Әзірейіл емес едік…
жүктеу/скачать 3,8 Mb. Pdf көрінісі
|
| Әзірейіл емес едік… Ұзынағашқа баратын күре жол діттеген жерге тез- ақ жеткізді. Қала іргесіндегі Әйтей ауылынан бір ша- қырым өткеннен соң, оңға қарай бұрылғанбыз. Жол үстінде «шлагбаум» тұр. Қоқыс тиеген бір КамАЗ-дың артынан ішке ендік. Біздің көлікті ешкім елемеді. Бі- раз жүргеннен соң, қара жолдың ой-шұқыры кө- лігімізді титықтатып-ақ тастады. Көліктен түстік. Көрер көзге тас лақтырым жер болғанымен, біз бетке алған «Қоқысстан» жеткізер емес. Қолқаны қапқан жағымсыз иіс бізді кері тартады. Мақсат- мүддеміз алдыға… Айналамыз – тау-тау қоқыс. Арасынан қараңдаған жандар тырбың-тырбың етіп қалдық заттарды қопарып жатыр. Ар жақтағы жы- радан бір топ қарға көкке көтерілді. Қарқылдаған дауыстары азан-қазан. Қызу тірлікке кіріскен адам- дардан үркіп, өз жемтігіне қона алмай жүр. Қоқыс ішінде мұрнынан тіреліп, жұмыс істеп жатқан үш жігітке жақындадым. Жаналғыш Әзірейіл кел ген дей үрпиісіп қалды. – Ассалаумағалайкүм, жігіттер! – Уағалейкум! Үшеуі де әңгімеге сараң болып шықты. Әлдебір тексерумен жүрген жандай күдікпен қарап, «бас- қаларға барыңызшы» деп қоқыс аралап кетті. Жер ошақта шәугім қайнатып отырған жігіт ағасына қа- рай беттедім. Ол да менен теріс айналды. Мәңкүр- Нүңкүр келіп сұрамаса, мұндағы біреу жауап бере қоймас деп ойладым.
– Міндетті түрде қатайту керек. Біріншіден, әке- шешенің өз баласының алдында парызы үлкен. Сен балаңның аяққа тік тұрып, қатарға қосылып кет- кенінше көмектесуің керек. Ата-бабаларымыздың балаға үлкен мән бергенін өздеріңіз білесіздер. Бабаларымыз ұлға – ертеңгі жердің қорғаушысы, қызға отанның анасы ретінде қараған. «Бала – бауыр етің» деген сөз бекер айтылмаған. Іштен шық қан нәрестені өсіріп, адам қылу – сенің бо- рышың. Иә, қазір өз баласынан бас тартқандарды жиі еститін болдық. Тіпті газеттеріңіздің өткен сан- дарының бірінен сегіз жасар қаршадай Әлима де- ген қыздан бүкіл әулеттің бас тартқанын оқып жа- ғамызды ұстадық. Бұл ненің нышаны? Тағы қайта- лап айтайын, біз ата-ана міндетін білмейміз. Кейде қыз дарымыз көшеден жүкті болып, босанғаннан кейін сәбилерін перзентханаларға тастап кетіп жатады. Демек, анада балаға деген жылу жоқ. Жас ана бо санғаннан кейін өзінің ана екенін сезінуі қа- жет. Ба лада бір әке, бір шеше ғана болады. Сәби солардың жылуын көріп ержетуі қажет. Жоқ – Кім өз баласын жаман болсын дейді. Бірақ тағдырдың жазуымен, әртүрлі себептерге бай ла- нысты құрсағынан шыққан баласынан бас тар- татындар қоғамда кездеседі. Өркениетті елдерде бұл қалыпты жағдай ретінде қабылданады. Ал бізде қалай? Қазақстанда өз баласына зияны тиген ата- аналар міндетті түрде жауапкершілікке тартылады. Ең ақыры оларды ата-ана құқығынан шектейді. Менің ойымша, бұл – әділ жаза. Себебі егер ата-ана баласын қаламай тұрса, олар бәрібір перзентіне дұрыс тәрбие бере алмайды. Оның болашағына, өсіп, ержетуіне зиянын тигізуі мүмкін. Ондай отбасында өскеннен гөрі, балаға жетімдер үйінде тәрбиеленген әлдеқайда тиімді болады. Себебі қазір бізде жетімдер үйлеріне, балалар мекемесіне қажетті жағдайдың барлығы жасалып жатыр. Же- тім дер үйлерінен шыққан талантты, талапты ба- лаларды көріп жүрміз. Заңды қатайту арқылы өз ба- ласынан бас тартатындардың санын азайта ал май- мыз. Егер заңды күшейте берсек, заң өз шеңберінен шығып кетуі мүмкін. Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет массимо БУзАккА, футбол дан халықаралық тәжірибелі төре ші: – Бұл жалған. Халыққа тарап кеткен бейнетаспада еш нәрсе анық көрсетілмеген. Егер сонша- лықты дәрет сындырғым келіп ба- ра жатқанда алаңға емес, бұтыма жібере салар едім.
№167 (167) 25 қыркүйек жұма
2009 жыл
дiм-ай, а у! 3-бетте Ғабиден ЖАйлиН, Д.А.Қонаев атындағы университеттің профессоры: Белгібай ШАХмеТоВ, медицина ғылымының докторы: РУ Х 2-бет 4-бет 5-бет Ой-КӨКпАР Осы біз қалай-қалай сөйлейміз? Қаржылық қадағалау агенттігін «төркініне» қайтарудың қажеті бар ма? Айтаханов айтып салды 150,92 223,21 5,02 22,11 — 239,56 9748,54 1251,18 1580,90 67,70 1013 «қоқысқалада» күнелтіп жатқан балалардың тағдырына кім жауапты? Өз баласынан бас тартқан ата-аналарды қатаң жазалау қажет пе? қоғамда тастанды балалар саны артып келеді. соңғы жылдары өз баласынан бас тартқандар қатарынан қаракөздерімізді де жиі ұшырататын болдық. Атам қазақ жетімін жылатып, жесірін ешқашан сыртқа тастаған емес. ендеше, неге біз мұндай өкінішке жол беріп отырмыз? Тарқатылмайтын түйін болмайды. Бүгінгі ой-көкпарымызда біз бұл мәселені шешудің бір жолын ұсындық. Бұған қоғам өкілдері не дер екен? Өз баласынан бас тартқан ата-аналарды қатаң жазалау қажет пе? Ұ С ы Н ы С ЗІ л ЗА л А қабанбай батырға ескерткіш орнатылды Бұл туралы таяуда Мәскеуде өткен Қазақстан халқы ассамблеясының делегациясымен болған кездесуде комитет төрағасы Алексей Островский мәлім етті. Бұл ұсыныс екі елдің мемлекетаралық қатынас- тарын әрі қарай нығайтудың перспективасы туралы ҚР парламенті Сенатының депутаты Төлеген Мұха- мед жановтың сөзіне жауап ретінде жасалды. Аста- надағы Еуразия ұлттық университетінің л.Гумилев есімімен аталатынын ескерген ресейліктердің бұл ұсынысын құптарлық әрекет деп бағалауға болады.
– Мен мойныма міндеттеме аламын және бізге Мәскеуде үздік оқу орындарының біріне әлем таныған Абайдың есімін беру дұрыс болар еді деп ойлаймын. Кездесуіміздің қорытындысы бойынша мен комитет мүшелерінің атынан РФ Білім және ғылым министріне осы мәселені шешу туралы өтінішпен хат жолдаймын. Бұл жұмыстың нәтижесі жайлы Қазақстан елшілігіне хабар жеткіземіз.
Алматы қалалық төтенше жағдайлар жөніндегі де партамент мамандарының мәліметінше, зілзаланың эпицентрі Қырғызстан аумағында болған. Оның әсе- рін алматылықтар жергілікті уақыт 13.57-де бай қады. Әзірше Қырғызстанда тіркелген жер сілкінісінің қан- дай салдары болғаны туралы ешқандай мәлімет жоқ. Жерасты дүмпулерінің қайталану-қайталанбау жайы да белгісіз. Мұның алдында ҚР Төтенше жағдайлар жөніндегі министрлік мамандары қыркүйектің 24-і мен 30-ы аралығында Алматы аумағында жер сілкінісі байқалмайтынын хабарлаған болатын. Болатбек мұХТАроВ Ұлтымыздың бірлігі мен берекесін, айбыны мен асқақ рухын көрсететін тарихи маңызы бар ескерткіштің ашылу салтанаты қыркүйектің 23-і күні өтті. Қала тұрғындарының айтуынша, бұдан бір күн бұрын жергілікті жерде сіркіреп жауын жауып, күн райы суық болған. Жұртты осылай әбігерге түсірген суық күн дәл баба ескерткіші ашыларда шайдай жарқырап, халықтың көңіліне ерекше шаттық сыйлады. Қалың ел мұны да Қабанбай батырдың аруағы, Алланың берген жақсылығына жорып жатты. Жиында сөз алған Алматы облысының әкімі Серік Үмбетов: «Біз ырымға сенетін халықпыз ғой. Бүгін, міне, ауа райы ерекше жарқырап тұр. Бұл – батыр бабаның аруағының бізді қолдап, ұрпақтарына риза болғанының белгісі», – деп, бұл тек бір аймақтың, бір әулеттің емес, бүкіл қазақ ұлтының ортақ мейрамы екенін атап өтті. Құнды жәдігерлеріміздің қайта қаралып, осындай тарихи бағалы ескерткіштердің ел аймағында көптеп бой көтеріп жатқандығын жеткізді. Жалғасы 5-бетте орыстар Абайға жүгінуде Алматыда тағы да жер сілкінді ресей Федерациясы мемлекеттік думасының Тмд істері және отандастармен байланыс жөніндегі комитеті мәскеулік жоғары оқу орындарының біріне ұлы Абайдың есімін беру туралы мәселені көтеріп отыр. Жеке және заңды тұлғалар үшін: индекс – 64259. «қазпошта» Ақ-тың барлық бөлімшелерінде жазылуға болады Баспасөз – 2010 «алаш айнасына» жазылу басталды ДАТ! 6-б етте Тоқтамыс меңдеБАеВ: ЭНЕРГИя АлУДың БАлАМА КӨЗДЕРІН пАйДАлАНА АлМАй ОТыРМыЗ Алаш ұлдары тағы бір батыр бабасын ұлықтады. Талдықорған қаласының қақ төріне тірісінде ерлігі үшін дарабоз атанып, елі үшін қан төккен қабанбай батыр рухына арналған ескерткіш орнатылды. Ашық аспан астында өткен оның ашылу салтанатына жиналған халықта есеп болмады. ұрпақтары бұл тарихи оқиғаны елдің бірлігін көрсететін шара екенін айтысып жатты. Нұрмұхаммед мАмЫрБекоВ www.аlashainasy.kz e-mail: info@аlashainasy.kz РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси аҚпаРаттыҚ газет №167 (167) 25.09.2009 жыл, жұма www.alashainasy.kz 2
СаяСи бюро Сенат
Айтаханов айтып салды Дей келе, Премьер-министр табиғат- ананың жағдайы да Қазақстанды қатты алаңдататынына ерекше тоқталды. Жаһан- дық проблемаларды шешуде Қазақстан да қалыс қалмауы тиіс деп есептейді Кәрім Қажымқанұлы. «Көмірсутекті шикізатты алу да шығатын газ қалдықтарын шектеу мә селесінде Қазақстан Республикасы жа- уап ты саясат ұстанады. Сол үшін еліміз Киото хаттамасына да қосылды. Сонымен қатар осы жылы Копенгагенде өтетін фо- румға да қатысамыз», – деді Үкімет бас- шысы.
Климаттық жағдайымызға алаңдайтын болсақ, ең әуелі зиянды газ қалдықтарын азайтуымыз керек. Ол үшін технологияны жаңарту қажет. Сондай-ақ Қазақстанға энергия және мұнай өндіруде шығатын ілеспе газды жағуды да қысқартуымыз керек. Осы мәселеге келгенде Кәрім Мә- сімов қайта жаңаратын энергия көздерін дамыту бойынша нақты қадамдар жа- сайтынын мәлімдеді. Сондай-ақ атқа рыл- ған шараларды да хабардар етті. «Осы жылдың шілде айында бізде альтернатив- тік энергия көздерін қолдау туралы заң қабылданды. Бұл аталмыш бағыттағы Мұнай бізге мұң емес, мұнайсыз күнің күн емес… маңызды келісім екенін айта кеткім келеді», – деді К.Мәсімов.
тәңірдің берген несібесі деп білеміз бе, жыл сайын өндіретін мұнай өнімінің көлемі артып келеді. Биыл да мол олжаға кеңелейін деп тұрмыз. Бұйыртса! Жоспар бойынша биыл 75 миллион тонна мұнай өндіріледі деп күтілуде. «Бұл көрсеткіш былтырғы жылға қарағанда 6,2 пайызға артық. Бұл өз кезегінде әлемдегі өндірілетін мұнай көлемінің 1,8 пайызына жетіп отыр» деп энергетика және минералды ре сурстар министрі Сауат Мыңбаев мақ- танышын жасыра алмады. Сонымен қатар Каспий құбыр жолы кон сорциумының акционерлері жобаны жылына 67 миллион тонна мұнайға дейін айдайтындай етіп кеңейтуге ниет таны- туда.
ӘЛЕМДІК МҰНАЙ «ТҮШКІРГЕНДЕ», ТҰМАУРАТПАУДЫҢ АМАЛЫН ТАБАЙЫҚ Қазан айында еліміздің батыс өңірінен Қытайға құбыр арқылы мұнай тасы мал- дана бастайды. Қытайға жөңкілетін мұнай «Кеңқияқ-Құмкөл» құбыры арқылы жү ре- ді. аталмыш құбыр желісінің құрылысы да аяқталған. «Қазан айынан бастап «Кең- қияқ-Құмкөл» құбыр жолы арқылы мұнай жібере бастаймыз. алғашқы кезеңде жы- лына 10 миллион тонна мұнай жіберіліп тұрады», – деді министр. Мұның елеулі жа ңалық екеніне келіспей болмас. Яғни бұл батыс мұнайын шығысқа құбыр ар- қылы та сымалдайтын инфрақұрылым дық же лі нің алғашқысы. Бұл құбырды іске қосу арқылы елі- міздегі мұнай өнімдерін сақтайтын зауыт- тар отандық мұнаймен қамтамасыз еті ле- тін болады. Осыған дейін еліміздегі мұнай өнімдері зауыттарының тең жартысына жуығы импорттық өнімдеріне тәуелді бо- лып келді. Бұл дегеніміз – әлемдік мұнай «түшкірсе» болды, біз де «тұмауратып» қаламыз деген сөз. енді өзіміздегі зауыт- тарды өзіміздің мұнайымызға жарытатын боламыз. Жиын
Жиында сөз алған «нұр Отан» партиясы төрағасының бірінші орын- басары Дархан Қалетаев осы басқосуда талқыланатын ас тана декларациясы жобасымен таныс тырды. Оның ай- туынша, бұл құжаттың аты «Жаңарған азия» деп бекер аталмаған. «азия – Жер шарының ең қарқынды да мып келе жатқан континенті», – деді ол. Сонымен қатар Дархан аманұлы «нұр Отан ның» азия саяси партиялары кон- фе ренциясы, Латын америкасы және Кариб өңірі саяси партиялары кон- ференция сының бірлескен отырыс өткізіп, жаһандық мәселелерді тал қы- лау туралы бастама ла рына қолдау білдіретінін мәлімдеді. «айтпаса сөздің атасы өледі» де- генді атам қазақ артына бекер қал - дырмаса керек-ті. азия саяси партияла- рының аста надағы ұлы жиынында біздің мемлекет тік тілімізге босағадан да орын тимепті. Қазақстандық саяси партия өкілдерінің қазақша сөйлегені былай тұрсын, ілеспе аударманың өзі жоқ. Осы мәселе тура сында біз жиын- ның басы-қасында жүрген «нұр Отан» партиясы Сыртқы байланыс басқар- масының бастығы Саябек Сахиевке жүгінген едік. Уақытының аса тығыз бол ғанына қарамастан, ол азаматтық таны тып, біздің сауалымыздың шым- байға ба татынына қарамастан жауап берді: «Бұл – халықаралық ұйым. Жарғысында «жұ мыс тілі – ағылшын тілі» деп жазылған. Қа тысып отыр- ғандардың барлығы да ағыл шын тілін жақсы біледі. егер ағылшынша біл- мейтін адам болса, өзімен тілмаш алып келуге құқығы бар. ал ұйымдастырушы тарап оны техникалық жағынан қамта- ма сыз етуге тиіс. ағылшын тілінен қазақ тіліне, қазақ тілінен ағылшыншаға тікелей, еркін аударатын адамды астанадан таба алмадық, өкінішке қарай. Бұл мәселе наурыз айында осы тұрақты комитеттің 10-отырысы бол- ғанда да көтерілген. Бір күнде шешіле қоятын мәселе емес. Жүйелі түрде қолға алуымыз керек. Мұның кезек күттірмейтін өзекті мәселе екенін осындай жиындар көрсетіп жүр», – дейді Саябек Қуанышбекұлы. Осыдан кейін біз астана қалалық білім басқармасының жанындағы ағыл шын тілі орталығына хабарластық. Орталық дирек торының орынбасары Гүлнар нәжбиева былай деді: «Бізде ағылшыншадан қазақ шаға аударатын тәжірибелі кәсіби маман дар бар. Әзірге екі адам. Ілеспе аударманың бір сағаты 3 мың теңге тұрады. Орысшаға да солай, айырмасы жоқ. Бірақ қазақ- ша-ағылшынша аудармаға тапсырыс болған емес. Өзім екі жылдан бері жұмыс істеп келемін».
Газ саласына келер болсақ, Қазақстан үшін басты мәселе – ішкі нарықты газбен қамтамасыз ету. «Осы мәселеге келгенде инфрақұрылымымыз шектеулі. Біздегі газдың инфрақұрылымы транзитке не- гізделген. атап айтқанда, Орталық азия- лық газға», – деп Сауат Мыңбаев мә- селенің түйінін айтып берді. Министрдің айтуынша, тасымалдаушы құбырлардағы газдың көлемі 100 мил- лиард текшеметрге жуық. Бұл еліміздегі 14 облыстың тек тоғыз облысын ғана газ- бен қамтамасыз етеді. Бұл проб лемаларды шешу үшін еліміздің ішкі нарығына ба- ғытталған газ инфрақұры лымын дамы- туға ерекше көңіл бөлініп отырғанын айтты ол. Осыған байланысты министр «Бейнеу-Бозой-ақбұлақ» газ құбырының жобасы оңтүстік өңірлерге арналғанын еске салып өтті.
Ф ОР УМ Салтан СӘКЕН Жоғарғы палатаның Мәжілістен өзгешелігі – депутаттық сауалдардың күн тәртібіндегі заң жобаларын қарағаннан кейін жолданатыны. Кешегі отырыста да халық қалаулылары көкейлерінде жүрген мәселелерін жоғарғы жаққа жолдап жатты. Солардың ішінде халықтың ащы әлеуметтік жайын ашып айтқандардың бірі сенатор Қуаныш Айтаханов болды. Мұрат АЛМАСБЕКҰЛЫ ОҚИЫН ДЕСЕ, ОРЫН ЖОҚ Сенаттың кез келген отырысында тек қазақ тілінде ғана сөйлейтін халық қа лау- лысы, әрқашан жоғарыға жұрттың жоғын жоқтаған сауалдар жолдауды әдетке ай- налдырған. Онысы – артық сөз, орын сыз айғай емес. тек шынайы өмірде орын алып жатқан олқылықтар, шешуін күтіп тұрған шиеленісті түйіндер. Кешегі көтер- гені де көптің көңіліндегі күрмеулі жағ- дайлардың бірі еді. Оңтүстік Қазақстан облысы – еліміздің халқы ең тығыз ор на- ласқан өңірлердің бірі. аймақта 512 мың 200 оқушы бар, ол жалпы республикадағы мектеп оқушыларының 21 пайызына ба- ра бар. Биылғы мәліметке сүйенсек, рес- публика бойынша мектепке барған бүл- дір шіндердің төрттен бірі осы өңірде. Дегенмен облыстың, білім саласында мем лекет тарапынан үлкен қолдаулар жасалынып жатқанына қарамастан, ше- шімін табуды қажет ететін жайлар жет- кілікті. «айталық, өңірдегі 1013 мектептің 560-ы ыңғайластырылған ғимараттарда орналасқан, 332-сі саман кірпіштен са- лын ған, 69-ы апатты жағдайда, 29 мек- тептің шәкірті үш ауысымда білім алады. тіпті 19 елді мекенде мектеп жоқ. Ба ла- лардың туылу динамикасының тез өсуі не сәйкес, мектепке келуші бүлдіршіндер дің саны жыл сайын 20 мыңға өсіп, соңғы үш жылда оқушы орнына деген тапшылық 58 мыңды құрап отыр», – деді Қуаныш айтаханов. Сенатордың айтуынша, облыс- та мектепке дейінгі балалардың 25 мың 140-ы немесе 13,8 пайызы ғана бала- бақшаға барады. 180 мың сәбиге орын жетпейді. Бұл мәселені шешу үшін облыста жыл сайын ең кем дегенде 40 мектеп, 20 балабақша салынуы қажет. Осыған бай- ланысты сенатор Үкіметтен 2010-2012 жыл ғы республикалық бюджетті қарасты- ру кезінде Оңтүстік Қазақстан облысында- ғы білім саласының материалдық-техни- калық базасын нығайтуға ерекше көңіл бөлуді сұрады. Ол үшін техникалық-эко- номикалық негіздемесі, жобалау-смета- лық құжаттары бар, мемлекеттік сарап- тамадан өткен нысандардың құрылысын бастауға, аяқталмай қалған құрылыстарды бітіруге қосымша қаржы бөлу қажет. Демографиялық жағдайды көтеру – елдің басты саясатының бірі. Әйткенмен, сол туылған балаға балабақшада бір парта артық жасалса қанеки?! «Бір қозы егіз туылса, бір жусанның басы айыр шығады» деуші еді. Бізде керісінше болып тұр.
жүктеу/скачать 3,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|