ЕСЕПТЕР
Есеп 1 15 литр 10% - дық тұз ерітіндісіне 5% - дық тұз ерітіндісі араластырылып,
8% - дық ерітінді алынған. Қанша 5% - дық ерітінді қосылған?
Шешуі: 1) Қосылатын 5% - дық ерітінді х литр. Оның тұзы 0,05х л.
2) 15 литр ерітіндінің тұзы 15*0,1 = 1,5 л
3) 8% = 0,08; 5% = 0,05
4) 15 литрге х литр ерітінді қосылып 8% - дық ерітінді алынған.
Сонда ((15 + х)*0,08) л тұзы
5) Теңдеу: (15 + х)*0,08 = 1,5 + 0,05х
1,2 + 0,08х = 1,5 + 0,05х
0,08х – 0,05х = 1,5 – 1,2
0,03х = 0,3
х = 0,3 : 0,03 = 10л
Жауабы: 5% - дық ерітіндіден 10 л қосу керек.
Есеп 2. Теңіз суында 5% тұз бар. Массасы 80кг болатын теңіз суынан 4% тұзды су алу үшін қанша кг тущы су қую керек?
Шешуі:
х кг - ІІ ерітіндідегі тұщы судың массы
у кг - І ерітіндідегі тұздың массасы
Пропорция құрамыз
80кг -100%
У кг -5%
80+х -100%
4кг-4%
(80+х)∙4=4∙100
80+х=100,х=20кг Жауабы: 20кг
II. Таблица құруәдісі
Есеп 2.Құрамында 10% -тік және 25%-тік тұз ерітіндісі бар екі қоспаны араластырып, 20%-тік 3кг ерітінді алынған.Әрқайсысынан қанша ерітінді қосылған?
Шешуі:
Теңдеу құрамыз: 0,1х+0,25(3-х)=0,6
0,1х+0,75-0,25х=0,6
-0,15х= -0,15,х=1 3-х=3-1=2 Жауабы: 1кг ;2кг
III. Диагональдік әдіс Есеп3.50%-тік 100литр азот қышқылының ерітіндісін алу үшін 30%-тік және 55%-тік азот қышқылы бар ерітінділерден қандай мөлшерде алу қажет?
Шешуі:
20∙х=5∙(100-x) 20x=500-5x 25x=500. x=20 (Бұл 30% -тік ерітінді мөлшері)
100-20=80 (Бұл 55% -тік ерітінді мөлшері).
Жауабы: 20л 30% -тік және 80л 55% -тік ерітінді қажет.
Сурет салу арқылы
Есеп4.15 литр 10%-тік тұз ерітіндісіне 5%-тік тұз ерітіндісі араластырылып, 8%-тік ерітінді алынған. Қанша литр 5%-тік ерітінді қосылған?
Шешуі:
0.1 0.05 0.08
Теңдеу құрып, теңдеуді шешеміз:
0,1*15+0,05*х =0,08(х+15)
1,5+0,05х=0,08x +1,2
0,3= 0.03 x
X=10л Жауабы: 10 л
Есеп5.50%-тік қышқыл ерітіндісін алу үшін 30 г 15%-тік қышқыл ерітіндісіне 75%-тік сол қышқыл ерітіндісін қосу керек. Қосатын 75%-тік қышқыл ерітіндісінің мөлшерін табыңыз.
0,15 0,75 0,5030 + х = х+30
Теңдеу құрып, теңдеуді шешеміз:
0,15*30 +0,75*х =0,50*(х+30)
(0,75-0,50)х =30(0,50-0,15)
0,25х =30*0,35
Х =Жауабы: 42 г
Есеп6. Жас маман 20%-тік қышқыл ерітіндісін алу үшін қолындағы 12%-тік 80 грамм қышқыл ерітіндісіне қандай мөлшерде 30%-тік қышқыл ерітіндісін қосу керек?
Х +80 = 80+х
0,30 0,12 0,20
Теңдеу құрып, теңдеуді шешеміз:
0,30х+0,12*80=0,20*(80+x)
0,1x=80(0,20-0,12)
0,1x=80*0,8
X=64 Жауабы: 64 Есеп7.60% және 40% мырышы бар екі құйма бар. 45% мырышы бар 600 грамм құйма алу үшін жас маман әр құйманың қандай мөлшерін қажет етеді?
Х + 600-х = 600
0.60 0.40 0.45
Теңдеу құрып, теңдеуді шешеміз:
0,6 x + 04 (600-x) =0,45*600
0,6x-04x=600(0,45-0,40)
0,2 x=600*0.05
20x=600*5
X=150 600-150=450
Жауабы: 150 ,450.
Есеп 8.4 литр 15 % ерітіндіге, дәл осындай мөлшерде 6 литр 25% ерітіндіні араластырып алынған ерітінді неше пайыз?
4 + 6 = 10
0.15*4 0.25*6 k*10
Теңдеу құрып, теңдеуді шешеміз:
0,15*4 +0,25*6 = k*10
2,10=k*10
K=21%
Жауабы: 21.
Есеп 9 .Бірінші құймада 10% мыс ,ал екінші құйма құрамында 40% мыс бар.екінші құйма бірінші құймадан 3 кг артық. Екі құйманы араластырып құрамында 30% мыс бар үшінші құйма алынды. Үшінші құйма неше кг?
Теңдеу құрып, теңдеуді шешеміз:
0,1х +0,4 (х+3) =0.3 (2x+3)
0,1 x=0,3
X=3 Есепте сұрағаны. 2x+3= 2*3+3=9 (кг)
Жауабы:9кг.
Жоғарғы класс оқушылары мен жас мамандарға көмек болады деген ойдамын.