Ф 11-19 Турекулова Ж. Е
Қазақстан Республикасы Президентінің құқықтық мәртебесі
жүктеу/скачать 1,16 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Парламенттің қалыптасу және қызмет істеу тәртібі.
| 5. Қазақстан Республикасы Президентінің құқықтық мәртебесі. Қазақстан Рсепубликасының Президенті – мемлекет басшысы, оның ең жоғары лауазымды тұлғасы. Ол мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын айқындайды, ел ішінде және халықаралық қатынастарда мемлекет атынан өкілдік етеді. Президентті Қазақстан Республикасының кәмелетке толған азаматтары жалпыға бірдей, тең және төте сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы бес жыл мерзімге сайлайды. Қазақстан Республикасының Президенті болып, тумысынан республика азаматы болып табылатын, қырық жасқа толған, мемлекеттік тілді еркін меңгерген және Қазақстанда кемінде он бес жыл бойы тұрған республика азаматы сайлана алады. Ғибадатта қызмет ететін тұлға президенттікке кандидат бола алмайды және ол кандидат белсенді сайлау құқығына ие болуы тиіс. Президенттікке келесі сайлау желтоқсанның бірінші жексенбісінде өтеді.
Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті – Назарбаев Нұрсұлтан Әбішұлының алатын орны ерекше, оның мәртебесі мен қызметін тек Қазақстан Республикасының Конституциясы ғана емес, сонымен қатар бөлек конституциялық заң анықтайды. Республика президентіне кең ауқымды өкілеттіктер берілген, бұл өкілеттіктер конституциямен «ҚР Президенті туралы» конституциялық заңда көрсетілген. Президентке заң шығару бастамасы құқығы ұсынылған. Ол дегеніміз парламентке талқылауға заң жобасын ұсынуға мүмкіндігі бар. Қазақстан Республикасының Президенті Конституцияда қарастырылған жағдайларға заң қабылдау мүмкіндігі бар. Парламенттің қалыптасу және қызмет істеу тәртібі. Парламент – заңшығарушылық қызметті жүзеге асыратын республиканың жоғары өкілетті органы. Халық парламент арқылы өзінің саяси қалауларын жеткізеді. Атқарушы биліктің қызметін парламент бақылап отырады, республикалық бюджеттің орындалуын бақылайтын есептік комитет пен үкіметтің есебін бекітеді, бюджетке өзгерістер мен толықтырулар енгізіп отырады. Парламент үкіметтің бағдарламасын қабылдамауы мүмкін немесе сенімсіздік вотумын білдіреді. Парламент екі палатадан тұрады: сенат және мәжіліс. Мәжіліс Қазақстан Республикасының барлық азаматтарының өкілі болып саналады, мәжіліс депутаттары жалпыхалықтық сайлауда сайланады, жартылай президент тағайындайды. Сенаттың депутаттары әкімшілік-территориялық тұлғалардың мүддесін қорғайды. Сонымен қатар сенат – бүкіл республиканың органы. Сондықтан мәжіліс қабылдаған заң жобасы сенат қолданғаннан кейін ғана заң болып табылады. Парламент депутаттарының арнайы қызметі бар. Депутаттардың негізгі сұранысы депутаттық сұрау болып табылады. Депутаттардың лауазымды адамдарға қоятын тапсырмалары: парламент сессиясында арнайы сұрақтар бойынша тиянақты түсінік беріп, позициясын анықтап беру. Лауазымды адам палата мен парламенттің толық мәжілісінде сұрақтарға жауап беруге тиіс. Депутат өз қызметінде тәуелсіз болады, мемлекеттік органдар мен ұйымдарға кедергісіз баруға құқылы, сол ұйымдардың басшыларының және басқа да лауазымды адамдарының кідіріссіз қабылдауына құқылы. Қазақстан Республикасының Парламент Палатасы ерекше құзыреттілікке ие, барлық сұрақтарды өз бетінше шешеді. Конституцияда парламент палаталарының бас қосатын отырыстары қарастырылған. Қазақстан Республикасы Парламентінің Палаталары отырысында кең тарапты сұрақтар талқыланады және шешіледі. Конституцияға сәйкес парламент заңнамалық актіні келесі үлгіде қабылдайды: парламент өз жұмысын сессиялық тәртіааен жүзеге асырады. Сессия бірлескен және бөлек палаталардан, палаталар бюроларынан, тұрақты комитеттерден және палаталардың бірлескен комиссияларынан тұрады. Сенат пен мәжілісітің бірлескен отырысында республикалық бюджет қаралады және бекітіледі, оның орындалуы туралы үкімет есеп береді. Парламенттің таратылуы, палаталар арасында, парламент пен үкімет арасында, парламент пен Жоғары Соттың арасында еңсерілмейтін келіспеушілік туған жағдайда ғана болады. Парламентті тарату құқығы конституция бойынша тек республика президентіне берілген. Парламентті таратқан жағдайда президент жедел түрде парламенттік сайлау өткізу туралы жариялайды. Заң шығарушы органдардың абыройы мен жетістігі депутаттық топтар мен саяси фракциялардың шебер ұйымдастырылған жұмыстарына, күрделі құқықтық шешімдерді қабылдағандарына байланысты. жүктеу/скачать 1,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|