кейін рекуперациялар; 16 – ыстық судың шығуына арналған штуцер; 17 - суық судың шығуына арналған штуцер; 18 – тұзды судың кіруіне арналған штуцер; 19-сумен салқындату секциясына пастерленген сүтті енгізуге арналған штуцер; 20-бөлу плиталары; 21-шикі сүтті енгізуге арналған штуцер.
Пластиналар тақтайшаның және қысқыш құрылғылардың көмегімен тірекке басылады. Жылу секцияларының сығылу дәрежесі жоғарғы және төменгі тіректерге орнатылған шкаласы бар кесте бойынша анықталады. Нөлдік бөлу тік тіректің болтының осі бойымен орнатылады, ол тығыздықты қамтамасыз ететін минималды қысылуға сәйкес келеді.
5) ОМ-3М сүт тазартқыш сепаратор
Сүтті қоспалардан, микрофлорадан және ақуыз шырышынан тазартуға арналған. ОПЛ-5 орнату жиынтығына екі ОМ-3м сүт тазартқыш кіреді.
ОМ - 3м-жартылай жабық типтегі тарелка сепараторы, шөгінділерді қолмен мезгіл-мезгіл түсіру. Барабаннан, қабылдау-шығару құрылғысынан және жетек механизмі бар төсектен тұрады (6-сурет).
Сурет 6. ОМ-3М сүт тазартқыш сепараторы: 1 – мембраналық префиксі бар манометр; 2 – шығару байланысы; 3 – қақпағы бар қабылдау-шығару құрылғысын бекітуге арналған гайка; 4 – қуат беретін құбыр; 5 – қысым дискісі; 6 – сепаратор қақпағы; 7 - барабан қақпағы; 8 – табақ ұстағыш; 9 – конус тәрелкелері; 10 – барабанның ұзартылған сақинасы; 11 – барабанның негізі; 12 – стопор; 13 – төсек; 14 – Орталық бұрандалы жұлдыру серіппелері; 15 – корпустың розеткалары; 16 – шыбық; 17 – беріліс; 18 – тірек шарлары; 19 – тірек серіппесі; 20 – тірек шыныаяқ; 21 – май деңгейінің көрсеткіші; 22 – бұрандалы доңғалақ; 23 – тахометр ролигі; 24-тежегіш (екі); 25 – шлам кеңістігі; 26 – сақтандырғыш гайка.
Механикалық ластану сүт тазартқыштың жылдам айналатын барабанында жұқа қабатты бөлу арқылы жойылады. Тазартылатын сүт орталық түтік арқылы пластина ұстағыштың ішкі қуысына енеді. Жабық енгізу сүтті қоршаған ауадан бөгде микрофлораның түсуінен қорғайды. Тәрелке ұстағыш пен барабанның негізі арасында пайда болған саңылау арқылы сүт ортадан тепкіш күш әсерінен барабан корпусының қабырғаларына түсіріледі. Мұнда ең ауыр және Үлкен бөлшектер корпустың қабырғасында орналасады. Ал сүт ең кішкентай бөлшектермен бірге конустық табақшалар пакетіне енеді. Пластиналар арасындағы кеңістікте сүт тоқтатылған бөлшектерден тазартылады.
Тазартылған сүт жаңадан келіп түсетін порциялардың қысымымен орталыққа өтеді және тарелка ұстағыштың каналдары бойынша қысымды диск камерасына көтеріледі. Бекітілген қысым дискісі айналмалы сұйықтықты ұстап, қысыммен оны барабаннан шығатын байланысқа шығарады.
Сепаратор барабанынан шығатын сүттің қысымы оны беруді және пастеризатордағы қарсылықты сорғысыз жеңуді қамтамасыз етеді. Сепаратор неғұрлым ұзақ жұмыс істесе, соғұрлым балшық кеңістігі толтырылады. Сондықтан уақыт өте келе тазарту сапасы нашарлайды. Іс жүзінде сепаратор қалыпты түрде 1,5-2 сағат жұмыс істейді және бұл кезең бастапқы сүттің ластану дәрежесіне байланысты.
6) А1-ОГМ гомогенизаторы
Гомогенизация-бұл сүтке айтарлықтай сыртқы күш салу арқылы май шарларын ұсақтау (тарату). Өңдеу кезінде май шарларының мөлшері мен қалқымалы жылдамдығы азаяды. Майлы доптың мембраналық заты қайта бөлінеді, майлы эмульсия тұрақтандырылады және гомогенделген сүт тұрақтанбайды.
Сурет 7. Гомогенизатор А1-ОГМ:1-Электр қозғалтқышы; 2-станина; 3-иінді механизм; 4-плунжерлік блок; 5-манометрлік бас; 6-гомогендеу басы; 7-майлау және салқындату жүйесі.
A1-OГM клапанды гомогенизаторының жұмыс принципі.
Гомогенизатор цилиндрінде сүтке 15-20 МПа (125-175 атм) қысым кезінде механикалық әсер етеді.). Тар саңылауды ашатын клапанды көтерген кезде сүт цилиндрден шығады (7-сурет). Бұл цилиндрдегі жұмыс қысымына жеткенде мүмкін. Ер-тоқым мен клапан арасындағы тар дөңгелек саңылаудан өткен кезде сүт жылдамдығы нөлден 100 м/с-қа дейін артады.ағындағы қысым күрт төмендейді, ал мұндай ағынға түскен май тамшысы тартылады, содан кейін беттік керілу күштерінің әсерінен ұсақ тамшыларға-бөлшектерге бөлінеді. Клапанның розеткасынан шыққан бөлшектенген бөлшектердің жабысуын болдырмау үшін екі сатылы гомогенизация қолданылады. Бірінші кезеңде жұмысшының 75%-ға тең қысым жасалады. Екінші сатыда жұмыс қысымы орнатылады.
Гомогенизатор - үш поршенді сорғы. Үш поршеньдердің әрқайсысы өзара әрекеттесуді жүзеге асыра отырып, сүтті сору клапанымен жабылған қабылдау каналынан сорып алады және оны айдау клапаны арқылы 15-20 МПа қысыммен гомогенизациялық басына жібереді.
7) пастерленген сүтті ұстауға арналған Г6-ОПБ-1000 танкі
Пастерленген сүтті сақтау үшін резервуарда өнім жылу өткізгіш қабырға арқылы қызады-ыстық су немесе ыстық су арқылы өтетін бу.
Сурет 8. Пастерленген сүтті ұстауға арналған Г6-ОПБ-1000 танкі: 1-араластырғыш; 2-жылу оқшаулау; 3 - жылу алмастырғыш жейде; 4-ішкі корпус; 5-Сыртқы корпус; 6-басқару пульті; 7-аяқтар; 8-толтыру келте құбыры-босату; 9-сынама алу краны; 10-люк; 11-араластырғыштың жетегі.
Сыйымдылық цилиндрлік корпус, жылу алмастырғыш көйлек, жылу оқшаулау және сыртқы қаптамадан тұрады (8-сурет). Оны толтыру және босату үшін құбыр қолданылады. Контейнер пропеллер түріндегі араластырғышпен жабдықталған. Су құятын құбыр мен бу тарату басы жылу алмастырғыш көйлекпен қосылады, оған құбыр арқылы бу беріледі. Салқындатқыш төменгі бөліктегі құбыр арқылы жылу алмастырғыш көйлектен шығарылады. Жұмыс бетін қарауға және жөндеуге арналған Люк ортаңғы бөлігінде орналасқан. Резервуардың жоғарғы жағында орналасқан жуғыш зат-реактивті бұрауыш.
8) Ішкі ілмегі бар НРМ-2 тісті сорғысы
Негізгі жұмыс органдары-сорғының эксцентрлік бойлық осінде орналасқан тісті ротор және қозғалмалы беріліс. Оның тістерінің бір бөлігі ротордың тістерімен байланысты. Беріліс жеңмен жабдықталған саусаққа еркін орнатылады.
Сорғы корпусы бір жағынан кронштейнге гайкамен, екінші жағынан корпусқа төрт түйреуішпен бекітілген қақпақпен жабылған. Ішкі жағында қақпағы бар серповидный баянда алдын алу үшін кері просачивания сұйықтықты айдау тараптар всасывающую болып табылатын замыкающей беті көшіру порция өнім. Қақпақта түйреуіштер орналасқан ойықтар бар. Ойықтар қақпақты өз осінің айналасындағы белгілі бір бұрышқа бұруға мүмкіндік береді, сондықтан ротордың тістерімен бекітілген редуктордың тістерінің кіріс саңылауына қатысты орнын өзгертуге мүмкіндік береді. Бұл ретте сорғының берілуі өзгереді. Қақпақта белгілі бір сағаттық сорғыға сәйкес келетін қауіптер бар. Осылайша, қақпақты бұру сорғының берілуін сағатына 0,25-2,0 м3 аралығында реттеуге мүмкіндік береді, қалыңдығы 0,2 мм картоннан жасалған тығыздағыш тығыздағыштар қақпақ пен корпустың арасына орналастырылған, олардың көмегімен ротордың соңы мен қақпақтың арасындағы қажетті алшақтық реттеледі (9-сурет).
Сұйықтықты енгізуге арналған тесік бүйірде, шығару үшін – жоғарғы жағында орналасқан, екеуі де сүт құбырларын бекітуге арналған муфталары бар құбырлармен аяқталады. Қажет болған жағдайда келте құбырлары бар корпус қажетті жағдайға бұрылуы мүмкін. Сұйықтықты жұмыс камерасына айдау құбыры арқылы беру кезінде ротордың айналу бағытын өзгерту қажет.
Электр қозғалтқышының білігінің ұзындығы ұшы арқылы ұлғайтылады, ол тығыздағыш тығыздағыш арқылы сорғы корпусына енеді. Майлы тығыздағышты тығыздау гайкамен және қысым жеңімен жүзеге асырылады. Майлы тығыздағыш ретінде жануарлардың майына малынған диаметрі 5 мм мақта сымы қолданылады.
Сорғының жұмыс принципі.
Сорылатын өнім ауырлық күшімен жұмыс камерасына түсіп, ротор мен редуктордың тістері арасындағы қуыстарды толтырады. Айналдыру кезінде тістер сорылатын өнімді орақ тәрізді проекция бойымен алып жүреді, содан кейін редукторға кіре бастайды. Бұл жағдайда өнім қуыстардан шығарылып, айдау құбырына түседі.
Сурет 9. HРM-2 беріліс сорғысы: 1-төсеу; 2-беріліс; 3-саусақ; 4-жең; 5-қақпақ; 6-тығыздағыш сақина; 7-сорғы корпусын бекіту гайкасы; 8-кронштейн; 9-тығыздағыш гайка; 10-электр қозғалтқышы; 11-қысқыш жең; 12-тығыздағыш тығыздағыш; 13-білік ұшы; 14-ротор; 15-сорғы корпусы; 16-қақпақты бекіту гайкасы; 17-орақ тәрізді шығыңқы жер.
Сүтті ұйытуға арналған екі қабырғалы ОТК-6 танкі
Дәнекерленген сфералық түбімен жабылған тот баспайтын болаттан жасалған цилиндрлік резервуар (10-сурет). Ішіндегі жұмыс ыдысы оқшауланған. Ол қалыңдығы 8 мм болаттан жасалған корпусқа (көйлекке) орналастырылған, ол танктің бүкіл құрылымы мен арматурасын бекітуге негіз болады. Конустық тіректер корпустың түбіне дәнекерленген. Жоғарғы жағында жұмыс резервуары фланец көмегімен корпусқа, ал төменгі жағында байланыс жүйесі арқылы қосылады.
Фланецтің периметрі бойынша тесіктер 30 мм қашықтықта бұрғыланады.су тесіктер арқылы ағып кетеді, ол резервуардың бетін жуып, оны салқындатады және түбіне қарай ағып кетеді, ол жерден қабырға аралық кеңістіктен мұзды салқындату жүйесіне еркін ағып кетеді.
Араластырғыш резервуарға орнатылады. Оның жоғарғы және төменгі пышақтары көлбеу орналасқан тартқыштармен өзара байланысты. Араластырғыш жұмыс резервуарының жоғарғы түбінде орналасқан жетек стаканына бекітілген шарикті подшипникке орнатылады; электр қозғалтқышымен басқарылады. Араластырғыштың барлық элементтері алынбалы, бұл сізге оңай орнатуға және құрастыруға мүмкіндік береді.
Танк цилиндрінің төменгі бөлігінде диаметрі 500 мм болатын Люк орналасқан, ол бұрандалы болттармен нығайтылған айналмалы қақпақпен жабылған. Қақпақта резеңке тығыздағыштың болуы люкті мықтап жабуға мүмкіндік береді.
Сурет 10. Сүтті ашытуға арналған екі қабырғалы ТББ-6 танкі: 1-ішкі резервуардың қабырғасы; 2-қаптаманың қабырғасы; 3-крест тәрізді араластырғыш; 4-араластырғыштың жетегі; 5-люк; 6-дайын өнімді түсіруге арналған клапан; 7-хладагентті беруге арналған штуцер; 8-құю құбырының штуцері; 9-Жуу құрылғысының штуцері; 10-сынама кран; 11-танкті оқшаулау; 12-жоғарғы деңгейдегі датчиктің штуцері; 13-салқындатқыш суды кетіруге арналған штуцер.
10) М6-ОПЗ-Е өлшеп-орау автоматы
Полимерлі материалдардан жасалған пакеттерге өнімдерді орауға арналған. Пакеттерді дәнекерлеу механизмдері бар құю-қалыптау блогынан және пакеттерді көлік жәшіктеріне салуға арналған құрылғыдан тұрады. Конвейерден, пакеттерге арналған жәшіктерді беру мен бұрудан басқа жұмыс органдарында пневможетегі болады, оның жұмысын командалық аппарат басқарады. Конвейерде электромеханикалық жетек бар. Құю және қалыптау блогы олардың рулон ұстағышынан тұрады, онда пленка орамы, пленка таспасын тегістеу және тарту құрылғысы, басып шығару құрылғысы, түтік түзгіші, бойлық дәнекерлеу механизмі, өлшеуіш құбыры бар поршеньді диспенсер, көлденең дәнекерлеу механизмі және пакетті кесу. Пленканың бетін бактерицидті шаммен стерильдейді (11-сурет).
Машина келесі операцияларды жүзеге асырады: пленканы орамнан шығарады, пленкаға күн мен сүт кодын қолданады, пленканы бактерицидтік өңдеуді жүзеге асырады, одан жең жасайды, бойлық және көлденең тігістерді дәнекерлейді, пакетті өніммен толтырады, пакеттен ауаны сорады, екінші көлденең тігісті дәнекерлейді және сонымен бірге пакетті кесіп тастайды және оны қорапқа жеткізетін конвейерге апарады.
Сурет 11. М6-ОПЗ-Е буып-түю автоматы: 1-поршеньді диспенсер; 2-сүт ыдысы; 3-баспалдақ; 4-руль ұстағыш; 5 - қалыптау түтігі; 6-түтік жасаушы; 7-бойлық тігісті дәнекерлеу механизмі; 8, 10-электр шкафтары; 9-көлденең тігісті дәнекерлеу механизмі; 11-пакет конвейері; 12-есептегіш құрылғының фотоэлементі; 13-бункер; 14-пакеттері бар жәшіктердің конвейері.
Кесте-2. М6-ОП3 буып-түю автоматының техникалық сипаттамасы
Өнімділік, пакеттер/мин
|
0,25л - ± 4
|
Доза көлемі, л
|
0,5л - ± 3
|
Дозалау дәлдігі, % доза
|
0,25л - ± 4
0,5л - ± 3
1л - ± 2
|
2-кестенің жалғасы
Пленка, мм
Қалыңдығы
Еңі
|
0,1
320
|
Доза пакетінің өлшемдері (өнімсіз), мм
|
0,25л - 110×150
0,5л - 175×150
1л - 255×150
|
Пневмосистемадағы қысым, МПа
|
0,62
|
Ауа шығыны, м3/сағ
|
48
|
Жетек қуаты, кВт
|
22
|
Габариттік өлшемдері, мм
|
3240×2400×2580
|
Салмағы (компрессорсыз), кг
|
745
|
Бойлық тігісті дәнекерлеу кезінде пленка қыздыру элементі бар дәнекерлеу басымен басылған қалыптау құбыры қызмет етеді. Құбырдың төменгі бөлігінде жеңге көлденең дәнекерлеуге ыңғайлы пішін беретін серіппелі тіреуіштер бар. Кергіш аса білімі құрғақтықпен көлденең тігісінде.
Вакуумдық құрылғыдан ауа пакетінен соруға арналған түтік қалыптау құбырының жоғарғы жағына шығарылады.
Машинада өнімді мөлшерлеу сору және айдау клапаны бар поршеньді диспенсермен жүзеге асырылады. Мөлшерлеу құбыры бойынша мөлшерлегіштен айранның порциясы пакетке беріледі. Дозировочная құбыр қыз да формалық.
Көлденең тігісті дәнекерлеу механизмінде екі ерін бар – дәнекерлеу және басу. Олардың қысылуы пневмоцилиндрмен қамтамасыз етіледі. Электрлік қыздыру элементі дәнекерлеу ерніне, ал резеңке тығыздағыш қысым ерніне бекітілген. Жұмыс кезінде салқындату үшін дәнекерлейтін және қысатын ерінге су беріледі. Көлденең тігісті дәнекерлеу механизмі сонымен қатар бір пакеттің ұзындығына полиэтилен жеңін тартуды жүзеге асырады.
Пакет конвейерінің жетегі-храп механизмі бар пневматикалық, дайын өнімі бар жәшіктердің конвейері – редуктор арқылы электр қозғалтқышы.
М6-ОПЗ-Е буып-түю автоматының техникалық сипаттамасы 2-кестеде келтірілген.
4.2 Технологиялық есеп
Шикізат шығыны және дайын өнімнің шығымы
Шикізатты тұтыну нормасы-дайын өнімнің 1 тоннасын өндіруге жұмсалған шикізаттың килограмдағы массасы. 1 тонна дайын өнімді алуға жұмсалған шикізаттың массасы 1 формула бойынша есептеледі:
Рс=1000·rг·100(1)
rс100 – n
мұндағы Рс-шикізат шығысының нормасы, 1 т айранға кг; гг, гс – дайын өнім мен шикізаттағы майдың массалық үлесі,%; n-шекті жол берілетін шығындар,%.
Бұл цехқа маймен қалыпқа келтірілген сүт кіретінін және алынған өнімнің май мөлшері 3,2% - ға тең екенін біле отырып, біз шикізатты тұтыну мөлшерін табамыз:
Рс = 1000·3,2·100 = 1001,5 кг
3,2 100-0,15
Экономикалық есептеулер үшін қышқылдың мөлшерін де ескеру қажет, ол қышқылданған қоспаның массасының 5% құрайды, яғни 1 тонна шикізатқа 50 кг. Бұл технологиялық желіде ашытқы ашытқыдан келеді, сондықтан біз бұл көлемді болашақта ескермейміз.
Резервуарлық әдіспен ашытылған сүт сусындарын өндірудің бұл технологиялық желісі тәулігіне 12 тонна өнімділікке есептелген, сондықтан тәулігіне Шикізат шығыны:
12 т ·1001,5 кг/т = 12018 кг (12,018 т)
Технологиялық жабдықты есептеу және таңдау
Осы технологиялық желіде айран өндіруге тәулігіне 12,018 т нормаланған сүтті тұтыну кезінде әрқайсысының көлемі 10 т болатын В2-ӨМГ-10 екі сүт сақтау танкі пайдаланылады, бұл желінің шикізатқа деген қажеттілігін жауып қана қоймай, қажетті өндірістік резервті, одан әрі даму перспективасын жасауға мүмкіндік береді [6].
В2-ӨМГ-10 сүт сақтау танкінен НМУ-6 ортадан тепкіш сорғымен сүт ОПЛ-5 пастерлеу-салқындату қондырғысына беріледі.
Технологиялық жабдықтың жұмыс уақыты 2 формула бойынша есептеледі:
Тр = Мсм/ (q·n), (2)
мұндағы Тр-жұмыс уақыты; Мсм-ауысымдағы өңделетін шикізаттың саны, кг; q-машинаның өнімділігі; n-машиналар мен қондырғылардың саны.
Сорғының өнімділігін (6000 кг/сағ) біле отырып, бір ауысымда өңделетін шикізат мөлшері, 6009 кг, сорғылар саны – 1, біз аламыз
Тр = 6009/6000·1 = 1,015 ч
Технологиялық жабдықтың жүктелу дәрежесін мынадай формула бойынша анықтайды:
Кзаг = Мсм/ (q·n·ксм·Тсм) ·100%, (3)
мұндағы Кзаг-технологиялық жабдықтың жүктелу дәрежесі; Мсм-ауысымда өңделетін шикізаттың саны, кг; q – машинаның өнімділігі, кг/сағ; n – сорғылардың саны; ксм – ауысым уақытын пайдалануды ескеретін коэффициент, 0,8; Тсм-жұмыс ауысымының уақыты, 12 сағ.
Содан кейін НМУ сорғысының жүктеме дәрежесі-бір ауысымда 6
Кзаг = 6009/(6000·1·0,8·12) ·100% = 10,4%
Осылайша, сүт 1,015 сағат ішінде НМУ-6 сорғымен сорылады, содан кейін ол одан әрі технологиялық өңдеуден өтеді, ал сорғы нұсқауларға сәйкес жуылады, кептіріледі және қажет болған жағдайда сүт өнімдерін өндірудің осы цехының басқа технологиялық желілерінде қолданылады. Сондай-ақ, машинаның жалпы жүктеме дәрежесі осы цехтың әртүрлі технологиялық желілеріндегі барлық жүктемелерден тұратындығын ескеру қажет, сондықтан алынған НМУ-6 жүктеме дәрежесін 10,4% шамалы деп санауға болмайды.
Кейіннен сүт ОПЛ-5 пастерлеу-салқындату қондырғысына өңдеуге түседі. 1 формуласын қолдана отырып, оның өнімділігі 5000 кг/сағ екенін біле отырып, осы қондырғының жұмыс уақытын табамыз:
Тр = 6009/5000·1 = 1,2 ч
Қондырғының жүктелу дәрежесін 3 формула бойынша анықтаймыз:
Кзаг = 6009/(5000·1·0,8·12) ·100% = 12,5%
Есептеулер барысында біз осы қондырғының көмегімен қажетті шикізатты гомогенизациялау және пастерлеу үшін 1,2 сағат қажет және ОПЛ-5 жүктеу дәрежесі 12,5% құрайды. Бұл деректер цехта ОПЛ-5-ті бірнеше технологиялық желілерде пайдалануға мүмкіндік береді, бұл жабдыққа жүктемені арттырады және шығындарды үнемдейді.
Болашақта сүт екі қабатты ОТК-6 танкіне түседі, онда ашытқы НРМ-2 сорғымен беріледі. Технологиялық процесс аппараттағы шикізатты қажетті қышқылдық деңгейіне дейін (80-100 0Т) ашытуды, содан кейін 6 сағат ішінде пісуді қажет етеді.осы резервуардың жұмыс сыйымдылығы – 6000 л, толық сыйымдылығы-6200 Л. осы технологиялық желіде осындай төрт танк қолданылады, бұл резервуарды өнімді буып-түюден кейін ұзақ уақыт өңдеу қажеттілігімен, сондай-ақ цехта өнім шығаруды одан әрі арттыру үшін резервтік мүмкіндіктердің болуымен байланысты.
Резервуардың жүктелу дәрежесін 3 формула бойынша анықтаймыз:
Кзаг = 6009/(1000·1·0,8·12) ·100% = 62,6%,
мұнда 1000-шартты өнімділік ТББ-6 сағатына, өйткені 6000 кг сүт 6 сағат ішінде сақталады.
Ұйытқы НРМ-2 сорғымен ұйытқы сорғыштан бірден танкіге беріледі. 2 формуласын қолдана отырып, біз оның жұмыс уақытын табамыз, оның өнімділігі HРM-2 250 кг/сағ және сорылатын қышқылдың мөлшері 50 кг екенін білеміз:
Тр = 50/250·1 = 0,2 ч
Сорғының жүктеме дәрежесі 3 формуласымен анықталады:
Кзаг=50/(250·1·0,8·12) ·100% = 2,08%
Есептеулерден белгілі бір технологиялық желідегі HРM-2 сорғысының жұмыс уақыты өте аз, бір ауысымда 0,2 сағат және оны жүктеу дәрежесі тек 2,08% құрайды. Бірақ бұл сорғы цехта тек айран өндірісінде ғана емес, сонымен қатар басқа технологиялық желілерде ашытқы беру кезінде де қолданылатынын есте ұстаған жөн.
Дайын өнім M6-OПЗ-E орау және орау машинасының көмегімен оралған, мұндай машинаның Сағаттық өнімділігі 4 формула бойынша есептеледі:
У = 60·У´·gy·ky , (4)
мұндағы У-жабдықтың өнімділігі, кг/сағ; У - автоматтың, қаптамалардың / мин өнімділігі; gy – бір қаптамадағы өнімнің салмағы, кг; ky – Мөлшерленетін өнім массасының жол берілетін ауытқуын ескеретін коэффициент (ky = 1,02).
Машинаның өнімділігін (25 пакет/мин), бір пакеттегі өнімнің массасын (1 кг) біле отырып, біз аламыз:
У = 60·25·1·1,02 = 1530 кг
2 формуласын қолдана отырып, оның өнімділігі 1530 кг/сағ екенін біле отырып, M6-ОПЗ-E машинасының жұмыс уақытын табамыз:
Тр = 6000/1530·1 = 3,9 ч
Құю машинасының жүктелу дәрежесін 3 формула бойынша анықтаймыз:
Кзаг = 6000/(1530·1·0,8·12) ·100% = 40,8%
Есептеулер бойынша буып-түю және буып – түю аппараттарының жұмыс уақыты өте үлкен – 3,9 сағат, жүктеме дәрежесі-40,8%. Мұны осы цехтың қалған технологиялық желілерін жобалау кезінде ескеру керек және осы қондырғыны басқа өнімдерді буып-түюге аз пайдалану керек. 0,5 л пленкалы қаптамаға кефирді буып-түю қажеттілігі туындаған кезде цехта бар ряженка немесе йогурт құюға арналған автоматтарды пайдалану керек, қазіргі уақытта өз желісіне тартылмаған.
Осылайша, машиналардың жұмыс уақытын және олардың жүктелу дәрежесін есептеу кезінде бұл Технологиялық желі майдың 3,2% айран өндірудің технологиялық процесінің талаптарына сәйкес келеді, сонымен қатар өндіріс көлемін кеңейту үшін жоғары әлеуетке ие[15].
4.3 Айран өндісінің резервуарлы және термостаты әдісі
Айранды резервуарлы және термостатты әдіспен өндіріледі.
Достарыңызбен бөлісу: |